Nếu như Sân bay Long Thành được xác định là “hạt nhân” phát triển của Đồng Nai trong kỷ nguyên mới thì đô thị Sân bay Long Thành và Khu thương mại tự do (FTZ) gắn với sân bay này chính là những “mảnh ghép” quan trọng bậc nhất nhằm hiện thực hóa những tiềm năng, lợi thế to lớn mà “siêu” dự án này tạo ra.
Đồng chí Vũ Hồng Văn, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai và các đồng chí lãnh đạo tỉnh khảo sát khu vực quy hoạch xây dựng đô thị sân bay, Khu FTZ và giao thông kết nối Sân bay Long Thành vào tháng 8-2025. Ảnh: CTV
“Mở cửa bầu trời”, đưa Đồng Nai cất cánh
Trong buổi làm việc giữa đoàn công tác của Chính phủ với UBND tỉnh vào ngày 15-8-2025, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc đánh giá: Sân bay Long Thành khi hoàn thành 3 giai đoạn sẽ là sân bay có quy mô lớn thứ 6 thế giới và là một trong những sân bay hiện đại nhất thế giới. Vị thế của Sân bay Long Thành cũng sẽ khẳng định tầm vóc của đất nước và tỉnh Đồng Nai.
Theo đồng chí Võ Tấn Đức, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Đồng Nai xác định Sân bay Long Thành đóng trên địa bàn tỉnh sẽ là “hạt nhân” trong định hướng phát triển của tỉnh thời gian tới. Đô thị Sân bay Long Thành và hành lang sông Đồng Nai là 2 khu vực động lực phát triển mới cho tỉnh.
PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thành viên Tổ Tư vấn Chính phủ đánh giá: Sân bay Long Thành có sứ mệnh tạo ra những triển vọng, thời cơ rất lớn cho sự bứt phá phát triển của quốc gia, vùng Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Đồng Nai. “Một sân bay trung chuyển quốc tế cộng hưởng với những bến cảng quốc tế sẽ mang lại một động lực rất lớn cho phát triển. Vì thế, Đồng Nai sẽ lên một tầm phát triển khác hẳn, bởi nó tạo ra một cách tiếp cận phát triển mới cho tỉnh, đó là công nghiệp công nghệ cao, đô thị thông minh” - PGS.TS Trần Đình Thiên chia sẻ.
Nghị quyết Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Đồng Nai nhiệm kỳ 2025-2030 cũng đã xác định, một trong những quan điểm phát triển của tỉnh là trọng tâm về kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức. Đưa Đồng Nai trở thành địa phương đi đầu trong phát triển kinh tế hàng không, công nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp công nghệ cao, trung tâm logistics, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Trong đó, Sân bay Long Thành khi được hoàn thành đồng bộ sẽ đưa Đồng Nai trở thành trung tâm logistics hiện đại của cả nước, đóng vai trò then chốt trong chuỗi cung ứng quốc gia và quốc tế.
Hiện thực hóa động lực phát triển của “siêu” sân bay
Theo quy hoạch, tổng thể khu đô thị Sân bay Long Thành và vùng phụ cận có quy mô hơn 57 ngàn hécta. Trong đó, khu vực đô thị Sân bay Long Thành chiếm diện tích lớn nhất, với hơn 43 ngàn hécta, được quy hoạch phát triển theo mô hình Airport City hiện đại, xanh, thông minh, kết nối toàn cầu, đưa Long Thành trở thành trung tâm hàng không - logistics quốc tế hàng đầu Đông Nam Á.
