Sáp nhập, tinh gọn tổ chức bộ máy, sắp xếp đơn vị hành chính: Đột phá để đất nước vươn mình - phát triển mạnh mẽ

một ngày trướcBài gốc

Xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, giảm 50% cấp tỉnh

Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị tại các Kết luận 126-KL/TW ngày 14-2-2025 và Kết luận số 127 KL/TW ngày 28-2-2025, Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ đã xây dựng và xin ý kiến Bộ Chính trị về Đề án sắp xếp tổ chức lại hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Trên cơ sở ý kiến của bộ Chính trị, Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ họp để hoàn thiện thêm một bước Đề án sắp xếp tổ chức lại hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp để báo cáo Bộ Chính trị.

Chủ trương sáp nhập là để có sự phát triển đồng đều, phát huy được tối đa năng lực của từng vùng

Tại cuộc họp của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ về Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, theo Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, đại đa số các ý kiến, dư luận nhân dân đồng tình cao với chủ trương sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp để phù hợp tình hình mới, khả năng quản lý hiện nay khi điều kiện hạ tầng giao thông, hạ tầng số được cải thiện mạnh mẽ, đồng thời tạo không gian phát triển mới, phát huy tối đa tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của từng địa phương.

Về mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đó là cấp tỉnh (gồm các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp cơ sở, Đảng ủy Chính phủ thống nhất trình cấp có thẩm quyền phương án sáp nhập giảm 50% đơn vị hành chính cấp tỉnh và giảm 60 - 70% đơn vị cấp cơ sở so với hiện nay. Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh yêu cầu với việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp là tăng cường thẩm quyền, nêu cao hơn nữa tính tự lực, tự chủ, tự cường của cấp địa phương; chính quyền gần dân hơn, sát dân hơn, giải quyết công việc cho dân thuận lợi hơn; mang lại lợi ích cho người dân nhiều hơn, nhân dân ngày càng hạnh phúc và ấm no; tạo sự đồng thuận của người dân.

Là cơ quan tham mưu xây dựng, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho rằng, nguyên tắc sắp xếp các đơn vị hành chính sắp tới nhằm mục đích mở rộng không gian để phát triển ổn định trăm năm, có tính chất chiến lược dài hạn, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới. Khi sắp xếp cần phù hợp với lịch sử, văn hóa, truyền thống, tôn giáo, dân tộc, quốc phòng, an ninh, song cũng cần gắn với điều kiện địa lý tự nhiên, địa kinh tế, địa văn hóa, địa dân cư; tạo điều kiện mới để các địa phương tương hỗ, tương tác, cùng nhau phát triển, vì lợi ích quốc gia là trên hết, trước hết.

Cần tiếp tục có cơ chế, chính sách vượt trội với cán bộ, công chức khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính

Cấp xã đủ lớn mới giải quyết được công việc khi không còn cấp huyện

Theo các chuyên gia, với diện tích 331.212km2, dân số hơn 100 triệu người, nhưng Việt Nam hiện có đến 63 tỉnh/thành phố, 705 quận/huyện và 10.595 xã/phường. So với các nước xung quanh như Trung Quốc (34 tỉnh), Nhật Bản (47 tỉnh), Hàn Quốc (16 tỉnh) thì số lượng tỉnh/thành của chúng ta là lớn. Với bộ máy hành chính cồng kềnh, thiếu tính liên kết, khó phát triển, việc hợp nhất, sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh có quy mô diện tích nhỏ, dân số ít để thành lập các đơn vị hành chính lớn hơn, rộng hơn, đồng thời bỏ cấp huyện, giảm số lượng cấp xã là yêu cầu cấp thiết.

