Ranh giới giữa tai nạn và tội ác!

5 giờ trướcBài gốc

“Luật ngầm” của những tài xế máu lạnh

Sáng 13/9, tại gầm cầu chui Vạn Điểm (xã Phú Xuyên, Hà Nội) xảy ra vụ tai nạn giao thông khiến dư luận bàng hoàng và phẫn nộ. Nạn nhân là một nữ sinh mới 15 tuổi, điều khiển xe điện. Tài xế Đinh Văn Long (51 tuổi, trú tại xã An Bình, Phú Thọ), lái xe bồn chở bê tông, không chỉ gây ra va chạm mà còn có vẻ như biến một tình huống có thể cứu vãn thành tội ác có chủ ý. Theo lời khai, sau va chạm, Long không dừng lại để cứu giúp, mà tiếp tục nhấn ga kéo lê nạn nhân trên đường. Mục đích: khiến cô gái tử vong để tránh chi phí điều trị và chăm sóc lâu dài? Kết quả xét nghiệm xác nhận Long không sử dụng rượu bia hay ma túy.

Luật sư Trần Đình Khiêm, Công ty Luật TNHH TGS, Đoàn Luật sư Hà Nội

Hành vi của Long đã làm rúng động nhận thức xã hội về đạo đức nghề nghiệp của một bộ phận tài xế. Tư duy “thà đi tù một lần còn hơn chăm sóc nạn nhân suốt đời”, một “luật ngầm” đáng sợ trong giới lái xe dường như đã ăn sâu trong tâm trí một số người cầm lái. Mạng sống con người bị mang ra đánh đổi.

Sự tàn nhẫn của Long thể hiện rõ trong cách người đàn ông này thực hiện hành vi trong vụ việc. Cụ thể, camera giám sát, nhân chứng và lời khai của chính đối tượng tại cơ quan Công an cho thấy Long cố tình kéo lê nạn nhân trong lúc có vẻ như hoàn toàn nhận thức được hành vi có thể dẫn đến tử vong. Mạng sống của nữ sinh 15 tuổi bị mang ra đong đếm thiệt hơn (?!)

Có vẻ như đây không phải là trường hợp cá biệt. Đã từng ghi nhận nhiều vụ tài xế biến tai nạn vô tình thành “giết người” có chủ ý, với những hành vi tương tự: cố tình cán qua nạn nhân, bỏ mặc để nạn nhân tử vong, thậm chí quay lại tìm cách che giấu hành vi. Những vụ việc này không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn là lời cảnh báo về sự xuống cấp đạo đức, sự băng hoại nhận thức trong một bộ phận lái xe.

Một vụ việc đau lòng xảy ra cách đây ít lâu là trường hợp ngày 28/8 tại Bình Dương. Nạn nhân là anh Tô Hoàng Dũng (sinh năm 1986) bị xe tải cán 2 lần dẫn đến tử vong, để lại mẹ già, vợ trẻ và 2 con thơ trong nỗi đau khôn xiết. Camera hành trình ghi lại cảnh xe tải liên tiếp cán qua người nạn nhân, khiến dư luận phẫn nộ. Mẹ nạn nhân nghẹn ngào: “Tôi mất con rồi”, trong khi con trai 11 tuổi của anh vừa khóc vừa được mẹ dạy đọc kinh cầu nguyện cho cha. Gia đình mong cơ quan chức năng làm rõ hành vi của tài xế, đồng thời cảnh tỉnh cộng đồng khi tham gia giao thông.

Trước đó, ngày 29/4, TAND TP. Hồ Chí Minh xử phúc thẩm vụ Đặng Hữu Anh Tuấn, tài xế container lái xe cán chết người 3 lần. Sau khi kháng nghị của VKSND Tối cao được chấp nhận, Tuấn bị tăng án từ 8 năm sơ thẩm lên 18 năm tù theo khoản 1, Điều 93 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Tại tòa, Tuấn thừa nhận biết nạn nhân bị thương nhưng vẫn tiến, lùi xe 3 lần để bỏ chạy, bất chấp lời kêu cứu của người dân. Hành vi của Tuấn được đánh giá là côn đồ, đặc biệt nghiêm trọng, thể hiện sự coi thường mạng sống con người. Tuy nhiên, do thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải và khắc phục một phần hậu quả, tòa giảm nhẹ một phần hình phạt.

