Bộ Công thương đang lấy ý kiến cho dự thảo Nghị định quy định tiêu chí xác định xuất xứ Việt Nam đối với hàng hóa lưu thông trong nước.
Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân vừa ký công văn gửi các Bộ, ngành để lấy ý kiến cho dự thảo tờ trình Chính phủ và dự thảo Nghị định quy định tiêu chí xác định hàng hóa có xuất xứ Việt Nam khi lưu thông trong nước.
Theo dự thảo này, hàng hóa sẽ được coi là có xuất xứ Việt Nam nếu thuần túy có xuất xứ Việt Nam, sản xuất từ toàn bộ nguyên liệu trong nước, hoặc sử dụng nguyên liệu nhập khẩu nhưng được gia công, chế biến cuối cùng tại Việt Nam làm thay đổi cơ bản tính chất.
Tùy thuộc vào quá trình sản xuất, gia công, chế biến, tổ chức, cá nhân có thể lựa chọn và sử dụng một trong các cụm để thể hiện xuất xứ hàng hóa là hàng hóa của Việt Nam, như: “Sản xuất tại Việt Nam”, “Chế tạo tại Việt Nam”, "Nước sản xuất: Việt Nam", “Xuất xứ: Việt Nam”, "Sản xuất bởi: Việt Nam"… theo nguyên tắc tự nguyện, tự kê khai.
Tuy nhiên, doanh nghiệp khi đã ghi nhãn phải chịu trách nhiệm và có nghĩa vụ chứng minh xuất xứ khi cơ quan chức năng yêu cầu.
Trong trường hợp không chắc chắn về việc đáp ứng tiêu chí, cá nhân, tổ chức có thể lựa chọn thể hiện theo cách khác trên nhãn hàng hóa.
Dự thảo không đặt ra thủ tục hành chính mới. Doanh nghiệp, cơ sở sản xuất sẽ tự xác định xuất xứ, tự chịu trách nhiệm, không phải xin cấp phép hay phê duyệt từ cơ quan quản lý.
Theo Bộ Công thương, sự hình thành các chuỗi cung ứng trong bối cảnh toàn cầu hóa, có thể trong đó nhiều nước cùng tham gia sản xuất một sản phẩm, đã và đang tạo ra những thay đổi trong cách ghi xuất xứ, nguồn gốc của hàng hóa.
Bên cạnh những cách ghi truyền thống như “Sản phẩm của…”. “Sản xuất tại…”, đã xuất hiện những cách ghi khác như “lắp ráp tại (quốc gia, vùng lãnh thổ)” hay “chế tạo bởi (tên công ty, tập đoàn)”, ...
Những năm qua, hiện tượng gian lận thương mại thông qua ghi nhãn xuất xứ hàng hóa sản xuất tại Việt Nam ngày càng gia tăng.
Nhiều sản phẩm, hàng hóa sản xuất tại Việt Nam có chất lượng tốt và có chỗ đứng trên thị trường trong nước. Xuất phát từ thực tế này, có trường hợp hàng hóa được sản xuất nhập khẩu từ nước ngoài hoặc đặt gia công tại nước ngoài nhưng lại gắn mác là hàng “Made in Vietnam” để gian lận thương mại, đánh lừa người mua, người tiêu dùng.
Ngoài ra, bản than người tiêu dùng trong nước chưa có căn cứ để phân biệt thế nào là hàng “Made in Vietnam”.
Việc gian lận ghi nhãn sản xuất tại Việt Nam không những gây hậu quả trực tiếp đến sản phẩm cụ thể, ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn có tác động không nhỏ đến ngành hàng trong nước, làm giảm uy tín và tính cạnh tranh của hàng sản xuất tại Việt Nam.
Quy định về tiêu chí xác định xuất xứ Việt Nam đối với hàng hóa lưu thông trong nước khi được hoàn thiện sẽ giúp hạn chế xung đột giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng; đồng thời, cơ quan chức năng có căn cứ phân xử.
Bộ Công thương khẳng định, việc ban hành Nghị định tạo môi trường kinh doanh minh bạch hơn, có công cụ quản lý tốt hơn và quyền lợi của người tiêu dùng được đảm bảo hơn. Điều này cũng giúp nâng cao năng lực sản xuất hàng hóa của doanh nghiệp, tăng cường năng lực quản lý và trách nhiệm bảo vệ thương hiệu và nhãn hiệu hàng hóa rõ ràng, công bố công khai, có trách nhiệm của doanh nghiệp.
Nhìn từ kinh nghiệm thế giới, Bộ Công thương cho rằng, các nước tiên tiến đều có quy định về tiêu chí xác định xuất xứ để ghi nhãn nước sản xuất, nhằm bảo hộ sản xuất trong nước và bảo vệ người tiêu dùng.
Các nước quy định khá đa dạng về tiêu chí xác định xuất xứ để thể hiện trên nhãn hàng hóa. Một số nước áp dụng tiêu chí xác định xuất xứ theo quy tắc xuất xứ của nước mình trong khuôn khổ WTO.
Liên minh châu Âu (EU) quy định hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại EU khi đáp ứng quy tắc xuất xứ hàng hóa không ưu đãi và có ngoại lệ đối với dược phẩm (theo quy định tại Bộ luật Liên minh Hải quan (Union Customs Code – UCC).
Mỹ quy định hàng hóa được ghi nhãn sản xuất tại Mỹ khi có công đoạn sản xuất cuối cùng tạo nên bản chất hàng hóa tại Mỹ (theo Đạo luật của Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ - Federal Trade Comission FTC).
Thế Hải