Sau 48 giờ mắc cúm A, uống thuốc kháng virus có còn hiệu quả?

6 giờ trướcBài gốc

1. Tại sao cần dùng thuốc trong vòng 48 giờ?

Oseltamivir là một loại thuốc kháng virus được sử dụng để điều trị và phòng ngừa bệnh cúm, đặc biệt là cúm A và cúm B. Thuốc hoạt động bằng cách ức chế sự sinh sôi, nhân lên của virus, từ đó giúp giảm nhẹ các triệu chứng cúm như sốt, ớn lạnh, đau nhức cơ thể, ho, đau họng...

Các thử nghiệm lâm sàng trên nhóm bệnh nhân ngoại trú cho thấy thuốc ức chế neuraminidase, trong đó có oseltamivir, đạt hiệu quả tốt nhất khi được dùng sớm. Khi uống trong 48 giờ đầu, thuốc có thể rút ngắn thời gian tồn tại triệu chứng cúm khoảng 16 - 17 giờ. Do đó, mốc 48 giờ thường được coi là "khung vàng" để khởi trị, đặc biệt đối với người bệnh có triệu chứng điển hình như sốt, đau nhức, ho hay chảy mũi.

Số ca mắc cúm đang tăng nhanh tại nhiều địa phương.

Điểm đáng lưu ý là các hướng dẫn điều trị cúm của những tổ chức lớn như CDC (Mỹ), IDSA, WHO hay cập nhật mùa cúm 2024 - 2025 đều thống nhất: Khởi trị thuốc kháng virus càng sớm càng tốt, nhưng không giới hạn ở mốc 48 giờ đối với bệnh nhân nặng, nhập viện hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao.

Các dữ liệu thực tế lâm sàng cho thấy việc dùng Tamiflu sau 48 giờ vẫn mang lại lợi ích ở các đối tượng sau:

Người bệnh đang nhập viện hoặc có diễn biến nặng như viêm phổi, suy hô hấp.
Người có nguy cơ cao: Người trên 65 tuổi, trẻ dưới 2 tuổi, phụ nữ mang thai hoặc sau sinh, người béo phì, mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường, suy thận, suy giảm miễn dịch…

Nghiên cứu lớn của Muthuri và cộng sự (Lancet Respiratory Medicine 2014), phân tích dữ liệu trên hàng chục nghìn bệnh nhân, cho thấy điều trị bằng oseltamivir giúp giảm nguy cơ tử vong nội viện, và dù hiệu quả cao nhất khi khởi trị sớm, việc dùng muộn vẫn tốt hơn là không điều trị.

2. Người khỏe mạnh có cần dùng thuốc sau 48 giờ?

Với người khỏe mạnh, triệu chứng nhẹ hoặc đã có xu hướng cải thiện sau 2–3 ngày đầu, việc dùng tamiflu không phải là yêu cầu bắt buộc. Các phân tích của Cochrane Review và khuyến cáo của CDC cho thấy lợi ích bổ sung của việc dùng thuốc muộn ở nhóm này không rõ ràng.

Trong đa số trường hợp nhẹ, người bệnh chỉ cần:

Nghỉ ngơi, uống đủ nước
Sử dụng thuốc hạ sốt, giảm ho nếu cần
Tăng cường dinh dưỡng
Theo dõi các dấu hiệu cảnh báo nặng.

Việc sử dụng thuốc cần tuân theo hướng dẫn chuyên môn và đánh giá của bác sĩ.

3. Sử dụng thuốc thế nào cho đúng và an toàn?

Đối với người lớn khỏe mạnh, liều thông thường của oseltamivir là 75 mg x 2 lần/ngày trong 5 ngày. Ở bệnh nhân suy thận, cần giảm liều theo chức năng thận theo hướng dẫn của CDC và FDA.

Với bệnh nhân nặng, nhập viện hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao, bác sĩ có thể cân nhắc khởi trị ngay khi nghi ngờ cúm và điều chỉnh thời gian dùng tùy đáp ứng lâm sàng.

Tác dụng phụ thường gặp gồm buồn nôn và nôn nhẹ, thường giảm khi uống thuốc cùng thức ăn.

4. Khi nào người bệnh cần đi khám ngay?

Người bệnh nên đến cơ sở y tế khi có các dấu hiệu cảnh báo nặng như:

Khó thở, thở nhanh, SpO₂ giảm
Đau tức ngực
Sốt cao kéo dài trên 3 ngày
Mệt lả, lơ mơ, nôn nhiều hoặc dấu hiệu mất nước
Trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai, sau sinh hoặc người có bệnh nền thấy triệu chứng nặng lên...

Đây là những trường hợp cần được đánh giá và điều trị sớm để tránh biến chứng nguy hiểm.

Tamiflu có hiệu quả rõ rệt nhất khi được dùng trong vòng 48 giờ đầu kể từ lúc khởi phát triệu chứng. Tuy nhiên, ở bệnh nhân nặng, người nhập viện hoặc các nhóm nguy cơ cao, thuốc vẫn có lợi khi bắt đầu điều trị muộn hơn. Ngược lại, với người khỏe mạnh và triệu chứng nhẹ, việc dùng tamiflu sau 48 giờ không mang lại lợi ích rõ rệt và có thể không cần thiết.

Việc sử dụng thuốc cần tuân theo hướng dẫn chuyên môn và đánh giá của bác sĩ, nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị và an toàn cho người bệnh.

BS. Nguyễn Tiến Dũng

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/sau-48-gio-mac-cum-a-uong-thuoc-khang-virus-co-con-hieu-qua-169251124103819475.htm