Sẵn sàng thích nghi với kỷ nguyên lượng tử

7 giờ trướcBài gốc

Ông Phillip Wright, Giám đốc cấp cao, Khối nghiệp vụ ngân hàng, HSBC Việt Nam

“Công nghệ lượng tử sẽ dần ăn sâu vào mọi ngóc ngách của nền kinh tế, để lại tác động lên mọi ngành nghề và đưa chúng ta bước sang một trang mới mà sau này có thể được nhắc đến như kỷ nguyên hậu lượng tử. Tất cả sẽ cùng kết hợp tạo ra tác động kinh tế to lớn và một hệ sinh thái kinh tế khác biệt mà chúng ta gọi là kinh tế lượng tử”. Những lời này là cách bà Arunima Sarkar, Trưởng Bộ phận Công nghệ mới của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, mô tả tương lai của công nghệ lượng tử.

Theo dự báo của McKinsey, công nghệ lượng tử có thể tạo ra giá trị hàng nghìn tỷ USD trong một thập kỷ tới và tài chính nằm trong số những lĩnh vực đầu tiên được hưởng lợi từ công nghệ này. Điều đáng tiếc là mức độ nhận thức và hiểu biết của công chúng về công nghệ lượng tử vẫn còn chưa nhiều.

Sự thật là chuẩn bị cho kỷ nguyên lượng tử đòi hỏi nhiều nỗ lực và một lực lượng lao động lành nghề. Với gần 80% các ngân hàng toàn cầu lớn đã tiếp xúc với công nghệ lượng tử, việc phổ cập kiến thức kiểu “bình dân học lượng tử” trên toàn tổ chức đang ngày càng trở nên cấp thiết nhằm tạo dựng lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Theo nền tảng đánh giá Evident, ngân hàng nào chậm chạp trong công cuộc trang bị cho lực lượng lao động sẽ có nguy cơ đi sau cả về năng lực bảo mật lẫn hiệu quả vận hành.

Tiềm năng đầy hứa hẹn

Máy tính lượng tử mang đến tác động đa dạng đối với ngành tài chính, có tiềm năng khai mở 700 tỷ USD cho ngành ngân hàng toàn cầu vào năm 2035, theo McKinsey. Công nghệ này sẽ nhanh chóng giúp củng cố đánh giá rủi ro và quá trình đưa ra quyết định nhờ khả năng giả lập theo thời gian thực và tối ưu hóa biến số, cải thiện quy trình phức tạp trong đánh giá tín dụng và quản lý danh mục. Các chương trình ứng dụng lượng tử nhằm nâng cấp quản lý danh mục và định giá sản phẩm phái sinh cũng đang được triển khai.

An ninh mạng cũng là một mảng quan trọng không kém. Nguy cơ an ninh mạng càng tinh vi, những phương pháp mã hóa truyền thống có thể trở nên lỗi thời. Nhiều tổ chức đang đầu tư vào công nghệ tiên tiến như mật mã lượng tử QKD (Quantum Key Distribution) để bảo mật truyền tin. Chẳng hạn, HSBC đã tích hợp QKD vào kết nối mạng giữa các trụ sở với trung tâm dữ liệu.

Tiến bộ trong lĩnh vực lượng tử cũng thúc đẩy hiệu quả phát hiện gian lận đáng kể. Nhờ phân tích nhanh chóng hàng triệu giao dịch, máy tính lượng tử có thể nhận diện bất thường hiệu quả hơn nhiều, nâng cao bảo mật trước nguy cơ đánh cắp danh tính, rửa tiền và gian lận tài chính.

Ngoài ra, máy tính lượng tử cũng có thể tạo ra cuộc cách mạng về trải nghiệm khách hàng thông qua tối ưu hóa kỳ hạn vay, cải thiện chiến lược giao dịch tần suất cao và dịch vụ khách hàng ứng dụng AI. Các tổ chức dẫn đầu đang tiên phong khai phá mảnh đất này, chẳng hạn như HSBC hoàn tất giao dịch được bảo mật bằng công nghệ lượng tử đầu tiên trên thế giới trong thương vụ mua bán vàng mã hóa, nhấn mạnh cam kết của ngân hàng về đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài sản số.

Những rủi ro không nhỏ

Máy tính lượng tử mặc dù mang đến nhiều hứa hẹn cũng đặt ra không ít rủi ro, đặc biệt là đối với những ngành chú trọng dữ liệu như ngân hàng. Một trong những mối bận tâm lớn chính là điểm yếu của các hệ thống mã hóa hiện tại. Chuyên gia ước tính, xác suất để một máy tính lượng tử có thể “vô hiệu hóa” các tiêu chuẩn này trong vòng một thập kỷ tới là 19 - 34%, thậm chí khả năng này có thể xảy ra trong vòng 5 năm tới. Cần chủ động giảm thiểu rủi ro ngay để tránh rơi vào thế thụ động.

Một rủi ro nghiêm trọng khác là nguy cơ tấn công “harvest now, decrypt later” (thu thập ngay, giải mã sau), nghĩa là kẻ gian thu thập dữ liệu mã hóa tại thời điểm hiện tại để dùng công nghệ lượng tử giải mã trong tương lai. Thông tin có “thời hạn sử dụng” dài hạn như dữ liệu tài chính cá nhân, giao dịch chiến lược hoặc tài sản trí tuệ cần được bảo vệ ngay từ bây giờ để đề phòng các cuộc tấn công sau này.