Theo phương án của liên danh Viện Kiến trúc quốc gia - Công ty Nihon Sekkei, Inc (Nhật Bản) - Công ty cổ phần Tư vấn công nghệ, thiết bị và Kiểm định xây dựng Coninco (Liên danh VIAR-NS-Coninco), đơn vị đoạt giải nhất Cuộc thi tuyển Ý tưởng quy hoạch chung đô thị Sân bay Long Thành và vùng phụ cận, đô thị Sân bay Long Thành được định hướng phát triển mô hình đô thị Aerotropolis. Đây là mô hình phát triển đô thị mang tính chuyển mình, đặt sân bay làm trung tâm phát triển kinh tế, tận dụng sự kết nối, logistics và công nghiệp để tạo ra các trung tâm đô thị phát triển mạnh mẽ, mở rộng ra ngoài phạm vi sân bay. Đặc biệt, Long Thành Aerotropolis và Thành phố Hồ Chí Minh sẽ kết nối theo mô hình thành phố song sinh, tạo nên khu vực cạnh tranh toàn cầu, trong đó lấy Sân bay Long Thành làm trung tâm.
Phó Giám đốc Sở Xây dựng Đỗ Thành Phương cho biết: Trên cơ sở kết quả cuộc thi, Sở Xây dựng và liên danh đơn vị tư vấn đã triển khai lập dự toán kinh phí, thương thảo đi đến thống nhất nội dung ký kết hợp đồng tư vấn để trình UBND tỉnh phê duyệt. Hiện nay, UBND tỉnh đã yêu cầu Sở Xây dựng phải tập trung hoàn thành lập Đồ án Quy hoạch chung đô thị Long Thành để sớm báo cáo Thường trực Tỉnh ủy, Thường trực UBND tỉnh.
Bên cạnh phát triển mô hình đô thị Sân bay Long Thành, tỉnh Đồng Nai đã triển khai các thủ tục để kiến nghị Chính phủ xây dựng nghị quyết đặc thù trình Quốc hội về thành lập và phát triển Khu FTZ tại tỉnh, gắn với sân bay. Từ đó, tạo động lực tăng trưởng kinh tế, thu hút đầu tư mạnh mẽ nhằm thực hiện mục tiêu đưa địa phương thành trung tâm kinh tế, công nghiệp, logistics hàng đầu.
Ngày 18-8-2025, trong chuyến khảo sát khu vực quy hoạch xây dựng đô thị sân bay, Khu FTZ và giao thông kết nối Sân bay Long Thành, đồng chí Vũ Hồng Văn, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai lưu ý: UBND tỉnh và các sở, ngành, địa phương liên quan cần rà soát chặt chẽ quy hoạch, sử dụng đất đai và mời gọi các nhà đầu tư. Đặc biệt, trong bối cảnh Sân bay Long Thành chuẩn bị hoàn thành, đưa vào hoạt động cuối năm 2025, sức hấp dẫn của vùng Long Thành đối với các nhà đầu tư là rất lớn.
Quá trình thực hiện, các đơn vị liên quan phải chú ý nâng cao giá trị nguồn lực đất đai; quy hoạch mang tính chiến lược, dài hạn để khu vực đô thị Sân bay Long Thành phát triển xứng tầm, tạo động lực để tỉnh Đồng Nai cất cánh. Long Thành phải được quy hoạch tốt nhất, phải chọn nhà đầu tư tốt nhất và tiến độ thực hiện phải nhanh nhất. Đối với Khu FTZ, cần tiếp tục bám sát hướng dẫn của Trung ương, đồng thời tham khảo kinh nghiệm xây dựng khu thương mại tự do thành phố Đà Nẵng và một số nước trong khu vực. Từ đó, chọn phương án phù hợp, tối ưu nhất, hiệu quả nhất, góp phần tạo động lực đưa Đồng Nai phát triển nhanh, bền vững.
“Đầu kéo” quan trọng cho tăng trưởng kinh tế
Theo đánh giá của nhóm nghiên cứu thuộc Phòng Nghiên cứu khoa học, hợp tác và đào tạo, Viện Quy hoạch xây dựng thành phố trực thuộc Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh, Sân bay Long Thành nằm trọn trong địa phận tỉnh Đồng Nai, là “đầu kéo” quan trọng cho tăng trưởng kinh tế.
