Sản phẩm làng nghề Hà Nội từ 'sau lũy tre làng' đến thành phố thủ công sáng tạo thế giới

2 giờ trướcBài gốc

Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập sâu rộng, câu chuyện phát triển làng nghề không thể dừng lại ở sản xuất đơn thuần mà phải gắn với đổi mới sáng tạo, xây dựng thương hiệu và đặc biệt là liên kết để tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Chìa khóa hội nhập

Thời gian qua, thành công của làng gốm Bát Tràng và làng lụa Vạn Phúc khi chính thức trở thành thành viên mạng lưới Thành phố sáng tạo toàn cầu trong lĩnh vực thủ công và nghệ thuật dân gian đã mở ra một hướng đi mới, lấy sáng tạo làm chìa khóa và liên kết làm nền tảng.

Thành công trong việc gia nhập những “sân chơi lớn” cũng là cơ hội để sản phẩm thủ công Hà Nội khẳng định vị thế trên bản đồ quốc tế, đồng thời gửi gắm nét đẹp văn hóa nghìn năm của Thăng Long – Hà Nội đến bạn bè toàn cầu.

Tham gia sân chơi quốc tế là tiền đề để sản phẩm làng nghề Hà Nội vươn xa hơn.

Theo bà Hoàng Thị Hòa, Trưởng phòng Phát triển nông thôn – Sở NN&MT Hà Nội, việc các làng nghề truyền thống được vinh danh trong mạng lưới thành phố sáng tạo thế giới khẳng định tiềm năng và thế mạnh vượt trội của Thủ đô. Đây là cơ hội không chỉ để quảng bá sản phẩm thủ công mỹ nghệ mà còn để tạo thương hiệu, nâng cao giá trị cho nền kinh tế nông thôn.

Ở góc nhìn của địa phương phát triển làng nghề, ông Nguyễn Thành Thuận, Phó Chủ tịch UBND xã Bát Tràng, cho rằng để đạt được danh hiệu quốc tế, yếu tố quan trọng nhất là kết hợp giữa bảo tồn và đổi mới.

Với tôn chỉ đó, trong hàng thập kỷ qua, Bát Tràng vừa giữ gìn kỹ thuật làm gốm truyền thống, vừa mạnh dạn ứng dụng công nghệ hiện đại, từ khâu nung gốm, tạo men đến tiếp thị qua thương mại điện tử.

Đặc biệt, địa phương còn phát triển du lịch trải nghiệm, biến làng nghề thành một điểm đến văn hóa hấp dẫn, nơi du khách không chỉ tham quan mà còn được trực tiếp tham gia nặn gốm, vẽ hoa văn. Điều này không chỉ gia tăng giá trị kinh tế mà còn khơi gợi tình yêu nghề cho thế hệ trẻ.

Tương tự, làng nghề khảm trai, sơn mài Chuyên Mỹ cũng đang nỗ lực để hoàn thành mục tiêu trở thành thành viên của mạng lưới sáng tạo thế giới.

Ông Nguyễn Hữu Chi, Chủ tịch UBND xã Chuyên Mỹ, cho biết: "Chúng tôi đã tham quan và học hỏi nhiều từ Bát Tràng để khắc phục hạn chế, từng bước hoàn thiện hạ tầng, nâng cao mẫu mã, tiến tới hội nhập quốc tế".

Với hàng trăm hộ làm nghề, HTX, nhiều nghệ nhân đạt danh hiệu quốc gia, Chuyên Mỹ đang đứng trước cơ hội lớn để vinh danh di sản khảm trai, sơn mài truyền thống, đồng thời mở rộng thị trường du lịch và xuất khẩu.

Động lực sáng tạo

Tại Hội nghị Trao đổi kinh nghiệm xây dựng làng nghề tham gia thành viên mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo thế giới diễn ra cuối tuần trước, bà Hà Thị Vinh, Chủ tịch Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội, nhấn mạnh rằng: "Xây dựng làng nghề sáng tạo phải gắn với bảo tồn, phát triển bền vững và mở rộng thị trường quốc tế".

Theo bà Vinh, mỗi làng nghề không chỉ đơn thuần là nơi sản xuất hàng hóa mà cần được phát triển thành một "bảo tàng sống" – nơi sản phẩm không chỉ mang giá trị sử dụng mà còn kể lại câu chuyện lịch sử, văn hóa, gửi gắm tinh hoa của cha ông.

