Reels kiếm 50 tỉ USD/năm, Meta thắng lớn, nhà sáng tạo thua thiệt

một ngày trướcBài gốc

Reels trở thành một chiến thắng lớn cho Meta Platforms (công ty mẹ Facebook, Instagram) và cũng là một trong những mảng kinh doanh “nền kinh tế nhà sáng tạo” lớn nhất thế giới. Thế nhưng, con số đó cũng làm rõ một điều khác: Người thắng chiến lớn nhất trong nền kinh tế nhà sáng tạo không phải là nhà sản xuất video, mà là các nền tảng phụ thuộc vào họ.

Lý do vì hầu hết nền tảng này dựa vào công sức của các nhà sáng tạo. Nói cách khác, những người sản xuất video được chia rất ít doanh thu từ nội dung mà họ tạo ra.

Ngoại lệ lớn duy nhất là YouTube của Google (cũng kiếm được 50 tỉ USD/năm) đến gần đây vẫn chia khoảng một nửa số tiền kiếm được từ video cho nhà sáng tạo nội dung. Trong khi Meta Platforms, TikTok, Snap lại đưa ra một thỏa thuận khác, kiểu như: “Hãy cho chúng tôi nội dung của bạn miễn phí. Có thể chúng tôi sẽ tặng một nhóm nhỏ trong số các bạn một khoản tiền thưởng nào đó từ chương trình dành cho người sáng tạo hay thứ gì đó tương tự. Song về cơ bản, chúng tôi sẽ kiếm tiền bằng cách bán quảng cáo dựa trên nội dung của bạn trên nền tảng này, còn bạn phải tự tìm cách khác để kiếm tiền”.

Điều đó không mới với những người trong nền kinh tế nhà sáng tạo, hay có thể gọi đơn giản là kinh doanh truyền thông. Tuy nhiên, lời khoe khoang về thành công của Meta Platforms mà Giám đốc điều hành Mark Zuckerberg nói tháng trước khi công bố kết quả kinh doanh quý 3/2025, khiến chuyện này càng trở nên rõ ràng.

Mark Zuckerberg ra mắt Reels cách đây 5 năm để cạnh tranh với TikTok. Giờ đây, Reels đã trở thành doanh nghiệp trị giá 50 tỉ USD - Ảnh: Internet

Nền kinh tế nhà sáng tạo là thuật ngữ chỉ hệ sinh thái kinh tế được xây dựng xoay quanh những người tạo ra nội dung trên các nền tảng số như YouTube, TikTok, Instagram, Facebook, Twitch, X… Họ có thể là YouTuber, TikToker, streamer, blogger, podcaster, nhiếp ảnh gia, nghệ sĩ, nói chung là bất kỳ ai sáng tạo và sở hữu nội dung số.

Trong nền kinh tế nhà sáng tạo, có ba thành phần chính:

Nhà sáng tạo nội dung: Những người làm video, ảnh, bài viết, livestream…

Nền tảng: YouTube, TikTok, Instagram, Facebook, nơi nội dung được phân phối.

Doanh nghiệp/nhà quảng cáo: Những bên trả tiền để tiếp cận người xem thông qua quảng cáo hoặc hợp tác thương hiệu.

Cách nhà sáng tạo kiếm tiền trong nền kinh tế này có thể gồm:

- Doanh thu quảng cáo (như YouTube Partner Program).

- Hợp tác thương hiệu.

- Bán sản phẩm/dịch vụ cá nhân.

- Livestream tặng quà.

- Thu phí hội viên.

- Bán khóa học, podcast, sách điện tử…

Muốn giữ lại phần lớn hơn cho mình

Thật khó để xây dựng được một doanh nghiệp 50 tỉ USD mỗi năm. Ở đây, Meta Platforms sở hữu một doanh nghiệp 50 tỉ USD dựa trên nội dung của người khác mà họ gần như có được miễn phí, nên điều đó thực sự đặc biệt.

Không có dấu hiệu nào cho thấy Meta Platforms và các nền tảng tương tự sẽ thay đổi chính sách của mình. Thỉnh thoảng, họ sẽ thuyết phục một nhóm nhà sáng tạo đồng loạt rời khỏi các nền tảng không chia sẻ doanh thu nếu không có được một thỏa thuận tốt hơn.

Meta Platforms cùng các nền tảng lớn khác có một lập luận khá hợp lý dù thường không nói ra, đó là mang lại cho nhà sáng tạo “độ phủ sóng”, thứ mà họ có thể tận dụng để xây dựng công việc kinh doanh của riêng mình.

Meta Platforms có thể sẽ không chia cho bạn một phần đáng kể từ số tiền họ kiếm được nhờ quảng cáo từ video của bạn. Thế nhưng, ai đó có thể trả cho bạn rất nhiều tiền để đưa sản phẩm của họ vào nội dung video. Đôi bên cùng có lợi. Nếu không thích điều đó, hãy tìm một nền tảng lớn khác cung cấp cho bạn một thỏa thuận tốt hơn. Chúc may mắn!

Một lần nữa, chỉ có một nơi đưa ra thỏa thuận tốt hơn: YouTube. Nền tảng video lớn nhất thế giới đã khai sinh ra nền kinh tế nhà sáng tạo từ năm 2007 khi ra mắt “chương trình đối tác”. Chương trình này vẫn tồn tại đến nay. Nó chia cho hầu hết nhà sáng tạo lớn đến 55% doanh thu quảng cáo từ video của họ. Dù các YouTuber đã phàn nàn nhiều năm về tỉ lệ này, đây vẫn là thỏa thuận tốt nhất hiện nay.

Tại sao các nền tảng khác không làm điều tương tự? Thỉnh thoảng họ nói rằng thật khó để chia doanh thu cho những video mà người dùng lướt ngang trong nguồn cấp dữ liệu dạng dọc. Thế nhưng, câu trả lời thật sự là: Họ nhận ra rằng không cần phải làm vậy, tại sao phải trả tiền cho thứ bạn nhận được miễn phí? Nếu không trả tiền, lợi nhuận sẽ cao hơn rất nhiều.

Ngay cả YouTube, nền tảng duy nhất từng xây dựng kinh tế thực sự cho nhà sáng tạo, giờ cũng đang lùi lại một chút. Shorts, bản sao TikTok của YouTube, chỉ chia cho nhà sáng tạo một phần nhỏ hơn. Khoản thanh toán được tính từ một quỹ chung của doanh thu quảng cáo, chứ không dựa trên số tiền quảng cáo mà từng video cụ thể tạo ra.

Thông điệp rất rõ ràng: Ngay cả YouTube, nơi từng chia sẻ doanh thu nhiều nhất, cũng muốn giữ lại phần lớn hơn cho mình. Có lẽ YouTube đang nghĩ: “Tại sao không làm vậy, vì cách này đang hiệu quả với Meta Platforms và nhiều nền tảng khác cơ mà”.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/reels-kiem-50-ti-usd-nam-meta-thang-lon-nha-sang-tao-thua-thiet-241100.html