Sàn thương mại điện tử phải bồi thường nếu gây tổn thất cho người tiêu dùng

12 giờ trướcBài gốc

Siết chặt trách nhiệm sàn thương mại điện tử

Dự thảo Luật Thương mại điện tử đang trong quá trình hoàn thiện đã thể hiện rõ định hướng tăng cường quản lý các nền tảng số, chuyển vai trò của sàn giao dịch thương mại điện tử từ đơn thuần là trung gian kỹ thuật sang thành phần chủ động trong việc bảo vệ người tiêu dùng.

Trước thực trạng phổ biến hành vi “treo đầu dê, bán thịt chó”, tức quảng cáo sai lệch về sản phẩm so với thực tế khi giao hàng, dự thảo đã liệt kê rõ ràng các hành vi bị nghiêm cấm trên nền tảng thương mại điện tử. Trong đó, nổi bật là việc cấm các hành vi lừa đảo, lừa dối khách hàng; kinh doanh hoặc tạo điều kiện kinh doanh hàng cấm, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng nhập lậu, hàng hóa không rõ nguồn gốc, quá hạn sử dụng, hoặc vi phạm quy định về chất lượng. Các hành vi cung cấp thông tin sai lệch cho cơ quan nhà nước hoặc khi thực hiện thủ tục hành chính cũng bị nghiêm cấm.

Đặc biệt, dự thảo đề cập đến việc cấm sử dụng thuật toán hoặc các biện pháp kỹ thuật nhằm hạn chế, ưu tiên hiển thị sản phẩm mà không công khai tiêu chí lựa chọn. Đồng thời, các nền tảng không được phép ngăn hiển thị hoặc hiển thị sai lệch phản hồi, đánh giá của người tiêu dùng, trừ khi các đánh giá đó vi phạm pháp luật hoặc chuẩn mực đạo đức xã hội. Những quy định này nhằm tăng cường tính minh bạch, giúp người tiêu dùng tiếp cận thông tin trung thực về sản phẩm và người bán.

Dự thảo cũng đặt ra yêu cầu rõ ràng với từng mô hình nền tảng thương mại điện tử. Đối với nền tảng kinh doanh trực tiếp (website/ứng dụng của chính người bán), chủ quản phải công khai đầy đủ thông tin pháp lý, quy trình giao dịch, điều kiện đổi trả, bảo hành và toàn bộ nội dung bắt buộc trên nhãn sản phẩm. Giá cả, thuế và chi phí liên quan phải được thể hiện rõ ràng, đi kèm cơ chế xác nhận đồng ý trước khi giao dịch. Ngoài ra, nền tảng phải rà soát, xử lý hành vi vi phạm pháp luật và gỡ bỏ thông tin vi phạm trong vòng 24 giờ sau khi nhận yêu cầu từ cơ quan chức năng.

Đối với nền tảng trung gian như Shopee, Tiki, Lazada, trách nhiệm được tăng cường ở nhiều khâu. Chủ quản sàn phải xác thực điện tử danh tính người bán trong nước và hợp pháp hóa lãnh sự đối với người bán nước ngoài. Đáng chú ý, sàn phải kiểm duyệt nội dung thông tin sản phẩm do người bán tạo trước khi cho hiển thị, thay vì chỉ xử lý sau phản ánh. Việc kiểm tra, rà soát, gỡ bỏ thông tin vi phạm cũng phải thực hiện kịp thời trong vòng 24 giờ. Sàn còn phải đảm bảo hiển thị đầy đủ, chính xác phản hồi của người tiêu dùng và xây dựng cơ chế kiểm soát việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong phân phối, đề xuất sản phẩm, đặc biệt với các nền tảng quy mô lớn.

Người bán trên các sàn thương mại điện tử trung gian cũng không đứng ngoài cuộc. Họ có nghĩa vụ cung cấp chính xác toàn bộ thông tin liên quan đến sản phẩm, bao gồm các nội dung bắt buộc trên nhãn hàng hóa theo đúng quy định pháp luật.

Một điểm mới đáng chú ý trong dự thảo là lần đầu tiên quy định trách nhiệm cụ thể đối với người bán hàng qua livestream và người làm nội dung đánh giá sản phẩm (reviewer) có hoạt động tiếp thị liên kết. Những đối tượng này buộc phải có kiến thức pháp luật về thương mại điện tử, cung cấp thông tin định danh cho nền tảng, công khai việc được tài trợ (nếu có) và tuân thủ quy định về cung cấp thông tin sản phẩm, giá cả, quảng cáo, khuyến mại và bảo vệ người tiêu dùng. Quy định này nhằm kiểm soát hiệu quả hoạt động quảng bá sản phẩm trên không gian mạng, hạn chế tình trạng thổi phồng thông tin và đánh lừa người mua qua các kênh phi truyền thống.

Luật Thương mại điện tử hướng tới chấm dứt nạn “treo đầu dê, bán thịt chó”. Ảnh minh họa

Những quy định trong dự thảo cho thấy nỗ lực rõ rệt của cơ quan xây dựng luật nhằm tạo lập môi trường thương mại điện tử minh bạch, an toàn, trong đó trách nhiệm không chỉ thuộc về người bán, mà còn thuộc về chính các nền tảng vận hành và các kênh truyền thông trung gian.

Tăng cường trách nhiệm pháp lý, tài chính

Không chỉ dừng lại ở việc siết chặt trách nhiệm kiểm soát thông tin và nội dung, Dự thảo Luật Thương mại điện tử còn đưa ra nhiều quy định mang tính đột phá nhằm tăng cường trách nhiệm pháp lý, tài chính và cơ chế giám sát đối với các nền tảng, đặc biệt là các sàn thương mại điện tử trung gian và nền tảng nước ngoài có hoạt động tại Việt Nam.

