Rạng rỡ Việt Nam - Từ Tuyên ngôn độc lập đến khát vọng hùng cường bước vào kỷ nguyên mới - Bài 4

5 giờ trướcBài gốc

Sáng 13/8/1945, trong ngôi đình Tân Trào, Sơn Dương (Tuyên Quang), những người cộng sản ưu tú của cả nước họp Hội nghị toàn quốc của Đảng đưa ra một quyết định lịch sử: phát động toàn dân Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Ngày 16/8/1945, Quốc dân Đại hội khai mạc, lá cờ đỏ sao vàng phấp phới giữa nắng thu vàng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Lệnh Tổng khởi nghĩa vang lên như sấm rền: “Hỡi đồng bào toàn quốc! Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc đã đến. Chúng ta phải đứng lên đem sức ta mà giải phóng cho ta”. Với đồng bào các dân tộc Cao Bằng, tiếng gọi ấy đã mong chờ và chuẩn bị từ năm 1941, khi lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc chọn Pác Bó làm căn cứ cách mạng. Và giờ đây, thời cơ đã đến.

Tổng khởi nghĩa từ lòng dân, nhân lên sức mạnh chiến thắng

Khi thế giới đang chứng kiến sự sụp đổ của phát xít Nhật (5/1945), Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi đồng bào “đem sức ta mà giải phóng cho ta” (13/8/1945) đứng lên tổng khởi nghĩa toàn quốc giành chính quyền về tay nhân dân. Đây là thời cơ ngàn năm có một của dân tộc. Đối với Cao Bằng, khi Trung ương phát lệnh tổng khởi nghĩa, thời cơ ấy càng trở nên thiêng liêng và bức thiết. Từ tháng 3/1945, Tỉnh ủy đã phát động cuộc khởi nghĩa trong toàn tỉnh và tiến hành khởi nghĩa từng phần, thành lập chính quyền cách mạng để lãnh đạo nhân dân kháng Nhật, cứu nước. Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc ra Quân lệnh số 1 (13/8/1945), hạ lệnh cho Giải phóng quân, các lực lượng vũ trang tự vệ, chính quyền các cấp và toàn dân đứng lên Tổng khởi nghĩa. Chấp hành Quân lệnh số 1, Tỉnh ủy và UBND lâm thời tỉnh Cao Bằng khẩn trương thành lập Ủy ban khởi nghĩa của tỉnh do đồng chí Hoàng Đình Giong (tức Văn Tư) làm Trưởng Ban. Đồng bào các châu, lỵ sôi sục khí thế đấu tranh, khắp các ngả đường Cao Bằng, tiếng mõ, tiếng tù và, tiếng bước chân rộn rã vang lên…

Ủy ban khởi nghĩa tỉnh đã ra lệnh cho giải phóng quân, lực lượng vũ trang ở các châu và các đội du kích, đội tự vệ, cùng toàn thể nhân dân các dân tộc trong tỉnh nổi dậy đánh chiếm các đồn bốt Nhật ở các châu lỵ và thị xã, trên các trục đường giao thông, tiêu diệt quân phát xít, các đội bảo an do Nhật tổ chức, bọn tay sai phản động thân Nhật còn sót lại, cướp súng địch để trang bị cho các đơn vị Giải phóng quân của tỉnh và châu. Bà Đinh Thị Loan, lão thành cách mạng, xóm 8 Vĩnh Quang, phường Nùng Trí Cao xúc động kể: Khi nghe tin Ủy ban kháng chiến tỉnh phát lệnh tổng khởi nghĩa, người dân càng sôi sục khí thế đấu tranh, tin tưởng vào Đảng, Mặt trận Việt Minh. Nhà nhà tiếp tế lương thực cho đội vũ trang, người dân cầm gậy gộc, giáo mác cùng đánh quân địch, thức trắng đêm phục vụ chiến đấu, lòng người thêm đoàn kết, tin tưởng vào ngày độc lập, tự do…

Mít tinh giành chính quyền cách mạng tại Sóc Giang (Hà Quảng). Tranh: T.L

Tại châu Hà Quảng, quân ta tập trung bao vây đồn Sóc Giang, cứ điểm cuối cùng của quân Nhật ở khu vực này. Cờ đỏ sao vàng được cắm rợp trên đồi cao uy hiếp tinh thần địch, cùng với các cuộc tấn công phối hợp, quân Nhật đành phải tháo chạy về phía Đôn Chương. Lực lượng vũ trang địa phương đã truy kích, tiêu diệt nhiều tên địch và thu giữ một số lượng lớn vũ khí. Tại châu Hòa An, đồn Nước Hai bị vây chặt và các đường tiếp tế bị chặn đứng, khiến địch suy yếu nghiêm trọng.

