Nhiều học sinh dùng AI để học tập, ôn thi nhưng lại bị phụ thuộc vào nó. Ảnh: Business Insider.
“Cách đây một tuần, em dừng hẳn việc dùng Gemini, DeepSeek, ChatGPT. Em sợ rằng việc dựa dẫm vào các công cụ AI trong quá trình ôn tập từ trước đến nay sẽ khiến mình không thể tự làm bài khi đi thi”.
Đó là chia sẻ của Lê Nam (học sinh lớp 12 tại Hà Nội) khi trước đó đã sử dụng công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) trong suốt quá trình học và ôn thi tốt nghiệp THPT.
Thực tế, việc sử dụng các công cụ AI như ChatGPT hay Gemini để ôn thi có thể mang lại nhiều tiện ích, nhưng nếu quá lạm dụng, học sinh rất dễ rơi vào trạng thái thụ động.
Vỡ mộng vì dùng AI ôn thi
Chia sẻ với Tri Thức - Znews, Lê Nam cho biết trước đây, em dùng Gemini để hỗ trợ việc ôn thi IELTS. Sau, thấy việc sử dụng có hiệu quả, Nam áp dụng cho cả ôn thi tốt nghiệp THPT.
Từ việc hướng dẫn giải đề thi Toán, viết phương trình Hóa học đến tìm dẫn chứng văn học, nam sinh đều “nhờ” AI.
“Hiệu suất học của em tăng lên. Em không phải đợi đến tận hôm sau để thầy cô chữa đáp án. Thậm chí có lúc, AI còn giỏi hơn thầy cô”, Nam nói.
Tuy nhiên, Nam thừa nhận AI quá tiện nên nhiều khi, em đã bị phụ thuộc vào nó.
Theo đó, khi giáo viên yêu cầu làm đề thi thử, thay vì tự hoàn thành toàn bộ bài, Nam thường chụp ảnh đề thi và "ném" cho AI xử lý những câu dễ. Em chỉ tập trung giải quyết các câu hỏi khó để hoàn thành bài nhanh hơn.
Vì quá tin tưởng vào AI, Nam đã lấy luôn đáp án do công cụ này đưa ra mà không hề kiểm tra lại. Thế nhưng, nam sinh bị mất điểm ở chính những câu dễ này vì một số công cụ AI vẫn còn hạn chế về tính toán, dẫn đến việc đưa ra các đáp án sai lệch.
Tương tự, sát ngày thi tốt nghiệp THPT, Phạm Long (học sinh lớp 12 tại TP.HCM) cũng đang đau đầu với môn Ngữ văn vì trước đó đều phụ thuộc vào AI để viết bài.
Long cho biết Ngữ văn vốn không phải là môn sở trường, lại không dùng để xét tuyển đại học nên em không chú tâm học. Năm lớp 12, các bài tập về nhà môn Ngữ văn, nam sinh đều nhờ ChatGPT và DeepSeek viết vì lời văn khá mượt mà.
Cách em thực hiện là nhờ DeepSeek làm, sau đó diễn giải lại bằng Gemini và ChatGPT để các phần mềm chống AI không quét ra. Dù vậy, đã có lần, Long bị giáo viên phát hiện gian lận.
Đến hiện tại, khi đã quá phụ thuộc vào AI, nam sinh nói em “đánh mất khái niệm viết văn, không thể nghĩ ra ý tưởng mới nhanh chóng, thậm chí còn hạn chế từ vựng”.
“Sắp tới, thi tốt nghiệp THPT, em không biết sẽ thế nào, chỉ mong được khoảng 5 điểm”, Long nói.
Công cụ AI có thể đưa ra kết quả ngay lập tức mà người dùng không cần phải thao tác nhiều bước. Ảnh: Sabeswings.
AI không xấu, nhưng đừng để bị “dắt”
Trao đổi với Tri Thức - Znews về việc học sinh sử dụng các công cụ AI trong học tập, ôn thi, cô Lê Dung, giáo viên tại Hà Nội, nói rằng hiện tượng này ngày càng phổ biến giống như cách người dùng Internet sử dụng Google để tra cứu thông tin. Nếu trước đây, học sinh dùng Google để tìm đáp án, hiện tại, các em sẽ hỏi luôn ChatGPT, Gemini hay các công cụ AI khác.
“Nhanh” là điều mà cô Dung đánh giá về các công cụ AI được học sinh ưa chuộng sử dụng trong thời gian gần đây. Nếu dùng Google, học sinh sẽ mất thêm thời gian truy cập từng đường link để tìm kết quả mong muốn, còn các công cụ AI có thể đưa ra kết quả ngay lập tức mà người dùng không cần phải thao tác nhiều bước.
Tuy nhiên, không phải AI lúc nào cũng đúng, chúng có thể đưa ra những thông tin sai nếu người dùng không biết cách chọn lọc thông tin. Thậm chí, đến nhà phát hành công cụ ChatGPT còn phải ghi chhú một dòng ở giao diện chính: "ChatGPT can make mistakes. Check important info", nghĩa là ChatGPT có thể mắc lỗi, vui lòng kiểm tra những thông tin quan trọng.
Dù ChatGPT đã có cảnh báo, người dùng, đặc biệt là học sinh, đôi khi vẫn bất cẩn khi dùng công cụ này. Cô Dung kể rằng ở lớp của cô, một học sinh từng bị giáo viên bộ môn Văn quở trách trước lớp vì dùng AI để viết văn.
Học sinh này bị lộ việc dùng AI vì bài làm chứa một từ không có nghĩa trong tiếng Việt. Giáo viên bộ môn cũng đánh giá lời lẽ trong bài làm rất sáo rỗng nên có thể nhận ra là sản phẩm của AI.
Về phần cô Dung, vừa là giáo viên chủ nhiệm, vừa là giáo viên dạy Tiếng Anh, cô giáo luôn nhắc học sinh cẩn thận khi dùng công cụ này. Là người trẻ, cô Dung không bài xích việc dùng các công cụ AI để phục vụ cho việc học, nhưng học sinh cần sử dụng sáng suốt, tránh để bị phụ thuộc, mất khả năng tư duy hay tệ hơn là bị AI “dắt mũi”.
Ví dụ, với môn Tiếng Anh mà cô đang giảng dạy, học sinh vẫn có thói quen dùng ChatGPT để tìm đáp án hoặc thực hành viết các đoạn văn. Là sản phẩm của Mỹ nên các kết quả liên quan tiếng Anh của ChatGPT khá tốt, nhưng đôi khi công cụ này vẫn đưa ra những từ ngữ, đáp án không phù hợp với ngữ cảnh, yêu cầu trong đề bài. Nếu học sinh không có kiến thức nền vững, hoặc không kiểm tra lại, các em rất dễ mất điểm trong bài làm.
“Không thể phủ nhận AI đang là công cụ đắc lực cho học sinh trong việc học tập, ôn thi, nhưng công cụ chỉ nên là công cụ, nó không thể thay thế hoàn toàn bộ não con người. Học sinh vẫn cần có tư duy phản biện, biết kiểm tra thông tin để đảm bảo những thông tin tiếp nhận đều đúng và có ích”, cô Dung nói.
Ngọc Bích - Thái An