Tiến sĩ khoa học - kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn, Chủ tịch NgoViet Architects & Planners cho rằng: Trong bối cảnh cả nước vừa thực hiện sắp xếp địa giới hành chính cấp tỉnh, quy mô hình thành đô thị Sân bay Long Thành cũng nên được xem xét, tính toán lại cho phù hợp với thực tiễn mới. Trong đó, đô thị Sân bay Long Thành không chỉ gói gọn trong phạm vi nghiên cứu quy hoạch như hiện nay mà cần được xem xét, mở rộng ra khu vực đô thị Nhơn Trạch và gắn kết với đô thị Thành phố Hồ Chí Minh.
Phối cảnh quy hoạch chung đô thị Nhơn Trạch theo phương án đề xuất của đơn vị tư vấn. Ảnh: Phạm Tùng
Ngày 13-11-2025, tại buổi làm việc với đoàn công tác Trung ương do Tổng Bí thư Tô Lâm làm trưởng đoàn về Dự án Sân bay Long Thành, đồng chí Vũ Hồng Văn, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh cho biết: Tỉnh Đồng Nai đã chuẩn bị các điều kiện cần thiết để khai thác tối đa các lợi thế khi Sân bay Long Thành đi vào hoạt động, từ đó hoàn thành mục tiêu tăng trưởng 2 con số cho cả nhiệm kỳ 2025-2030.
Tuy nhiên, để làm được điều này, người đứng đầu Đảng bộ tỉnh Đồng Nai cũng đã kiến nghị Chính phủ quan tâm phê duyệt đồng bộ cơ chế chính sách khu thương mại tự do của tỉnh Đồng Nai gắn với Sân bay Long Thành và khu thương mại tự do Cái Mép Hạ gắn với cảng biển nhằm kết nối 2 khu thương mại tự do, hỗ trợ nhau cạnh tranh với các khu thương mại tự do quốc tế.
Đồng thời tỉnh Đồng Nai cũng kiến nghị Trung ương cho phép rà soát, điều chỉnh quy mô dân số khu vực Long Thành - Nhơn Trạch đạt quy mô 2,5 triệu người trong Quy hoạch tỉnh Đồng Nai tại kỳ điều chỉnh quy hoạch đang triển khai. Việc điều chỉnh tăng quy mô dân số khu vực này là cơ sở để dự báo, tính toán, quy hoạch các quỹ đất nhằm đón đầu làn sóng đầu tư của các nhà đầu tư, tập đoàn lớn, có năng lực, kinh nghiệm đang quan tâm đầu tư vào khu vực này.
Sân bay Long Thành chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi kết nối giao thông, dịch vụ đô thị, logistics được tổ chức đồng bộ, hiện đại.
Tổng Bí thư TÔ LÂM
Tại buổi làm việc, Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá: Các kiến nghị của tỉnh Đồng Nai là hoàn toàn phù hợp. Đồng ý với những kiến nghị của tỉnh, Tổng Bí thư nhấn mạnh: Đồng Nai lấy đó làm cơ sở tăng trưởng 2 con số, đẩy nhanh tiến độ và khai thác có hiệu quả Dự án Sân bay Long Thành, đưa tỉnh trở thành trung tâm kinh tế của vùng Đông Nam Bộ, vùng trọng điểm kinh tế phía Nam, Việt Nam và khu vực Đông Nam Á nói chung.
Tổng Bí thư Tô Lâm cũng lưu ý: Phải xây dựng hệ sinh thái, dịch vụ hàng không hiện đại và đồng bộ gồm có khu lưu trú, khách sạn, trung tâm hội nghị, thương mại, y tế, đào tạo và bồi dưỡng, hậu cần, kỹ thuật logistics, thuế quan, dịch vụ tài chính hỗ trợ, trở thành một thành phố sân bay hiện đại - mô hình đô thị sân bay (Aerotropolis), trở thành trung tâm dịch vụ logistics và trung chuyển khu vực Đông Nam Á.
Phạm Tùng