Chuyển đổi sang bảo mật an toàn lượng tử là quá trình có thể kéo dài nhiều năm, đòi hỏi nhận diện được hệ thống yếu, ứng dụng các thuật toán mã hóa hậu lượng tử, linh hoạt mã hóa và triển khai các công nghệ bảo mật lượng tử như QKD. Các tổ chức lớn toàn cầu đang thích ứng với những quy định cũng như tiêu chuẩn mã hóa không ngừng thay đổi trên toàn thế giới. Chẳng hạn, HSBC không chỉ củng cố các lớp bảo vệ nội bộ, mà còn hợp tác với cơ quan chức năng như Cơ quan Quản lý Tiền tệ Singapore để xây dựng các quy trình, thủ tục cho toàn ngành. Sự chủ động này giúp HSBC đạt 96/100 trên thang đánh giá Chỉ số Sáng tạo Lượng tử (Quantum Innovation Index) và hiện đứng thứ hai toàn cầu về mức độ sẵn sàng ứng dụng lượng tử theo xếp hạng của Evident.

Nhu cầu gia tăng

Trong quá trình công nghệ lượng tử đi từ lý thuyết đến ứng dụng trong thực tiễn ngành dịch vụ tài chính, nhu cầu tuyển dụng chuyên gia lượng tử đang tăng vọt. Tính từ tháng 8/2024, số lượng người làm việc liên quan đến lượng tử trong các ngân hàng đã tăng 10%.

Trong khi đó, nhiều cơ quan quản lý tài chính lớn ngày càng chú trọng vào mức độ sẵn sàng an toàn lượng tử, cho thấy dấu hiệu vấn đề này sẽ sớm được lồng ghép vào khung pháp lý của cơ quan giám sát. Với các tổ chức lớn, việc chuyển dịch sang các hệ thống an toàn lượng tử không phải là nhiệm vụ dễ dàng, đòi hỏi phải có kế hoạch chu toàn và kiến thức chuyên môn sâu để có thể triển khai kịp thời, toàn diện.

Nhiều tổ chức đã trở tay không kịp khi xu hướng AI ập tới, tạo ra nhiều khoảng trống về kỹ năng. Để tránh lặp lại tình huống đó, các ngân hàng cần ưu tiên các chương trình đào tạo diện rộng bao phủ toàn tổ chức cũng như phát triển nhân tài nội bộ hơn là chỉ dựa vào tuyển dụng bên ngoài.

Tích hợp công nghệ lượng tử vào ngân hàng là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự giao thoa của nhiều chuyên môn từ vật lý, khoa học máy tính, toán học và kỹ sư hệ thống tài chính. Chúng ta cần kỹ sư phần mềm hiểu các thuật toán lượng tử, chuyên gia dữ liệu xử lý được thông tin có nguồn gốc lượng tử và lãnh đạo doanh nghiệp có thể hiểu cách ứng dụng giải pháp lượng tử vào đời sống thực tế. Nâng cao nhận thức chung là việc cần thiết để thu hẹp khoảng cách giữa các chuyên gia nghiên cứu và nhóm kinh doanh, nhằm đảm bảo tất cả đều nắm rõ công nghệ lượng tử có thể ảnh hưởng hoặc tạo ra tác động lên nhiều mặt.

HSBC đã triển khai Black Opal, một nền tảng đào tạo tương tác được thiết kế nhằm đưa máy tính lượng tử đến gần với mọi người, ai cũng có thể tiếp cận công nghệ này bất kể nền tảng chuyên môn.

HSBC phối hợp cùng Q-CTRL, nhà phát triển Black Opal, để xây dựng lộ trình học tập riêng với những học phần được điều chỉnh phù hợp cho từng vị trí và nhóm kỹ năng. Hướng tiếp cận chuyên biệt, cho phép nhân viên có thể trang bị kỹ năng lượng tử phù hợp với mình dù nhu cầu của họ là hiểu biết ở mức cơ bản về ứng dụng tiềm năng hay kiến thức lập trình lượng tử nâng cao.

Xây dựng lực lượng lao động tương lai

Nâng cấp kỹ năng lượng tử hiệu quả cũng liên quan đến đào tạo chuyên môn cho các trường hợp ứng dụng cụ thể. Chẳng hạn, HSBC đã kết hợp hình thức học trực tuyến linh hoạt với chuyên môn của các chuyên gia lượng tử trong ngân hàng để triển khai các chương trình chuyên biệt. Đơn cử, các lớp nâng cao kiến thức về phòng vệ lượng tử cho các chuyên gia kiến trúc sư an ninh mạng, trang bị cho họ những công cụ cần thiết cho quá trình chuyển dịch sang an toàn lượng tử.

Đối với ngân hàng cũng như những tổ chức lớn trong nhiều lĩnh vực, trạng thái sẵn sàng cho kỷ nguyên lượng tử không chỉ đơn thuần là chuẩn bị về mặt kỹ thuật, đó còn là một bước đầu tư chiến lược nâng cao mức độ cạnh tranh cho tương lai. Thông qua việc trang bị nhận thức và nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động trong hiện tại, các tổ chức có thể sửa soạn hành trang cho chính mình để tận dụng các lợi thế lượng tử mới, bảo vệ bản thân tổ chức đó trước các rủi ro mới và luôn đi tiên phong về đổi mới sáng tạo trong kỷ nguyên lượng tử.

Để thực sự hiện thực hóa những tiềm năng đầy hứa hẹn của công nghệ lượng tử, cả hệ sinh thái liên quan, từ khối doanh nghiệp, ngành đào tạo giáo dục đến cơ quan nhà nước, đều cần chung tay để phát triển lực lượng lao động phù hợp với kỷ nguyên lượng tử mà chúng ta sẽ rất cần trong tương lai.

Phillip Wright / Theo Đặc san Toàn cảnh Ngân hàng 2025

Nguồn ĐTCK : https://tinnhanhchungkhoan.vn/san-sang-thich-nghi-voi-ky-nguyen-luong-tu-post372422.html