Theo quy định tại Luật Quản lý thuế (sửa đổi) được Quốc hội thông qua mới đây, từ ngày 1/4, các sàn TMĐT, nền tảng số có chức năng thanh toán sẽ phải khấu trừ, nộp thuế thay cho hộ, cá nhân kinh doanh trên sàn. Như vậy, chỉ còn hơn một tuần nữa sẽ áp dụng quy định mới này.
Các chuyên gia cho rằng với quy định này, các cá nhân kinh doanh không phải lo lắng về việc nộp thuế, Nhà nước có thể chống thất thu thuế trên nền tảng kinh doanh online.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp TMĐT phản ánh phải đối mặt với nhiều khó khăn, như tăng chi phí vận hành và quản lý, bởi việc chuyển giao nghĩa vụ của người bán hàng sang sàn TMĐT cũng đồng thời chuyển nghĩa vụ thu thuế của cơ quan thuế làm phát sinh rất nhiều chi phí.
Mới đây, nhiều sàn TMĐT như Shopee, TikTok Shop, Lazada... đua nhau thông báo tăng phí "mặt bằng" và loạt phí khác.
Mới đây, nhiều sàn TMĐT như Shopee, TikTok Shop, Lazada... đua nhau thông báo tăng phí "mặt bằng" và loạt phí khác. Điển hình, theo danh sách mà Shopee công bố chính thức, trong 243 ngành hàng nhỏ, hầu hết đều điều chỉnh tăng mức phí lên vùng 9 - 10%. Trong đó có 167 ngành hàng cán mốc 10% phí cố định, bao gồm những sản phẩm nổi bật như quần áo, giày dép, túi xách, đồ trang điểm, dụng cụ và nguyên vật liệu làm bánh, thực phẩm, đồ chơi, đồ trang trí, văn phòng phẩm... Chưa kể sàn cũng sẽ ngừng cung cấp gói Freeship Xtra (miễn phí vận chuyển) từ tháng sau.
Chị Thu Châu (Hà Nội) nói: "Các khoản phí sàn ngày càng cao, cùng với việc các sàn thay đổi điều khoản đột ngột, bị đình chỉ hoặc cấm mà không có lý do rõ ràng đang đẩy người bán hàng vào thế bị động. Đặc biệt, với những chính sách mới từ 1/4, mình thật sự không biết phải xoay xở thế nào nữa. Trước đây, dù phí cao nhưng vẫn còn tính toán được".
Đáng chú ý, thời điểm các sàn TMĐT đua nhau tăng phí "mặt bằng" và loạt phí khác trùng với quy định các sàn TMĐT, nền tảng số có chức năng thanh toán sẽ phải khấu trừ, nộp thuế thay cho hộ, cá nhân kinh doanh trên sàn kể từ ngày 1/4. Do đó, rất nhiều tiểu thương đặt câu hỏi: Phải chăng các sàn TMĐT sẽ sử dụng công cụ là tăng phí đối với người bán để bù đắp cho chi phí, nhân lực tăng lên.
Một doanh nghiệp dẫn chứng: Khi thực hiện quy định về thuế mới, các sàn TMĐT phải tăng chi phí về đầu tư hạ tầng công nghệ để đáp ứng yêu cầu khấu trừ, nộp thuế thay và kê khai, dẫn đến gia tăng chi phí đầu tư. Một khoản ngân sách tiếp theo có thể kể đến là chi phí để bổ sung nhân sự am hiểu về chính sách thuế và công nghệ, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo liên tục để bảo đảm tuân thủ quy định.
Để khắc phục bất cập này, các sàn TMĐT sẽ có xu hướng chuyển các chi phí này thành giá dịch vụ của sàn. Khi hàng hóa, dịch vụ của thương nhân lên sàn thì giá thành của hàng hóa, dịch vụ sẽ cao lên. Điều này gây khó cho các nhà bán hàng nhỏ và vừa, với lượng hàng hóa vốn đã khó cạnh tranh, nay lại càng khó cạnh tranh hơn khi hàng hóa, dịch vụ bị tăng giá.
Trong bối cảnh hiện nay, chị Châu cho biết: "Bán hàng phải nộp thuế là điều đương nhiên, nhưng thực hiện ra sao, cơ quan chức năng cần phải tính toán để hài hòa giữa người kinh doanh, sàn TMĐT và người tiêu dùng. Tránh tình trạng khi chi phí tăng lên, sàn đẩy cho doanh nghiệp. Bây giờ bán hàng trên các sàn phải tính toán rất cẩn thận, nếu không kinh doanh sẽ thua lỗ".