Một trong những điểm nhấn đáng chú ý là quy định nền tảng thương mại điện tử trung gian sẽ liên đới chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp vi phạm trên nền tảng trực tiếp gây tổn thất cho người tiêu dùng. Điều này đánh dấu sự thay đổi căn bản về vai trò của các sàn, từ trung gian kỹ thuật sang chủ thể chịu trách nhiệm cùng với người bán, buộc các nền tảng phải chủ động kiểm soát chặt chẽ hơn đối với hàng hóa và người bán.

Từ góc độ cơ quan quản lý chuyên ngành, đại diện Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết: “Vấn đề đặt ra là làm sao để quy định rõ trách nhiệm, nâng cao vai trò của chủ sàn trong việc xử lý các khiếu nại từ phía người tiêu dùng, cũng như nâng cao trách nhiệm đối với chất lượng sản phẩm, hàng hóa được giao dịch trên sàn. Đây là nội dung mà phía chúng tôi đặc biệt quan tâm và cũng đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp từ các bên liên quan trong quá trình thảo luận tại tổ công tác chuyên gia”.

Theo đó, một số hướng tiếp cận cụ thể đang được nghiên cứu, trong đó có việc quy định trách nhiệm liên đới giữa chủ sàn và người bán trong các trường hợp hàng hóa vi phạm chất lượng, có lỗi hoặc không bảo đảm an toàn. Đồng thời, chủ sàn sẽ phải có trách nhiệm phản hồi kịp thời khi có cảnh báo từ cơ quan quản lý nhà nước, kể cả việc công bố cảnh báo công khai và phối hợp thu hồi sản phẩm. Một đề xuất khác là yêu cầu sàn thương mại điện tử gửi thông báo trực tiếp đến những người tiêu dùng đã mua sản phẩm lỗi, nhằm đảm bảo quyền lợi người mua được bảo vệ toàn diện và nhanh chóng.

Ngoài ra, đại diện Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số nhấn mạnh vai trò của sàn trong việc kiểm duyệt thông tin trước khi sản phẩm được hiển thị. Đây không chỉ là cơ chế phòng ngừa gian lận mà còn giúp giảm thiểu rủi ro ngay từ đầu chuỗi cung ứng.

“Một đề xuất khác đang được tổ chuyên gia cân nhắc, đó là yêu cầu các chủ sàn có cơ chế phản hồi chủ động trong thời gian ngắn nhất với các trường hợp hàng hóa có lỗi, đặc biệt là gửi thông báo trực tiếp đến những người tiêu dùng đã từng mua sản phẩm lỗi đó, nhằm đảm bảo thông tin được truyền tải đầy đủ, kịp thời, và hướng dẫn rõ ràng về quy trình đổi, trả hàng”, đại diện Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số thông tin thêm.

Bên cạnh đó, Nhà nước khuyến khích các nền tảng thiết lập cơ chế đảm bảo chất lượng sản phẩm, trong đó có thể bao gồm tiền ký quỹ bảo vệ người tiêu dùng. Theo đó, người mua có quyền yêu cầu chủ quản nền tảng bồi thường trước, và sàn sẽ thu lại khoản tiền này từ người bán sau khi giải quyết. Cơ chế tài chính này tạo lớp bảo vệ vững chắc hơn cho người tiêu dùng, rút ngắn thời gian xử lý tranh chấp và nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi.

Trong dự thảo Luật Thương mại điện tử cũng chỉ rõ, đối với các nền tảng không có hiện diện tại Việt Nam nhưng vẫn hoạt động nhắm đến người tiêu dùng trong nước thông qua tên miền ".vn", sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt hoặc có trên 100.000 lượt giao dịch tại Việt Nam mỗi năm, dự thảo yêu cầu các nền tảng này phải chỉ định hoặc thành lập pháp nhân tại Việt Nam để thực hiện các nghĩa vụ pháp lý. Các pháp nhân ủy quyền phải có tiềm lực tài chính mạnh (ký quỹ từ 5 - 10 tỷ đồng hoặc có vốn điều lệ tối thiểu 5% của nền tảng) và nhân sự chuyên trách về pháp lý, công nghệ thông tin, thương mại điện tử, cùng bộ phận giải quyết khiếu nại.

Các pháp nhân này phải chịu trách nhiệm thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế, truy cập nền tảng để giám sát, gỡ bỏ thông tin vi phạm và phối hợp với cơ quan chức năng xử lý tranh chấp. Nếu không hoàn thành đúng nghĩa vụ, họ sẽ phải liên đới chịu trách nhiệm cùng nền tảng.

Về giải quyết tranh chấp và giám sát, dự thảo yêu cầu chủ quản nền tảng xây dựng hệ thống xử lý khiếu nại nội bộ minh bạch, dễ tiếp cận, có sự tham gia của nhân sự chuyên môn và không chỉ phụ thuộc vào hệ thống tự động. Đồng thời, Bộ Công Thương sẽ đóng vai trò cơ quan đầu mối, triển khai Nền tảng Quản lý hoạt động thương mại điện tử, tiếp nhận khiếu nại, công bố danh sách vi phạm và xây dựng cơ sở dữ liệu thương mại điện tử toàn diện phục vụ công tác giám sát và thanh tra định kỳ.

Lê Trang

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/san-thuong-mai-dien-tu-phai-boi-thuong-neu-gay-ton-that-cho-nguoi-tieu-dung-407378.html