Sản phẩm gây hại cho sức khỏe không thể có mức thuế động viên, chia sẻ

12 giờ trướcBài gốc

Đại biểu Lê Hoàng Anh - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Gia Lai.

Không chỉ là chính sách thuế, mà là lựa chọn chiến lược

Quan tâm về thuế với nước giải khát có đường tại phiên thảo luận của Quốc hội về dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), đại biểu Lê Hoàng Anh - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Gia Lai cho rằng, phương án thuế suất đối với nước giải khát có đường tiêu chuẩn Việt Nam 5g/100 ml là 8 và 10% lùi đến năm 2027, 2028 là quá chậm và quá thấp, chưa đúng quan điểm, mục tiêu xây dựng dự án luật và chưa phù hợp với kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Thông báo số 176 của Văn phòng Trung ương Đảng. Đó là “đặt sức khỏe và công tác chăm sóc sức khỏe lên vị trí chiến lược, ưu tiên trong tất cả các chiến lược, chính sách phát triển”, Đại biểu nhấn mạnh.

Theo Đại biểu, hơn 5 nghìn người Việt đang sống chung với tiểu đường. 40% trẻ em thành thị bị thừa cân, béo phì và đồ uống có đường vốn không có giá trị dinh dưỡng đáng kể là một trong số ít thủ phạm chính. Việc tiêu thụ đồ có đường ngày càng nhiều còn có khả năng gia tăng nguy cơ ung thư.

Trong khi đó, mức tiêu thụ đồ uống có đường tại Việt Nam đã tăng phi mã từ 1,59 tỷ lít năm 2009 lên tới 6,67 tỷ lít năm 2023, tương đương mức tăng 420%, trung bình mỗi người Việt tiêu thụ hơn 70 lít/năm, gấp đôi mức khuyến nghị để đảm bảo sức khỏe. Không kể sản xuất trong nước, giá trị nhập khẩu loại đồ uống này cũng tiếp tục tăng qua các năm.

Không chỉ là câu chuyện chính sách thuế, Đại biểu cho rằng đây còn là lựa chọn chiến lược của một quốc gia có trách nhiệm. Thái Lan đã áp thuế từ năm 2017 ngay sau áp thuế tiêu dùng giảm ngay và được kiềm chế. Philippines, Malaysia thu hàng tỷ USD từ thuế này, nhưng quan trọng hơn họ đã giảm tỷ lệ bệnh tật. Các nước Brunei, Đông Timor cũng có hành động tương tự. “Nếu hôm nay chúng ta không hành động, ngày mai chúng ta sẽ trả giá bằng ngân sách y tế, bằng năng suất lao động và bằng chính sinh mệnh của người dân”, Đại biểu trăn trở.

Việc áp thuế đủ mạnh, theo Đại biểu, là một phần của cam kết phát triển bền vững mà Việt Nam đã tuyên bố với thế giới. Quốc hội và đại biểu Quốc hội đại diện cho nhân dân có trách nhiệm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và định hướng sản xuất có trách nhiệm. Vì vậy, Đại biểu kiến nghị không giảm thuế suất xuống 8% như dự thảo mới mà giữ mức 10% từ năm 2026 và 20% từ năm 2030. Đồng thời, bổ sung mức thuế tuyệt đối theo hàm lượng đường như mô hình Thái Lan đã áp dụng.

“Đây không chỉ là câu chuyện của ngành Y tế, của chính sách thuế để tăng ngân sách hay thay đổi hành vi tiêu dùng mà lời là lời nhắc về trách nhiệm, đạo đức của từng cá nhân, từng doanh nghiệp, cả hệ thống chính trị”, đại biểu bày tỏ.

Về yếu tố tác động kinh tế, Đại biểu phân tích chính sách thuế này không nhắm vào việc cấm đoán mà tạo động lực cho lựa chọn đúng với đồ uống. Đề xuất nêu trên sẽ giảm gánh nặng y tế, tái phân phối trách nhiệm tài chính. "Những sản phẩm gây hại cho sức khỏe thì không thể có mức thuế mang tính động viên, chia sẻ, đồng hành", Đại biểu nhấn mạnh.

Chặn nguy cơ "né" thuế

Cùng quan điểm trên, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương bày tỏ nhất trí cao với việc bổ sung mặt hàng nước giải khát có hàm lượng đường 5 gam/100 ml vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Theo Đại biểu, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng này trước tiên không chỉ là nhằm thu ngân sách mà điều quan trọng là để định hướng tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy doanh nghiệp cải tiến sản phẩm theo hướng lành mạnh hơn.

Trên thực tế đã có nhiều các quốc gia như là Thái Lan, Philippines, Anh, Mexico áp dụng thuế đối với đồ uống có đường và đạt được kết quả tích cực như: Giảm tiêu dùng sản phẩm có đường cao, tăng nhận thức về dinh dưỡng, đồng thời tạo nguồn lực tài chính để tài trợ cho các chương trình y tế học đường.

Đại biểu cho rằng, quy định rõ ràng về ngưỡng đường theo Tiêu chuẩn Việt Nam là rất cần thiết để tạo sự minh bạch, tránh sự áp dụng tràn lan đối với các sản phẩm có lợi cho sức khỏe như sữa, nước trái cây nguyên chất không đường bổ sung. Điều này cũng giúp chính sách thuế hướng trúng vào nhóm sản phẩm cần điều chỉnh mà không ảnh hưởng tiêu cực đến các ngành sản xuất thực phẩm lành mạnh.

Theo quy định hiện nay, các sản phẩm, thực phẩm đồ uống đều do doanh nghiệp sản xuất tự công bố chỉ tiêu chất lượng. Do đó, để ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp gian lận bằng cách tự công bố sai hàm lượng đường trong sản phẩm để "né" thuế, Đại biểu đề nghị nghiên cứu quy định bắt buộc kiểm nghiệm độc lập đối với những sản phẩm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Cùng với đó, tăng cường hậu kiểm, lấy mẫu ngẫu nhiên trong thị trường và áp dụng chế tài mạnh hơn nữa với các hành vi gian lận, công bố sai chỉ tiêu chất lượng sản phẩm. Đại biểu cũng đề xuất Bộ Y tế có thể nghiên cứu, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan để thành lập cơ sở dữ liệu công khai về hàm lượng đường của các sản phẩm đồ uống trên thị trường do các cơ quan chức năng xác minh.

Trần Huyền

Nguồn Tài Chính : http://tapchitaichinh.vn/san-pham-gay-hai-cho-suc-khoe-khong-the-co-muc-thue-dong-vien-chia-se.html