Trong tiến trình đó, sáng tạo chính là chìa khóa để nâng tầm thương hiệu. Nếu không có đổi mới trong thiết kế, vật liệu, phương thức tiêu thụ, làng nghề khó có thể cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Tuy nhiên, sự sáng tạo cần được đặt trên nền tảng giữ gìn bản sắc truyền thống, bởi đó mới là điểm khác biệt và giá trị cốt lõi.

Để sản phẩm làng nghề phát huy giá trị, sáng tạo và đổi mới là yêu cầu cấp thiết.

Thực tế hiện nay, dù sở hữu số lượng làng nghề lớn nhất cả nước, nhiều làng nghề Hà Nội vẫn gặp khó khăn do sản xuất manh mún, thiếu liên kết, thiếu thương hiệu chung. Để giải bài toán này, Hà Nội đang chủ động chuyển hướng phát triển theo mô hình liên kết chuỗi – gắn sản xuất với tiêu thụ, du lịch, đào tạo nghề và đổi mới công nghệ.

Khi các hộ sản xuất nhỏ hợp tác lại, họ có thể tận dụng lợi thế về vốn, công nghệ và kênh phân phối để vươn xa hơn. Nhiều làng nghề như Bát Tràng, Vạn Phúc, Phú Vinh cũng đang đi đầu trong việc xây dựng cụm liên kết giữa nghệ nhân, HTX, doanh nghiệp du lịch và các trường dạy nghề.

Mô hình này tạo thành “vòng tròn liên kết”: sản xuất – thương mại – đào tạo – bảo tồn văn hóa, giúp làng nghề phát triển toàn diện và bền vững.

Nhận thức rõ vai trò của làng nghề, TP. Hà Nội đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích đổi mới mô hình tổ chức sản xuất. Thành phố hỗ trợ các làng nghề xây dựng nhãn hiệu tập thể, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, phát triển câu chuyện thương hiệu. Đồng thời, đầu tư hạ tầng tại các cụm công nghiệp làng nghề, bố trí không gian sản xuất tập trung, đảm bảo tiêu chuẩn môi trường và an toàn lao động.

Một hướng đi quan trọng khác là gắn phát triển làng nghề với chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP). Nhiều sản phẩm thủ công đã đạt tiêu chuẩn từ 3 sao trở lên, đủ điều kiện vào siêu thị, trung tâm thương mại và xuất khẩu.

Ngoài ra, Hà Nội cũng chú trọng liên kết giữa làng nghề với các doanh nghiệp, viện nghiên cứu, cơ sở đào tạo nhằm hình thành các “cụm sáng tạo”. Đây được coi là mắt xích then chốt giúp sản phẩm thủ công thích ứng với xu hướng tiêu dùng mới: thiết kế xanh, vật liệu tái chế, sản xuất theo đơn đặt hàng tinh xảo thay vì đại trà.

Bên cạnh đó, một trong những mô hình liên kết hiệu quả đang được Hà Nội triển khai là gắn làng nghề với phát triển du lịch trải nghiệm. Nhiều chuyên gia cho rằng, du lịch chính là "cửa ngõ" để sản phẩm làng nghề bước ra toàn cầu. Bởi lẽ, mỗi du khách chính là một "đại sứ thương hiệu", khi họ mang về những sản phẩm thủ công độc bản, kèm theo câu chuyện về văn hóa Việt Nam.

Trong chiến lược phát triển đến năm 2030, Hà Nội đặt mục tiêu xây dựng làng nghề theo mô hình kinh tế xanh, tuần hoàn. Điều này đòi hỏi các làng nghề phải chuyển đổi sang công nghệ sạch, xử lý môi trường bền vững, phát triển chuỗi giá trị khép kín.

Liên kết giữa làng nghề – doanh nghiệp – viện nghiên cứu – trường đào tạo sẽ là động lực then chốt. Nhờ đó, làng nghề Hà Nội không chỉ tồn tại bằng truyền thống mà còn vững vàng trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu.

Đông Phong

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/dia-phuong/san-pham-lang-nghe-ha-noi-tu-sau-luy-tre-lang-den-thanh-pho-thu-cong-sang-tao-the-gioi-1109512.html