Từ 10.035 đơn vị hành chính cấp xã, tinh gọn lại còn khoảng 2.000

Tại phiên họp thứ nhất của Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp là việc rất hệ trọng của quốc gia, dân tộc, cũng là việc rất lớn, rất khó, rất phức tạp. Bộ Chính trị sẽ họp thống nhất chủ trương, sau đó Đảng ủy Chính phủ sẽ gửi đề án lấy ý kiến của các địa phương và gửi các bộ, ngành cho ý kiến. Dự kiến khoảng trung tuần tháng 4, Ban Chỉ đạo sẽ báo cáo Ban Chấp hành Trung ương nội dung này. Trao đổi về việc tổ chức lại đơn vị hành chính cấp xã, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết, hiện cả nước có 10.035 đơn vị hành chính cấp xã, sau khi tổ chức lại quy mô chỉ còn khoảng 2.000, như vậy mỗi xã gần như là một huyện nhỏ. Việc này thuộc thẩm quyền quyết định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sẽ được tiến hành ngay sau Hội nghị Trung ương.

Trao đổi về vấn đề này, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh cho rằng, định hướng sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã phù hợp với xu thế phát triển.

Đặc biệt, sau khi thực hiện tinh gọn bộ máy tổ chức ở Trung ương, hợp nhất các bộ, ngành, thì đây là thời điểm chín muồi để nghiên cứu, thực hiện việc sáp nhập các tỉnh có diện tích và dân số nhỏ lại với nhau, giúp tinh gọn tổ chức bộ máy, mở ra các không gian và động lực phát triển mới. Cùng với việc tổ chức lại chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp thì việc sáp nhập các xã là cần thiết. Cấp xã có quy mô đủ lớn thì mới bố trí được tổ chức và nhân sự phù hợp để giải quyết được một số công việc mà trước đây do cấp huyện đảm nhận.

Vị chuyên gia này cũng lưu ý, đi đôi với sáp nhập, chúng ta cần tính đến câu chuyện cán bộ. Vì chủ trương này được thực hiện trên phạm vi cả nước, từ cấp xã, cấp huyện, cho đến cấp tỉnh, nên số lượng cán bộ trong diện sắp xếp sẽ rất nhiều. Khi sắp xếp bộ máy sẽ có những cán bộ, công chức dôi dư, không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ hoặc không thể sắp xếp vị trí công tác mới. Vì thế, cần tiếp tục có cơ chế, chính sách vượt trội như Nghị định 178/2024/NĐ-CP. Vừa qua, cũng có nhiều cán bộ, đảng viên, lãnh đạo đã gương mẫu, chủ động xin về với tinh thần, trách nhiệm rất cao để đáp ứng yêu cầu về sắp xếp bộ máy.

Đề cập đến việc sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị hành chính, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh, đây là nhiệm vụ hệ trọng, việc đại sự khi tham mưu để sắp xếp lại cấp tỉnh, xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tổ chức lại đơn vị hành chính cấp cơ sở. Bà Phạm Thị Thanh Trà cũng cho hay: “Định hướng của Bộ Chính trị trong việc sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị hành chính là để chuẩn bị cho sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới, với mục tiêu là mở rộng không gian, tạo động lực phát triển, đảm bảo sự ổn định lâu dài của đất nước. Sẽ không có chuyện sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị hành chính ngày hôm nay nhưng tiếp tục sắp xếp, tổ chức lại ở thời điểm khác”.

Lựa chọn tên gọi, trung tâm hành chính ra sao?

Vấn đề sắp xếp, tổ chức tinh gọn bộ máy đang bước vào giai đoạn “nước rút” và nhận được sự kỳ vọng rất lớn của cán bộ đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Theo các chuyên gia, mục tiêu quan trọng nhất của việc sắp xếp bộ máy chính là hướng đến hiệu quả hoạt động của nền kinh tế. Việc sáp nhập địa giới hành chính, thay đổi cải cách hành chính nhằm tạo nên những đột phá. Sự thay đổi toàn diện về thể chế không phải mục đích tự thân, mà chính là công cụ để tối ưu hóa hoạt động kinh tế, tối ưu hóa thực hiện các mục tiêu bảo vệ vững chắc quốc phòng an ninh, tạo nên môi trường xã hội thuận lợi.