Phong trào khởi nghĩa tại châu Nguyên Bình cũng diễn ra quyết liệt khi quân địch bị áp lực mạnh, hoang mang tháo chạy qua đèo Lê A về Bắc Kạn. Lực lượng vũ trang địa phương chặn đánh, tiêu diệt nhiều tên địch, buộc chúng phải đầu hàng. Ngày 21/8/1945, UBND lâm thời thị trấn Tĩnh Túc ra mắt quần chúng, chính thức tuyên bố xóa bỏ chính quyền địch. Ngày 22/8, châu Nguyên Bình tổ chức mít tinh lớn, tuyên bố thành lập chính quyền cách mạng, trừng trị bọn tay sai bán nước.

Các châu: Nguyên Bình, Trùng Khánh, Quảng Uyên, Thạch An… mỗi nơi là một câu chuyện hào hùng. Đêm 18/8, quân Nhật ở Trùng Khánh rút chạy, sáng hôm sau mít tinh quần chúng hô vang khẩu hiệu “Việt Nam độc lập muôn năm!”. Ở Thạch An, từ đầu tháng 7/1945 đã lập chính quyền lâm thời; ngày 26/8, hơn 1.000 người dự mít tinh tuyên bố xóa bỏ chính quyền thân Nhật.

Tại các châu Trấn Biên, Hạ Lang, Phục Hòa, Bảo Lạc, một số thổ phỉ và bọn phản động địa phương ngoan cố chống phá cách mạng, giành giật đất đai để chiếm giữ. Các đội vũ trang của tỉnh được điều động đến phối hợp với lực lượng vũ trang địa phương tiễu trừ, truy quét chúng. Cuối năm 1945, chúng bị đánh đuổi ra khỏi biên giới, UBND lâm thời các châu được thành lập. Cao Bằng không còn bóng dáng phát xít Nhật, không còn bè lũ tay sai. Cuộc tổng khởi nghĩa là minh chứng sống động cho sức mạnh của ý Đảng - lòng dân, là dấu son chói lọi trong lịch sử cách mạng Việt Nam.

Chiếm thị xã Cao Bằng trước bình minh - Cuộc đột kích mùa thu viết lên trang sử hào hùng

So với nhiều châu trong tỉnh, thị xã Cao Bằng là điểm nóng phức tạp nhất. Sau khi phát xít Nhật đầu hàng đồng minh, số quân Nhật tại đây co cụm giữ vị trí trọng yếu, đồng thời hàng vạn quân Trung Hoa Dân Quốc (quân Tưởng) từ bên kia biên giới ồ ạt tràn sang. Mang danh “Đồng minh vào tước vũ khí Nhật”, quân Tưởng thực chất nuôi dã tâm tiêu diệt lực lượng cách mạng và dựng lên chính quyền tay sai thân Tưởng. Trong bầu không khí “căng như dây đàn” ấy, ngày 20/8/1945, Ủy ban khởi nghĩa tỉnh Cao Bằng hạ quyết tâm lịch sử: phải giành thị xã trước khi quân Tưởng tràn vào, để giữ quyền chủ động trên mảnh đất quê hương. Mệnh lệnh ấy không chỉ là một chỉ đạo chiến thuật mà còn là tuyên ngôn sắt đá về ý chí “người Cao Bằng làm chủ Cao Bằng”.

Đêm 20 rạng sáng 21/8, dưới màn sương mờ, một mũi quân giải phóng do đồng chí Hoàng Đình Giong chỉ huy âm thầm vượt sông Hiến tiến vào. Nhân dân ven bờ lặng lẽ người gùi đạn, người tiếp tế lương khô, ánh mắt dõi theo trong niềm tin tuyệt đối. Khi tiếng súng hiệu lệnh vang lên, các mũi tiến công đã sẵn sàng, đồng di chuyển và tấn công. Chỉ trong vài giờ, quân Nhật và tay sai bị áp đảo hoàn toàn. Đến trưa cùng ngày, chúng buộc phải hạ vũ khí, giao nộp toàn bộ số súng đạn chiếm được của Pháp. Đêm đó, quân Nhật lặng lẽ rút theo Quốc lộ 3 về Bắc Kạn, thị xã sạch bóng quân thù.