Với sự cạnh tranh gay gắt, cùng chính sách điều chỉnh nhiều loại phí như hiện nay, nhiều người bán hàng trên sàn TMĐT cho biết sẽ khó trụ vững, phải "đóng cửa". Theo dữ liệu từ Hãng Metric công bố, tổng doanh số của 5 sàn TMĐT hàng đầu tại Việt Nam (Shopee, Lazada, TikTok Shop, Tiki và Sendo) năm vừa qua đạt 318.900 tỷ đồng, tăng hơn 37% so với năm liền trước. Tuy nhiên, cũng có 165.000 gian hàng rời bỏ sàn. Nguyên nhân là trong đó có nhiều nhà bán hàng nhỏ lẻ không đủ sức chống đỡ, nhường chỗ cho những thương hiệu vận hành linh hoạt hơn.
Trong khi người bán hàng trên sàn TMĐT "ngộp thở" về các loại phí tăng, thì doanh nghiệp cũng băn khoăn về mức thuế, hình thức áp dụng thu thuế sẽ như thế nào. Ông Nguyễn Hữu Long, Phó Giám đốc công ty TNHH thương mại Lựu Sướng đặt câu hỏi: "Với quy định mới, thuế suất áp dụng như thế nào, việc bán hàng qua sàn TMĐT, thuế suất tính theo trên giá bán ra hay tính sau khi đã trừ đi các chi phí về sàn?".
Để tạo thuận lợi cho người nộp thuế cũng như các sàn TMĐT, Bộ Tài chính cho biết đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định quy định quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh trên nền tảng TMĐT, nền tảng số của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.
Nghị định mới sẽ quy định các nội dung cơ bản gồm phạm vi trách nhiệm khấu trừ, nộp thuế thay của các tổ chức là nhà quản lý sàn giao dịch TMĐT, nhà quản lý nền tảng số có chức năng thanh toán trong và ngoài nước và các tổ chức có hoạt động kinh tế số khác.
Nghị định cũng quy định cách thức thực hiện việc khấu trừ, nộp thuế thay, kê khai thay số thuế đã khấu trừ cho hộ, cá nhân có hoạt động kinh doanh của tổ chức quản lý nền tảng TMĐT thuộc đối tượng được khấu trừ, nộp thuế thay.
Theo Bộ Tài chính, quy định này sẽ giảm khối lượng thủ tục hành chính trong kê khai, nộp thuế của hơn 300.000 cá nhân kinh doanh, hộ kinh doanh.
Ông Lê Hồng Phúc, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thuế khu vực X đưa ra ý kiến: “Theo quy định, các tổ chức, sàn TMĐT khấu trừ nộp thay theo tỷ lệ quy định tại Luật Thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân. Khi có Nghị định, hướng dẫn cụ thể, cơ quan thuế sớm nhất sẽ tuyên truyền để sàn TMĐT và người nộp thuế biết, thực hiện đúng theo quy định".
Hiện, cả nước có gần 725.000 tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT với quy mô giao dịch lên tới 75.000 tỷ đồng.
Số liệu quản lý giai đoạn 2022-2024 cho thấy số thu thuế từ các tổ chức, cá nhân kinh doanh TMĐT có xu hướng tăng, từ 83.000 tỷ đồng trong năm 2022 lên 97.000 tỷ đồng trong năm 2023 và ước tính đạt 116.000 tỷ đồng vào năm 2024.
Tuy nhiên, trong đó, số thu thuế từ hộ, cá nhân kinh doanh vẫn còn hạn chế, chỉ khoảng 183 tỷ đồng vào năm 2022, 67 tỷ đồng vào năm 2023 và dự kiến đạt 2.500 tỷ đồng vào năm 2024 (thu từ hơn 300.000 cá nhân kinh doanh trên hơn 400 sàn giao dịch TMĐT).
Tổng số thu thuế từ hoạt động kinh doanh TMĐT của doanh nghiệp, hộ kinh doanh trong nước và nhà cung cấp nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam chỉ chiếm khoảng 20% quy mô doanh thu thị trường TMĐT. Tỷ trọng này đang có xu hướng giảm từ 20,1% năm 2022 xuống 17,4% năm 2024.
Chưa kể, thống kê tại 5 sàn TMĐT lớn bao gồm Shopee, Lazada, Tiki, Sendo, Grab, có hơn 300.000 gian hàng chưa định danh được người dùng với doanh số kinh doanh trên 70.000 tỷ đồng.
Thanh Hoa