Từ đó phù hợp với tình hình thực tiễn và thúc đẩy phát triển văn hóa xã hội, tạo thuận lợi tốt hơn cho người dân. Nêu yêu cầu việc sắp xếp đơn vị hành chính, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho hay, ngoài tiêu chí về diện tích tự nhiên, quy mô dân số, xem xét các tiêu chí về lịch sử, truyền thống, văn hóa, dân tộc, điều kiện địa lý, trình độ phát triển kinh tế - xã hội, hạ tầng. Tên gọi các tỉnh thành sau sáp nhập cũng là yếu tố được quan tâm. Thủ tướng lưu ý việc đặt tên đơn vị hành chính cấp tỉnh phải có tính kế thừa; việc chọn trung tâm hành chính - chính trị phải cân nhắc các yếu tố lịch sử, địa lý, kết nối hạ tầng, không gian phát triển, quốc phòng, an ninh và hội nhập.

Sáp nhập tỉnh/thành phố là việc cấp thiết “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, nhưng trên thực tế có những băn khoăn như khi sáp nhập tỉnh nhỏ với tỉnh lớn hơn, tỉnh phát triển với tỉnh kém phát triển hơn, thì vấn đề đầu tư, bố trí cán bộ thế nào? Khi sáp nhập, địa phương nào cũng muốn giữ lại tên gọi của mình bởi tên gọi ấy gắn liền với truyền thống, lịch sử, văn hóa. Tuy nhiên, chúng ta cần phải hiểu là sáp nhập không phải để xóa sổ địa phương nào, cũng không phải để ai mất quê hương. Chủ trương sáp nhập là để có sự phát triển đồng đều, phát huy được tối đa năng lực của từng vùng. Vì thế, khi sáp nhập sẽ không có chuyện tỉnh này phát triển hơn, tỉnh kia thì kém đi.

KTS Đào Ngọc Nghiêm - nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội: Cần tham khảo kinh nghiệm mở rộng địa giới Thủ đô

Sáp nhập, mở rộng chia tách tỉnh là một vấn đề trong quá trình phát triển của Việt Nam và đã diễn ra không phải một lần. Tuy sáp nhập tỉnh không phải là mới, nhưng cần xem xét đồng bộ các yếu tố phát triển. Việc sáp nhập các tỉnh cần phải dựa vào yếu tố về kinh tế - xã hội. Hiện cả nước có 6 vùng kinh tế - xã hội, có những tỉnh rất mạnh nhưng nhiều tỉnh còn khó khăn. Nguyên tắc của quốc gia là phát triển trên cơ sở đồng đều các vùng và trong từng vùng cũng phải phát triển đồng đều với nhau. Do đó sáp nhập tỉnh cũng cần tính toán để gắn với phân chia 6 vùng kinh tế - xã hội như hiện nay, xem xét việc đó có tạo ra động lực phát triển hay không, có liên kết thuận lợi hay không.

Việc sáp nhập tỉnh lần này có thể tham khảo kinh nghiệm từ lần sáp nhập Hà Nội năm 2008. Thời điểm đó, khi mở rộng địa giới hành chính Hà Nội, lúc đầu xây dựng 4 phương án mở rộng khác nhau. Sau khi xem xét kỹ lưỡng các phương án, tính đến mối liên kết và yêu cầu phát triển trong thời kỳ mới, Trung ương và Quốc hội quyết định hợp nhất toàn bộ Hà Tây, huyện Mê Linh (Vĩnh Phúc) và 4 xã thuộc huyện Lương Sơn (Hòa Bình) vào Hà Nội. Lúc đó cũng có ý kiến đặt vấn đề nhập Mê Linh (Vĩnh Phúc) và 4 xã của Lương Sơn (Hòa Bình) vào làm gì? Mặc dù có những ý kiến khác nhau, nhưng sau 15 năm mở rộng địa giới hành chính Thủ đô, có thể thấy việc sáp nhập là rất phù hợp. Như việc nhập huyện Mê Linh giúp Hà Nội mở ra không gian, thúc đẩy phát triển kinh tế, đô thị gắn với Cảng hàng không quốc tế Nội Bài; Hà Tây về Hà Nội thì thành phố có không gian phát triển rất lớn.

