Sáp nhập tỉnh, xã: Gọn nhưng phải tinh thì mới mạnh

5 giờ trướcBài gốc

Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, TS Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, đánh giá lần sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) chúng ta đang tiến hành có nhiều khác biệt so với những lần trước. Đồng thời, thể hiện tính hệ thống, toàn diện, đồng bộ trong cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy và bảo đảm sự thành công, đưa đất nước cất cánh bay vào kỷ nguyên mới.

Khi bỏ huyện, sắp xếp lại cấp xã thì đánh giá, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ để phục vụ tốt nhất cho người dân, doanh nghiệp. Ảnh: NGUYỆT NHI

Tư duy mới giúp “cách mạng” thành công

. Phóng viên: Việc sáp nhập tỉnh lần này, Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu ngoài căn cứ về dân số, diện tích phải nghiên cứu kỹ quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch địa phương, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Quan điểm của ông về việc này ra sao?

+ TS Trần Anh Tuấn: Chúng ta đều biết cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy đang tái cấu trúc lại hệ thống chính trị theo hướng gọn nhẹ, minh bạch, vững mạnh, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn rõ ràng, tránh lãng phí nguồn lực. Mục tiêu của công cuộc này là nhằm thúc đẩy sự phát triển và giàu mạnh của Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Việc “sáp nhập một số ĐVHC cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập ĐVHC cấp xã” thực chất là một nội dung đặc biệt quan trọng trong cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy. Sáp nhập lần này không đi theo lối mòn trước kia mà bắt đầu bằng các tư duy có tính đột phá. Giống như Albert Einstein từng nói: “Chúng ta không thể giải quyết vấn đề của ngày mai bằng tư duy của ngày hôm qua”. Đây là một cuộc cách mạng, mà cách mạng thì phải bắt đầu từ thay đổi tư duy, nhận thức.

Mục tiêu của cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy là vì sự phát triển và giàu mạnh. Việc sáp nhập một số tỉnh lần này, kể cả tiếp tục sáp nhập cấp xã cũng vậy, cần tiếp cận theo một hướng tư duy mới - tư duy phát triển, mở rộng không gian, vươn xa tầm nhìn.

Không chỉ đơn thuần căn cứ vào các tiêu chí về dân số, về diện tích như trước đây, rất hạn chế mà phải tiến hành như Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã chỉ rõ trong Kết luận 127: “Cần nghiên cứu kỹ quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch địa phương, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội… đáp ứng yêu cầu phát triển…”.

Tôi rất tán thành tư duy mới này trong sáp nhập các ĐVHC cấp tỉnh bởi lẽ nó gắn với mục tiêu sáp nhập để phát triển, sáp nhập để vươn mình và như thế sẽ vượt qua mọi khó khăn, rào cản về nhận thức, về quan điểm và chắc chắn sẽ thành công.

TS Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ.

“Tư tưởng không thông vác bình tông cũng nặng”

. Vậy theo ông thì cần lưu ý những gì để đảm bảo việc thực hiện chủ trương này được thuận lợi, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới?

+ Theo tôi, cần lưu ý mấy vấn đề. Một là, chấp hành sự chỉ đạo của cấp ủy Đảng và thực hiện sự thống nhất về quan điểm, tư tưởng trong sáp nhập và tổ chức chính quyền địa phương (CQĐP) hai cấp. Bởi “tư tưởng không thông vác bình tông cũng nặng”, tư tưởng thông rồi mới có động lực để tập trung làm việc và cống hiến. Từ người dân đến đội ngũ cán bộ đều phải đồng tâm, đồng sức, đồng lòng, đồng thuận và đoàn kết thì mới bảo đảm tiến độ nhanh gọn và hiệu quả.

Hiện nay, chúng ta có 10.035 đơn vị, sẽ tổ chức lại quy mô chỉ còn khoảng 2.000. Gần như là một huyện nhỏ. Việc này thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, có thể làm ngay sau Hội nghị Trung ương.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ PHẠM THỊ THANH TRÀ

Hai là, đặt tên ĐVHC mới thế nào và trung tâm chính trị - hành chính (thủ phủ) của ĐVHC mới sau sáp nhập ở đâu? Căn cứ vào tiêu chí gì để lựa chọn? Đây là bài toán phải giải quyết để không chỉ đơn thuần là tiết kiệm, không chỉ đơn giản là ghép tên. Hoặc có một số ý kiến đề nghị nếu có hai hoặc ba tỉnh sáp nhập thì lấy tên một tỉnh hiện có…

Chúng tôi cho rằng khi đặt tên ĐVHC cấp tỉnh (sau sáp nhập) cần phải chú ý đến yếu tố lịch sử, văn hóa, giá trị truyền thống, có sự kế thừa… Hay lựa chọn thủ phủ của một tỉnh phải căn cứ vào lịch sử, vị trí địa lý, cơ sở hạ tầng, sự đáp ứng yêu cầu của trung tâm chính trị - hành chính, quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, cần chú ý điều quan trọng nhất trong đặt tên ĐVHC cấp tỉnh (mới) cũng như thủ phủ là phải tạo được sự đồng thuận, thống nhất và đoàn kết từ mọi người dân cho tới các cấp ủy Đảng, chính quyền ở các địa phương sáp nhập.