Vì không muốn bồi thường nên đối tượng Đinh Văn Long đã cố tình chẹt nạn nhân đến tử vong

Dư luận trước đó cũng đã từng rất phẫn nộ khi thông tin về vụ tai nạn trên Quốc lộ 1A theo hướng Nam - Bắc do Phan Đình Quân, sinh năm 1980, trú tại xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh điều khiển va chạm với một nam sinh. Cụ thể, khi đến xã Kỳ Tiến, do Quân chuyển hướng rẽ phải vào đường liên xã không quan sát nên đã gây tai nạn cho em Hoàng Đức Phượng (học lớp 12) đang điều khiển xe máy điện khiến nạn nhân bị cuốn vào gầm xe tải.

Sau khi tai nạn xảy ra, Quân xuống xe đi vòng ra sau quan sát. Thấy Phượng nằm bất động dưới bánh xe bên lái phụ, và thay vì đưa nạn nhân đi cấp cứu, Quân lên xe cài số lái xe cán qua đầu nam sinh khiến nạn nhân tử vong tại chỗ.

Những vụ việc nối tiếp nhau không chỉ cho thấy sự lặp lại cố ý của hành vi phạm pháp trong va chạm giao thông mà còn là thực trạng đáng báo động về đạo đức nghề nghiệp và nhận thức pháp luật của một bộ phận tài xế. Điểm chung là tài xế cố tình hoặc thờ ơ trước mạng sống người khác, hậu quả là nỗi đau khôn nguôi cho gia đình nạn nhân và phẫn nộ trong dư luận. Những vụ việc đó chính là lời cảnh tỉnh cho xã hội: cần siết chặt quản lý, nâng cao giáo dục đạo đức nghề nghiệp và tăng cường chế tài pháp lý.

Phía sau hành động tàn nhẫn đó là nỗi đau dai dẳng của gia đình nạn nhân - những người mất đi người thân một cách oan nghiệt, để rồi gánh chịu bi kịch tinh thần và cả gánh nặng kinh tế suốt quãng đời còn lại.

Pháp luật không dung thứ cho hành vi mất nhân tính

Vụ việc của Đinh Văn Long mới đây đặt ra nhu cầu cấp bách về biện pháp ngăn ngừa và răn đe mạnh mẽ. Không thể chỉ dựa vào giáo dục đạo đức hay luật giao thông mà cần kết hợp chế tài pháp luật nghiêm minh, công nghệ giám sát và xử lý hậu quả rõ ràng. Nếu không, sẽ còn nhiều nạn nhân phải trả giá bằng mạng sống và cộng đồng sống trong bất an khi những “luật ngầm” nhẫn tâm tiếp tục lan rộng.

Trao đổi về vấn đề này, luật sư Trần Đình Khiêm (Công ty Luật TNHH TGS, Đoàn Luật sư Hà Nội) cho rằng, ranh giới giữa vô tình và cố ý trong các vụ tai nạn giao thông dẫn đến tử vong hiện rất mong manh. Trong nhiều vụ việc, tài xế bị xử lý theo hướng vô ý, căn cứ Điều 260 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) về vi phạm quy định tham gia giao thông. Tuy nhiên, nếu tài xế sau va chạm vẫn tiếp tục điều khiển phương tiện, mặc cho nạn nhân mắc kẹt, bị thương, thậm chí kéo lê dẫn đến tử vong, hành vi này không thể coi là vô ý. Trong trường hợp đó, cần xem xét yếu tố cố ý, vì người lái đã nhận thức hậu quả nhưng vẫn bỏ mặc hoặc chấp nhận.

Theo Điều 123 BLHS, hành vi cố tình kéo lê hoặc bỏ mặc nạn nhân trong tình trạng nguy hiểm hoàn toàn có thể bị xử lý về tội giết người, với khung hình phạt từ 12 năm tù đến tử hình. Nếu chưa đủ yếu tố cấu thành tội giết người, tài xế vẫn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng theo Điều 132 BLHS. Việc phân định rõ vô ý hay cố ý không chỉ đảm bảo đúng pháp lý mà còn răn đe mạnh mẽ.

