Xác định rõ mục tiêu và nội dung giám sát
Ngày 6/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát với chủ đề “Giám sát của Quốc hội để kiến tạo phát triển”.
Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên là Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách của Ủy ban Kinh tế - Tài chính
Tại phiên chuyên đề về: “Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”, ông Phan Đức Hiếu (Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách), Ủy viên của Ủy ban Kinh tế - Tài chính dẫn chứng từ bài học kinh nghiệm giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội mà thực tế ông đi giám sát.
Qua đó, ông Hiếu kiến nghị, bổ sung thêm các quy định xác định rõ mục tiêu và nội dung giám sát chuyên đề. Theo đó, giám sát chuyên đề của Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND theo hướng bổ sung thêm các quy định xác định rõ mục tiêu và nội dung giám sát chuyên đề.
Giám sát chuyên đề cần tập trung vào việc nhận diện và đánh giá các nội dung như tính đầy đủ, kịp thời trong việc ban hành văn bản hướng dẫn thi hành Luật và công tác tổ chức thi hành pháp luật.
Đồng thời, nhận diện khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện Luật và chất lượng văn bản hướng dẫn thi hành. Từ đó, đánh giá tính phù hợp, khả thi, hiệu quả và bất cập khác của quy định pháp luật liên quan đến chuyên đề giám sát và hiệu quả công tác tổ chức thi hành pháp luật, chương trình liên quan.
Ông Phan Đức Hiếu kiến nghị, nghiên cứu bổ sung quy định xác định rõ trách nhiệm của các thành viên đoàn giám sát đối với kết quả giám sát, bảm đảm tính độc lập giữa hoạt động giám sát và sự lãnh đạo chỉ đạo của Hội đồng dân tộc, ủy ban và vụ chuyên môn.
Bổ sung quy định để xác định rõ giá trị pháp lý của Nghị quyết giám sát và chế tài trong trường hợp không thực hiện đầy đủ, kịp thời nghị quyết giám sát. Cùng với đó, nghiên cứu bổ sung quy định nhằm nâng cao chất lượng và tính đầy đủ thông tin báo cáo phục vụ cho công tác giám sát.
Đề xuất giám sát “tại bàn” và giám sát “thực địa”
Theo bà Nguyễn Thúy Anh, Phó trưởng Ban Chính sách chiến lược Trung ương, công tác kiểm tra, giám sát là một trong những phương thức lãnh đạo trọng yếu góp phần khẳng định uy tín năng lực cầm quyền của Đảng, hiệu lực của bộ máy Nhà nước, tạo dựng và củng cố niềm tin của nhân dân trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Do vậy, yêu cầu đặt ra là công tác giám sát phải đổi mới mạnh mẽ cả về nội dung, phương pháp và tổ chức thực hiện.
Bà Nguyễn Thúy Anh, Phó trưởng Ban Chính sách chiến lược Trung ương
Trước yêu cầu cấp bách của giai đoạn cách mạng mới, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa kiến tạo và phát triển, đáp ứng kỳ vọng của nhân dân, bà Anh kiến nghị, cần đổi mới phương pháp, quy trình ứng dụng công nghệ thông tin chuyển đổi số trong công tác giám sát.
Trong đó, cần hoàn thiện chính sách quy trình giám sát về kinh tế - xã hội, đảm bảo khách quan khoa học thực tiễn. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu điện tử bảo mật, phục vụ cho công tác giám sát. Kiện toàn bộ máy, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ làm công tác giám sát và tăng cường truyền thông để nâng cao nhận thức toàn hệ thống.
Đồng thời, phân cấp kiểm tra, giám sát đi đôi với kỷ luật minh bạch. Cần đảm bảo kiểm soát quyền lực, hiệu quả, tăng cường quản trị quốc gia, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, đặc biệt là đất đai và tài chính.