Ba là, phải phân định lại chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tái cấu trúc lại cơ cấu tổ chức của chính quyền cấp tỉnh và cấp cơ sở (cấp xã). Đồng thời, phải xác định vị trí việc làm, biên chế của bộ máy chính quyền mới và phải đánh giá, phân loại đội ngũ cán bộ, công chức để lựa chọn, bố trí người làm việc vào bộ máy mới sau sáp nhập; đồng thời giải quyết chế độ, chính sách đối với những người chịu sự tác động của việc sáp nhập và bỏ cấp huyện.

Bốn là, phải kiểm kê, kiểm soát và quản lý hiệu quả tài sản công như các trụ sở, kho tàng, thiết bị tài sản… để tránh lãng phí hoặc có sai phạm trong tiến trình sáp nhập.

Khi sáp nhập tỉnh, xã cần phân định lại chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tái cấu trúc lại cơ cấu tổ chức của chính quyền cấp tỉnh và cấp cơ sở (cấp xã). Ảnh: HUỲNH DU

. Là người có thời gian dài làm công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực này, ông đánh giá những mặt tích cực của CQĐP sau sáp nhập và tổ chức CQĐP hai cấp như thế nào?

+ Tôi thấy việc sáp nhập và tổ chức CQĐP hai cấp có nhiều điểm rất tích cực, đáng chú ý.

Điểm rõ nét nhất là mở rộng không gian phát triển cho các địa phương trên các phương diện của đời sống kinh tế - xã hội, gắn với chiến lược phát triển kinh tế, với quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng...

CQĐP được tổ chức tinh gọn hợp lý, phù hợp với đặc điểm của đô thị, của nông thôn và hải đảo, nâng cao được tính chủ động và trách nhiệm của CQĐP. Với bộ máy tinh gọn, cộng với ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số, bộ máy hành chính của CQĐP sẽ hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn, đáp ứng sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp.

Việc phân định thẩm quyền giữa Trung ương và CQĐP sẽ được thực hiện mạnh mẽ. CQĐP sẽ phải “tự quyết định, tự thực hiện và tự chịu trách nhiệm” trong triển khai các nhiệm vụ, các chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Chính quyền cấp dưới tỉnh (cấp cơ sở) sẽ được trao nhiều thẩm quyền hơn trong quyết định các nhiệm vụ liên quan đến đất đai, đầu tư, phúc lợi xã hội…

Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức (sau đánh giá, phân loại theo quy định của Chính phủ) sẽ được nâng cao để phù hợp với tổ chức bộ máy tinh gọn, yêu cầu nhiệm vụ mới. Chế độ công vụ, công chức theo vị trí việc làm phải được xây dựng hoàn thiện theo hướng năng động, trách nhiệm, thực tài và hiệu quả.

Các kinh phí tiết kiệm được do tinh gọn tổ chức bộ máy và giảm cấp CQĐP (bỏ cấp huyện) sẽ được dành cho đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội, giáo dục, y tế… phục vụ người dân ngày một tốt hơn.

Đội ngũ cán bộ, công chức khi được nâng lên về năng lực, về kỹ năng, về trách nhiệm thì nền công vụ của đất nước sẽ có diện mạo, thần thái, tâm thế mới, đáp ứng yêu cầu phục vụ nhân dân và phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Ảnh: THUẬN VĂN

Vì việc chọn người

. Khá nhiều ý kiến lo ngại về trình độ, năng lực của cán bộ cấp xã hiện nay khó đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ khi bỏ cấp huyện. Việc này nên giải quyết như thế nào?

+ Việc lo ngại về năng lực của cán bộ cấp xã hiện nay khi chức năng, nhiệm vụ sau sáp nhập có nhiều thay đổi là có lý do. Trước đây, cấp xã chỉ có cán bộ bán chuyên trách, không có cán bộ, công chức, trình độ và năng lực còn hạn chế. Tuy nhiên, từ khi thực hiện Luật Cán bộ, công chức 2008, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã cũng từng bước được chuẩn hóa về trình độ, năng lực.

Dù vậy, ý kiến của nhiều người dân cũng như cán bộ lãnh đạo cấp trên trực tiếp đều đánh giá rằng đến nay so với cán bộ, công chức ở các cơ quan cấp trên, cán bộ cấp xã vẫn còn bộ phận thiếu tính chuyên nghiệp, hạn chế về kỹ năng giao tiếp và thực thi công vụ.

