Tai hội thảo nội tiết ASEAN lần thứ 23 (AFES 2025) với chủ đề “Bệnh Nội tiết, Đái tháo đường, Rối loạn chuyển hóa và Công nghệ số”, các chuyên gia cảnh báo khi tuổi thọ tăng lên, người bệnh đái tháo đường thường sống chung với nhiều bệnh đồng mắc, khiến hệ miễn dịch suy giảm và khả năng chống đỡ với các tác nhân nhiễm trùng kém hơn. Chính sự chồng chất này làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm và biến những nhiễm trùng tưởng như “nhẹ” thành mối đe dọa nghiêm trọng.
RSV không còn là bệnh “xa lạ” với người lớn
RSV là virus theo mùa, rất dễ lây lan qua đường hô hấp khi hít phải giọt bắn từ người ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với dịch tiết đường hô hấp. Virus này có thể lây nhiễm ngay trong gia đình, với ước tính trung bình một người nhiễm có khả năng lây cho khoảng ba người khác. Biểu hiện bệnh trải rộng từ không triệu chứng, triệu chứng giống cảm lạnh thông thường cho tới suy hô hấp cấp tính.
Điều đáng lo ngại là RSV không chỉ gây bệnh đường hô hấp đơn thuần. Trong một số trường hợp, virus này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ biến cố tim mạch, nhập viện kéo dài và thậm chí tử vong. Nguy cơ đó đặc biệt rõ rệt ở người trưởng thành có bệnh nền mạn tính như đái tháo đường.
Tại Việt Nam, ước tính hiện có khoảng 7 triệu người đang sống chung với bệnh đái tháo đường và hơn 55% trong số đó đã xuất hiện biến chứng, bao gồm tim mạch, thần kinh và thận. Các nghiên cứu cho thấy người bệnh đái tháo đường thuộc nhóm có nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm và nhiễm trùng, trong đó có RSV, cao hơn rõ rệt so với người không có bệnh nền.
PGS.TS Hồ Thị Kim Thanh cảnh báo về người mắc đái tháo đường có nguy cơ nhập viện do RSV cao
PGS.TS Hồ Thị Kim Thanh, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Y Hà Nội, nhấn mạnh rằng người trưởng thành mắc đái tháo đường có nguy cơ nhập viện do RSV cao hơn từ 2,4 đến 11,4 lần so với người không mắc bệnh.
Bệnh do RSV có thể gây biến chứng nặng và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống, trong khi thách thức hiện nay là các phương pháp điều trị RSV chủ yếu vẫn mang tính hỗ trợ, chưa có điều trị đặc hiệu.
Tiêm chủng – “lá chắn” trong chăm sóc đái tháo đường
Trước nguy cơ ngày càng rõ nét, các chuyên gia tại AFES 2025 thống nhất rằng phòng ngừa chủ động các bệnh nhiễm trùng cần được xem là một phần không tách rời trong chăm sóc toàn diện người bệnh đái tháo đường. Những tiến bộ trong công nghệ vắc xin đã giúp tăng cường đáp ứng miễn dịch, đặc biệt ở người lớn tuổi, từ đó mang lại hiệu quả bảo vệ tốt hơn trước các bệnh truyền nhiễm.
Dữ liệu được chia sẻ tại hội nghị cho thấy hơn 80% bệnh nhân đái tháo đường sẵn sàng tiêm vắc xin cúm khi có khuyến nghị trực tiếp từ bác sĩ chuyên khoa. Điều này cho thấy niềm tin của người bệnh đối với nhân viên y tế và khẳng định vai trò then chốt của bác sĩ trong việc thúc đẩy tiêm chủng, qua đó giảm gánh nặng bệnh tật cho cá nhân và cộng đồng.
GS.TS Trần Hữu Dàng người bệnh đái tháo đường cần được tiêm đầy đủ các vắc xin thiết yếu
Theo GS.TS Trần Hữu Dàng, Chủ tịch Hội Nội tiết – Đái tháo đường Việt Nam, khuyến cáo năm 2025 của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ nêu rõ người bệnh đái tháo đường cần được tiêm đầy đủ các vắc xin thiết yếu theo độ tuổi, bao gồm viêm gan B, COVID-19, cúm, phế cầu, RSV, bạch hầu, ho gà và uốn ván.
Tại Việt Nam, Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị đái tháo đường típ 2 của Bộ Y tế ban hành năm 2020 đã khuyến nghị tiêm phòng cúm và phế cầu hằng năm, đồng thời nên tiêm vắc xin viêm gan B cho người bệnh.
Năm 2025, Hội Nội tiết – Đái tháo đường Việt Nam tiếp tục thảo luận để tiến tới đồng thuận bổ sung các vắc xin như bạch hầu, ho gà, uốn ván và RSV cho bệnh nhân đái tháo đường típ 2, nhấn mạnh tư duy phòng bệnh chủ động cho nhóm nguy cơ cao.
GS.TS Tony Cunningham chia sẻ tại hội thảo
Chia sẻ từ góc nhìn quốc tế, GS.TS Tony Cunningham, Chủ nhiệm Bộ môn Vắc xin, Viện Truyền nhiễm Sydney – Đại học Sydney, cho rằng hiệu quả phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm không chỉ nằm ở công nghệ vắc xin mà còn phụ thuộc rất lớn vào vai trò của bác sĩ điều trị. Bác sĩ là người đồng hành giúp bệnh nhân hiểu rõ rủi ro tiềm ẩn của bệnh, lợi ích của tiêm chủng và đưa ra quyết định phù hợp để bảo vệ sức khỏe lâu dài.
Thanh Hằng