Mặt khác, tăng cường hiệu quả giám sát tối cao của Quốc hội, cần đổi mới quy trình giám sát, nâng cao chất lượng chất vấn giám sát ngân sách và tăng cường giám sát thực thi sau kiến nghị. Ngoài ra, thúc đẩy phối hợp giữa Quốc hội với các cơ quan Đảng, Chính phủ và đội ngũ chuyên gia nhà khoa học để nâng cao chất lượng tham mưu và phản biện chính sách.
TS. Trần Du Lịch, nguyên Phó trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh
TS. Trần Du Lịch, nguyên Phó trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh kiến nghị Quốc hội giám sát “tại bàn”. Đó là Quốc hội tổ chức tổng hợp, phân loại phân tích bằng văn bản tất cả hệ thống đối với 5 loại thị trường gồm: Thị trường hàng hóa; thị trường tài chính; thị trường bất động sản; thị trường lao động; thị trường khoa học - công nghệ.
Ông Lịch nêu rõ, 5 loại thị trường này đang bị "ức chế" bởi các quy định chồng chéo. Nếu không rà lại để minh bạch hóa, chúng ta không có cơ sở để khai thông các thị trường này.
“Hiện nay rất thuận lợi, ngồi tại chỗ thuê các công ty luật dùng AI và các công nghệ hỗ trợ khác rà soát ta sẽ thấy chỗ nào Nhà nước can thiệp thái quá, chỗ nào Nhà nước để lỗ hổng. Đây là giám sát tại chỗ, chi phí rất thấp nhưng hiệu quả cao nhất” - ông Trần Du Lịch nói.
Ông Lịch cũng đề nghị là giám sát “thực địa”. Theo đó, vừa qua Quốc hội đã giám sát về vấn đề nhà ở xã hội nhưng hiện nay phải giám sát tình trạng quá trình đô thị hóa là quá trình chuyển đất nông nghiệp thành đất hoang, nhà cửa xây không ai ở, lãng phí tất cả các khâu và đặc biệt thị trường bất động sản hôm nay là thị trường không có nhà cho người trung bình và thấp.
Vị chuyên gia này ví von: Sản phẩm thị trường bất động sản hiện nay giống như “chiếc máy bay chỉ có hạng thương gia, hạng nhất mà không có hạng phổ thông”. Đây là bất cập lớn nhất, một vấn đề lớn nhất đó là chúng ta để giá đất, giá đầu cơ đất nông nghiệp, đẩy bong bóng và hiện nay vượt sức chịu đựng của nền kinh tế và của người dân. Đây là vấn đề rất lớn trong quản lý vĩ mô để Nhà nước kiến tạo phát triển.
Cùng với đó, theo ông Lịch, cần giám sát việc triển khai mô hình chính quyền 2 cấp hiện nay để xây dựng một nền công vụ hiệu năng, hiệu quả, hiệu lực. Bởi vì xét cho cùng nền hành chính chúng ta hiện đang cải cách mang tính cách mạng. Hiệu quả của nó bắt đầu và thấy rõ ở cấp chính quyền cơ sở thông qua cơ chế phân cấp, phân quyền.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh, giám sát tối cao của Quốc hội là để thực hiện quyền năng lập pháp, tháo gỡ điểm nghẽn thể chế để tạo ra đột phá.
Đối với thị trường bất động sản, ông Châu thừa nhận hiện nay thiếu nguồn cung, do vướng về thể chế. "Thiếu nguồn cung về dự án dẫn đến thiếu nguồn cung sản phẩm. Mà cung cầu thiếu thì giá tăng, thiếu nhà ở giá vừa túi tiền, thiếu nhà ở giá cho người trung bình, người thu nhập thấp" - ông Châu nói và đề nghị có chính sách đối với nhà ở thương mại giá rẻ và tất cả mọi người mua nhà ở lần đầu có thể được vay tín dụng dài hạn với lãi suất hợp lý, ổn định theo chu kỳ dài hạn.
Lần đầu tiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát, cho thấy sự đổi mới không ngừng hoạt động của Quốc hội; nhằm đánh giá về hoạt động giám sát của Quốc hội thời gian qua, từ đó có các giải pháp, đề xuất, kiến nghị, nâng cao hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội.
Quỳnh Nga