Vì vậy, khi tổ chức CQĐP hai cấp, bỏ cấp huyện, phải đánh giá, phân loại lại đội ngũ cán bộ, công chức của toàn hệ thống các cơ quan hành chính cấp tỉnh và cấp dưới tỉnh (cấp xã - cấp cơ sở). Những ai làm việc được thì phải giữ lại và bố trí vào các vị trí việc làm phù hợp. Những ai không phù hợp với mô hình của bộ máy mới và yêu cầu, nhiệm vụ mới thì giải quyết chế độ, chính sách theo quy định.

Đồng thời, sửa Luật Cán bộ, công chức để làm cơ sở pháp lý xây dựng chế độ công vụ mới theo vị trí việc làm, năng động, trách nhiệm, minh bạch, thực tài và hiệu quả. Chẳng hạn, bỏ phân biệt cán bộ, công chức cấp xã với cấp tỉnh; thay thế chế độ tuyển dụng “suốt đời biên chế” bằng chế độ công chức hợp đồng theo vị trí việc làm; bỏ quy định một nơi tuyển dụng cho một nơi sử dụng để thay bằng nguyên tắc “ai dùng người đó tuyển và chịu trách nhiệm về quyết định của mình”.

Cách mạng tinh gọn bộ máy sẽ đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan của Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, hướng đến mục tiêu “tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả” như Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra.

Bộ máy “gọn” với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn rõ ràng nhưng nếu không có đội ngũ cán bộ, công chức đủ phẩm chất, năng lực và trách nhiệm thì chưa thể “tinh” được. Nếu “gọn” mà không “tinh” thì không thể “mạnh” được. Và không “mạnh” thì khó mà đạt được mục tiêu “hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả”.

Vì vậy, trong sáp nhập, hợp nhất các ĐVHC cấp tỉnh, cấp xã và giảm cấp CQĐP, phải lựa chọn được những người đủ năng lực, trình độ - nhất là những người giỏi, có tinh thần cống hiến, trách nhiệm cao để bố trí vào bộ máy mới. Đồng thời cũng phải dũng cảm giải quyết chính sách, chế độ đối với những người không đáp ứng yêu cầu công việc hoặc không muốn tiếp tục làm việc trong nền công vụ.

Làm được như vậy với tinh thần công tâm, khách quan, vô tư, “vì việc chọn người”, “theo vị trí việc làm để tuyển người” thì sẽ không còn lo ngại gì. Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức được nâng lên về năng lực, về kỹ năng, về trách nhiệm thì nền công vụ của chúng ta sẽ có diện mạo, thần thái, tâm thế mới, đáp ứng yêu cầu phục vụ nhân dân và phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

. Xin cảm ơn ông.

Sáu điểm khác biệt

So với những lần sáp nhập các ĐVHC trước đây, lần sáp nhập này có nhiều điểm khác biệt mà Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã chỉ đạo.

Trước hết, việc sáp nhập các ĐVHC lần này được thực hiện đồng thời ở cả cấp tỉnh và cấp xã. Thứ hai, giảm cấp CQĐP xuống còn hai cấp - không tổ chức cấp huyện.

Thứ ba, việc sáp nhập ĐVHC cấp tỉnh và cấp xã sẽ không chỉ căn cứ vào các tiêu chí trước đây, không chỉ đơn thuần là quy mô dân số, là diện tích mà còn phải chú trọng đến quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch địa phương, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, mở rộng không gian phát triển gắn với sáu vùng kinh tế - xã hội.

Đây cũng là điểm khác về tư duy sáp nhập, không chỉ dừng lại ở mục tiêu tinh gọn mà đã vươn xa hơn về tầm nhìn. Cụ thể, sáp nhập để đạt mục tiêu cuối cùng là phát triển và hưng thịnh, tạo ra không gian mới, tạo ra động lực mạnh mẽ để địa phương, vùng và đất nước phát triển.

Thứ tư, đồng thời với việc sáp nhập tỉnh sẽ tiếp tục sáp nhập các ĐVHC cấp xã. Do đó, phải nghiên cứu để xác định rõ các mô hình CQĐP cấp xã phù hợp với khu vực đô thị, nông thôn, miền núi, đồng bằng, hải đảo, quy mô dân số, diện tích, lịch sử, văn hóa, quốc phòng, an ninh, dân tộc, tôn giáo… Gắn liền với mô hình CQĐP là xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức, cơ chế hoạt động, vị trí việc làm, biên chế...

Thứ năm, các cơ quan của cấp ủy Đảng, MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội... cũng được sắp xếp tổ chức bảo đảm tính đồng bộ trên địa bàn cấp xã (sau khi sáp nhập).

Thứ sáu, qua việc sáp nhập, phải đánh giá và phân loại để thực sự nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong tổ chức bộ máy mới và giải quyết chế độ chính sách đối với những người chịu sự tác động của việc tinh gọn, sáp nhập.

TS TRẦN ANH TUẤN

THU NGUYỆT thực hiện

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/sap-nhap-tinh-xa-gon-nhung-phai-tinh-thi-moi-manh-post839002.html