Luật sư Khiêm cũng nhấn mạnh yếu tố “động cơ đê hèn” trong hành vi phạm tội. Theo Khoản 1, Điều 123 BLHS, hành vi phạm tội có động cơ đê hèn vì lợi ích vật chất nhỏ nhoi, ích kỷ, bất nhân, hoặc để che giấu hành vi sai trái là tình tiết định khung tăng nặng. Một tài xế cố tình kéo lê hoặc bỏ mặc nạn nhân chỉ để tránh bồi thường dân sự hoàn toàn có thể coi là hành vi “đê hèn”, khiến mức án tăng lên, thậm chí đến tù chung thân hoặc tử hình.

Bị cáo Phan Đình Quân tại tòa

Để phân biệt vô ý và cố ý sau va chạm, luật sư Khiêm chỉ ra các chứng cứ then chốt: ý thức chủ quan của tài xế, hành vi xử lý sau va chạm, mục đích và động cơ, kết quả giám định pháp y và dấu vết hiện trường, cùng lời khai nhân chứng và dữ liệu điện tử. Nếu tài xế nhận thức rõ nguy cơ chết người nhưng vẫn bỏ mặc, hành vi sẽ được xem xét theo tội giết người thay vì chỉ là vô ý vi phạm quy định giao thông.

Về biện pháp răn đe, luật sư Khiêm đề xuất các biện pháp đồng bộ. Trước hết, cơ quan điều tra, truy tố, xét xử phải phân định rạch ròi giữa lỗi vô ý và cố ý, tránh tình trạng “hạ nhẹ” tội danh. Với những trường hợp cố tình kéo lê hoặc bỏ mặc nạn nhân trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, cần kiên quyết khởi tố và xét xử về tội giết người theo Điều 123 BLHS. Cách xử lý nghiêm khắc này không chỉ công bằng cho người bị hại mà còn gửi thông điệp rõ ràng: pháp luật không dung thứ cho sự vô nhân đạo.

Bên cạnh đó, hệ thống giám sát giao thông cần được tăng cường. Camera hành trình và camera an ninh trên đường phố giúp ghi nhận, lưu giữ chứng cứ khách quan, hỗ trợ điều tra và buộc tài xế có ý thức hơn. Công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật giao thông cũng cần đẩy mạnh, nhấn mạnh trách nhiệm hình sự và dân sự mà tài xế phải gánh nếu bỏ mặc nạn nhân. Song song, cơ chế bồi thường bảo hiểm bắt buộc cần siết chặt, bảo đảm quyền lợi cho nạn nhân và gia đình, tránh để tài xế vin vào lý do “sợ trách nhiệm bồi thường” mà hành xử vô cảm.

Hiện trường vụ tai nạn khiến anh Dũng vĩnh viễn ra đi

Ngoài hình phạt hình sự, luật sư Khiêm khuyến nghị kết hợp biện pháp hành chính và giáo dục. Cụ thể: tước giấy phép lái xe vĩnh viễn với tài xế bỏ mặc nạn nhân; mở rộng hệ thống giám sát bằng camera; đưa trách nhiệm cứu giúp nạn nhân vào chương trình đào tạo, sát hạch lái xe; công khai các bản án nghiêm khắc để giáo dục cộng đồng. Cơ chế bảo hiểm và quỹ hỗ trợ nạn nhân tai nạn giao thông cũng cần hoàn thiện, giảm tâm lý sợ bồi thường dẫn đến hành vi vô cảm.

Hành vi của Đinh Văn Long là minh chứng sống cho sự biến chất đạo đức trong một bộ phận tài xế, khi mạng sống con người trở thành công cụ tính toán lợi ích cá nhân. Nó là lời cảnh tỉnh nghiêm khắc đối với xã hội, cơ quan quản lý và toàn bộ người tham gia giao thông: nếu pháp luật không nghiêm minh, những bi kịch tương tự sẽ còn lặp lại, nối tiếp đau thương. Những vụ việc này không chỉ là tai nạn giao thông, mà còn là tội ác có chủ ý trong môi trường tưởng chừng an toàn, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của pháp luật và xã hội để bảo vệ tính mạng con người và khôi phục niềm tin cộng đồng.

Phong Anh

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/phong-su/ranh-gioi-giua-tai-nan-va-toi-ac--i782078/