Phạm Phương (Ghi)

TS Nguyễn Sĩ Dũng - nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội: Thời điểm này hội tụ đầy đủ điều kiện để sắp xếp các tỉnh, thành phố

Sau hơn 4 tháng thực hiện, cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị đã đạt được kết quả hết sức tích cực, nhận được sự ủng hộ của cả hệ thống chính trị và toàn bộ xã hội. Điều này đã tạo thêm động lực để thực hiện chủ trương sắp xếp các tỉnh thành và bỏ cấp huyện. Vì sao lúc này việc sáp nhập tỉnh thành được đặt ra cấp bách? Tôi muốn nhấn mạnh đến tính thời điểm. Đây là thời điểm hội tụ đầy đủ các điều kiện thì chúng ta phải sốc tới để cuộc cách mạng trọn vẹn và triệt để. Nếu bỏ lỡ thời điểm thì rất khó thực hiện. Có thể lãnh đạo cấp cao đã nhận thấy đây là thời cơ thúc đẩy cuộc cải cách, một cuộc cách mạng thực sự về tinh gọn bộ máy. Nhìn lại lịch sử, từ thời Vua Minh Mạng đến nay đã hơn 200 năm, chúng ta trải qua 10 lần tách nhập các tỉnh. Trung bình cứ khoảng 20 năm chúng ta lại tách nhập tỉnh một lần. Như vậy, quá trình tách nhập diễn ra tương đối thường xuyên nên đây không phải cái gì mới vì nó phản ánh nhu cầu của thời đại. Đến thời điểm này, như phát biểu của Thủ tướng Chính phủ, chúng ta dự kiến giảm khoảng 50% số tỉnh, thành phố. Việc giảm một nửa số tỉnh, thành phố đã được tính toán dựa trên rất nhiều chỉ số.

Duy Tiến (Ghi)

PGS.TS Trần Đức Cường - Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam: Sáp nhập tỉnh cần xem xét cả yếu tố lịch sử, văn hóa, tâm lý cộng đồng

Trả lời Báo An ninh Thủ đô về vấn đề đang được dư luận quan tâm hiện nay là sáp nhập các tỉnh, thành phố, PGS.TS Trần Đức Cường - Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho rằng, ngoài yếu tố địa lý, khi sáp nhập tỉnh cần xem xét kỹ các yếu tố về kinh tế, lịch sử, văn hóa, tâm lý cộng đồng…

- Phóng viên: Việt Nam đang trong cuộc cách mạng về tinh gọn bộ máy và điều chỉnh địa giới hành chính. Là nhà nghiên cứu lịch sử, ông nhìn nhận thế nào về vấn đề này?

- PGS.TS Trần Đức Cường: Cải cách, đổi mới để phát triển đất nước là nhu cầu tất yếu của mỗi giai đoạn lịch sử. Trong lịch sử nước ta đã có những công việc tương tự như thế. Điển hình như thế kỷ 19 có cải cách hành chính của vua Minh Mạng, không chỉ phân cấp hệ thống hành chính mà phân định lại địa giới hành chính cả nước tinh gọn.

Cách đây 8 năm, Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25-10-2017 về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Đảng đã ra Nghị quyết, tuy nhiên những năm qua việc thực hiện chưa đạt nhiều kết quả. Như Tổng Bí thư Tô Lâm nói, 70% ngân sách Nhà nước là để nuôi bộ máy hành chính, như thế làm gì còn nguồn lực cho đầu tư phát triển. Do đó, cần phải tinh gọn bộ máy, cần cải cách, giảm bớt các cơ quan hành chính đi, thực hiện sáp nhập các cơ quan có nhiệm vụ, công việc gần như nhau. Tôi rất hoan nghênh việc này! Mới đây, chúng ta đã thực hiện sáp nhập các bộ, ngành. Bây giờ chúng ta cần tiếp tục rà soát, tinh gọn bộ máy bên trong, tinh gọn biên chế, sắp xếp biên chế theo vị trí việc làm và tuyệt đối tránh tình trạng “phình biên chế” như trước.

