Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD): Dấu hiệu và phương pháp điều trị

3 giờ trướcBài gốc

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là gì?

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế, hay OCD (Obsessive-Compulsive Disorder), là một rối loạn sức khỏe tâm thần có tính chất mãn tính. Tình trạng này đặc trưng bởi sự xuất hiện của những ý nghĩ, hình ảnh xâm nhập không mong muốn (ám ảnh) và các hành vi lặp đi lặp lại mà người bệnh cảm thấy buộc phải thực hiện (cưỡng chế) để giảm bớt lo lắng.

Điều quan trọng cần phân biệt là OCD không đơn thuần là thói quen ưa sạch sẽ hay cẩn thận quá mức. Đây là một tình trạng y tế có thể gây suy nhược, ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc, học tập và các mối quan hệ xã hội của người bệnh.

OCD là sự xâm chiếm của các ý nghĩ, hình ảnh gọi là nỗi ám ảnh

Các triệu chứng đặc trưng của OCD

OCD bao gồm hai nhóm triệu chứng chính: ám ảnh và cưỡng chế. Một người có thể chỉ có triệu chứng ám ảnh, chỉ có triệu chứng cưỡng chế, hoặc cả hai.

Ý nghĩ ám ảnh (Obsessions)

Đây là những suy nghĩ, hình ảnh hoặc sự thôi thúc lặp đi lặp lại, dai dẳng và không mong muốn, gây ra cảm giác lo lắng hoặc đau khổ. Các ám ảnh phổ biến bao gồm:

Sợ hãi quá mức về vi khuẩn, bụi bẩn hoặc sự ô nhiễm.
Lo lắng về việc làm hại bản thân hoặc người khác một cách vô tình.
Nhu cầu mãnh liệt về trật tự, đối xứng hoặc sự hoàn hảo.
Những suy nghĩ hoặc hình ảnh hung hăng, hoặc liên quan đến tình dục không mong muốn.
Nghi ngờ liên tục về việc đã khóa cửa, tắt bếp hay chưa.

Biểu hiện chính của OCD

Hành vi cưỡng chế (Compulsions)

Đây là những hành vi lặp đi lặp lại mà người bệnh cảm thấy buộc phải thực hiện để đối phó với một ý nghĩ ám ảnh. Mục đích của hành vi này là để ngăn chặn hoặc giảm bớt sự lo lắng, tuy nhiên chúng thường không thực tế hoặc quá mức. Các hành vi cưỡng chế thường gặp:

Rửa tay, tắm rửa hoặc dọn dẹp quá mức.
Kiểm tra mọi thứ nhiều lần (như ổ khóa, công tắc điện).
Sắp xếp đồ vật theo một trật tự nhất định và rất khó chịu khi bị thay đổi.
Lặp lại một từ, cụm từ hoặc lời cầu nguyện trong đầu.
Hành động theo một quy luật định sẵn, chẳng hạn như đếm số hoặc bước đi.

Một điểm đáng chú ý là nhiều người mắc OCD nhận thức rõ ràng rằng những suy nghĩ và hành vi của họ là vô lý, nhưng họ không thể kiểm soát hay dừng lại được. Điều này càng làm tăng thêm cảm giác mệt mỏi và bất lực.

Nhiều bệnh nhân OCD nhận thức rất rõ nhưng lại không thể thoát khỏi suy nghĩ

Nguyên nhân và các yếu tố liên quan

Nguyên nhân chính xác của OCD vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy tình trạng này có thể liên quan đến một số yếu tố sau:

Yếu tố sinh học: OCD có liên quan đến sự thay đổi hoạt động ở một số vùng não bộ chịu trách nhiệm về hành vi, nhận thức và cảm xúc.
Yếu tố hóa học thần kinh: Sự suy giảm Serotonin, một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng giúp điều chỉnh tâm trạng, giấc ngủ và sự thèm ăn, được cho là có vai trò trong sự phát triển của OCD.
Yếu tố di truyền: OCD có thể có tính di truyền trong gia đình, mặc dù gen cụ thể nào gây ra vẫn chưa được xác định.

Chúng ta chưa thật sự hiểu được nguồn gốc gây nên OCD.

Phương pháp điều trị OCD hiện nay

Tin tốt là OCD là một tình trạng có thể điều trị được. Các phương pháp điều trị hiệu quả nhất thường là sự kết hợp giữa liệu pháp tâm lý và thuốc.

Liệu pháp tâm lý

Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) được xem là phương pháp hiệu quả hàng đầu. Liệu pháp này giúp người bệnh học cách đối mặt với nỗi sợ hãi và những suy nghĩ ám ảnh mà không cần thực hiện các hành vi cưỡng chế, từ đó dần dần giảm bớt sự lo lắng.

Sử dụng thuốc

Các loại thuốc chống trầm cảm, đặc biệt là nhóm ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs), thường được sử dụng để giúp cân bằng lại các chất hóa học trong não. Việc sử dụng thuốc cần có sự chỉ định và theo dõi chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa, vì có thể gây ra tác dụng phụ, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên.

Cảnh báo quan trọng

Những người có triệu chứng của OCD không nên ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia y tế. Việc chẩn đoán và điều trị sớm có thể cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.

Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho chẩn đoán hoặc tư vấn y tế chuyên nghiệp. Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc người thân có dấu hiệu của OCD, hãy đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần để được tư vấn cụ thể.

CTVX

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/roi-loan-am-anh-cuong-che-ocd-dau-hieu-va-phuong-phap-dieu-tri-400535.html