Chùa Phố Cũ, nơi UBND lâm thời tỉnh và Thị xã tổ chức mít tinh, tuần hành biểu dương lực lượng của quần chúng sau khi Tổng khởi nghĩa Tháng Tám giành thắng lợi, ngày 22/8/1945. Ảnh: T.L

Sáng 22/8, UBND lâm thời tỉnh và Thị xã tổ chức tuần hành biểu dương lực lượng cách mạng, mít tinh tại chùa Phố Cũ chính thức tuyên bố xóa bỏ chính quyền Nhật và tay sai, thành lập UBND lâm thời Thị xã. Nhân dân thị xã hân hoan chào đón chính quyền mới. Đoàn đại biểu tỉnh đã cử đi giao thiệp với quân đội Tưởng theo quy chế đồng minh, nhằm bảo vệ chính quyền cách mạng và nền độc lập vừa giành được.

Ngày 22/8/1945 - ngày lịch sử trọng đại, đánh dấu lần đầu tiên kể từ tháng 10/1886, Cao Bằng sạch bóng quân xâm lược, chính quyền về tay nhân dân các dân tộc trong tỉnh. Cao Bằng trở thành biểu tượng của sự thống nhất, niềm tin và sức mạnh đoàn kết trong công cuộc cách mạng vĩ đại của dân tộc.

Thắng lợi từ Cao Bằng - Sức mạnh ý Đảng, lòng dân và thời cơ lịch sử

Năm 1941, khi trở về Tổ quốc, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã chọn Cao Bằng làm căn cứ địa cách mạng bởi Cao Bằng không chỉ có địa thế hiểm yếu, thuận lợi cho hoạt động bí mật, mà còn sớm có phong trào cách mạng sâu rộng, có đội ngũ cán bộ cách mạng trung kiên, đồng bào các dân tộc đoàn kết, trung thành son sắt với cách mạng. Đó là nền móng vững chắc cho lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và Trung ương Đảng xây dựng lực lượng, cơ sở chính trị, phát triển Việt Minh, đào tạo cán bộ và chuẩn bị mọi điều kiện từ quân sự, hậu cần đến tuyên truyền… Do đó, từ căn cứ địa Cao Bằng, phong trào Việt Minh dần lan rộng xuống các tỉnh miền xuôi, rồi khắp cả nước, tạo thành một thế trận chính trị - quần chúng sẵn sàng nổ tung khi thời cơ đến.

Tháng Tám năm 1945, thời cơ lịch sử đã tới. Từ căn cứ địa Cao Bằng, tiếng trống Tổng khởi nghĩa hòa cùng khí thế sục sôi của cả nước, quật đổ ách thống trị của phát xít Nhật và thực dân phong kiến, mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc Việt Nam. Sự kiện này minh chứng cho sức mạnh hội tụ của ý Đảng, lòng dân và thời cơ lịch sử: khi sự lãnh đạo đúng đắn, niềm tin của nhân dân và thời vận chín muồi, lịch sử sẽ sang trang. Tổng khởi nghĩa tháng Tám tại Cao Bằng không chỉ góp phần vào thắng lợi chung mà còn khẳng định vai trò tiên phong của vùng đất biên cương Cao Bằng trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc.

80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công vẫn còn nguyên giá trị lịch sử cho Cao Bằng hôm nay: thắng lợi chỉ đến khi có sự chuẩn bị chu đáo, sự lãnh đạo kiên định của Đảng, sự đồng thuận của toàn dân và khả năng nắm bắt thời cơ một cách sáng tạo, táo bạo. Đó là kim chỉ nam để đất nước tiếp tục vững vàng trong công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế - xứng đáng với truyền thống “gương mẫu”, “đi đầu” mà Bác Hồ từng căn dặn.

Bài 5: Tuyên ngôn Độc lập - Bản hùng ca kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam anh hùng

Trường Hà - Lý Thắng

Nguồn Cao Bằng : https://baocaobang.vn/rang-ro-viet-nam-tu-tuyen-ngon-doc-lap-den-khat-vong-hung-cuong-buoc-vao-ky-nguyen-moi-bai-4-3179663.html