Còn về chủ trương sáp nhập các địa phương, tôi thấy nước ta hiện có tới 63 tỉnh, thành phố thì đặt vấn đề sáp nhập cho gọn lại là cần thiết. Sau kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Đảng, Nhà nước đã sáp nhập một số địa phương, ví dụ Hà Sơn Bình, Hà Tuyên, Hoàng Liên Sơn, Minh Hải, Bình Trị Thiên... Nhưng sau này vì nhiều lý do nên tách ra. Bây giờ là lúc cần sắp xếp cho phù hợp, gọn lại. Thực tế nhiều nước rộng hơn Việt Nam rất nhiều, chẳng hạn như Trung Quốc có dân số lớn hơn ta nhiều, nhưng số tỉnh, thành phố của họ lại ít hơn chúng ta. Do đó, Việt Nam hoàn toàn có thể tham khảo kinh nghiệm của các nước để thực hiện. Có thể nói, việc thực hiện tinh gọn tổ chức, bộ máy đang triển khai là cải cách mang tính cách mạng, tức là xóa bỏ đi những cái gì không phù hợp để thực hiện cái mới. Nhân dân rất ủng hộ vấn đề này. Tôi, với tư cách một công dân cũng đồng tình. Còn với tư cách một nhà nghiên cứu lịch sử, tôi thấy đây là việc phù hợp với quy luật.

- Theo ông, chúng ta nên thực hiện sắp xếp còn bao nhiêu tỉnh, thành phố?

- Những địa phương có diện tích nhỏ quá, khó có điều kiện phát triển về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực... thì nên thực hiện sáp nhập. Còn sáp nhập với địa phương nào thì phải dựa trên nghiên cứu nhiều yếu tố về điều kiện địa lý, kinh tế, chính trị, văn hóa, tâm lý cộng đồng nữa. Ví dụ như Thanh Hóa là một tỉnh có đủ diện tích tự nhiên, dân số, có đủ điều kiện để phát triển, thì việc xem xét sáp nhập với một địa phương khác phải nghiên cứu, cân nhắc rất kỹ. Hay như Bắc Kạn là tỉnh rất nhỏ, trước kia từng sáp nhập với Thái Nguyên thành tỉnh Bắc Thái, sau đó lại tách ra thì điều kiện phát triển đến nay vẫn còn khó khăn… Tôi không thể nói duy ý chí là nên sáp nhập lại thành 32, 33 hay 35 tỉnh, tôi cho rằng việc này phải nghiên cứu kỹ. Sáp nhập tỉnh phải trên cơ sở xem xét kỹ các yếu tố như đã nói trên. Nếu làm tốt chủ trương này thì tôi tin chúng ta sẽ có bộ máy trên thông, dưới thoáng, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đặc biệt là nhân dân vô cùng ủng hộ.

- Cùng với sáp nhập tỉnh, chúng ta cũng không tổ chức cấp huyện. Theo ông, cần giải pháp gì để hệ thống mới hoạt động hiệu lực, hiệu quả?

Khi sắp xếp, sáp nhập gọn lại, đòi hỏi năng lực quản lý của cán bộ ở các địa phương phải được nâng cao. Cần thiết phải quy định chức năng, nhiệm vụ của bộ máy ở địa phương cho sát hợp với yêu cầu thực tiễn, bố trí người đúng năng lực, sở trường. Các nước cũng đã có nhiều bài học về việc này, chúng ta có thể tham khảo. Với Thủ đô Hà Nội, một địa phương mang rất nhiều yếu tố đặc thù, từ dân số đến lịch sử, chính trị…, việc quản lý khối lượng dân cư lớn tại các quận ở Hà Nội đặt ra những yêu cầu rất cao. Vì thế, khi không tổ chức cấp quận, huyện thì quy mô xã, phường sẽ lớn hơn, thành phố cũng cần phải đánh giá kỹ để có giải pháp phù hợp. Một việc nữa là khi sáp nhập, số cán bộ dôi dư chắc chắn rất lớn, vì vậy phải có chọn lọc kỹ càng. Ai đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ mới thì bố trí công việc cho họ, ai không phù hợp thì phải chuyển đổi, chú ý có đào tạo, bồi dưỡng. Cần lưu ý cả quy trình bố trí, sắp xếp, đào tạo cán bộ.

- Xin cảm ơn ông!

Tiến Hưng (Thực hiện)

An Nhiên

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/sap-nhap-tinh-gon-to-chuc-bo-may-sap-xep-don-vi-hanh-chinh-dot-pha-de-dat-nuoc-vuon-minh-phat-trien-manh-me-post606184.antd