Gần một thập kỷ kể từ khi Trung Quốc thực thi một cách không chính thức “lệnh cấm Hallyu” – nhằm hạn chế sự hiện diện của làn sóng văn hóa Hàn Quốc – ngành công nghiệp giải trí xứ kim chi đang chứng kiến những tín hiệu hồi sinh đầu tiên tại thị trường đông dân nhất thế giới. Động thái nới lỏng dường như đang mở ra cơ hội mới cho K-pop và các sản phẩm văn hóa Hàn Quốc quay trở lại một trong những thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của họ.
Một lệnh cấm không tuyên bố nhưng tác động sâu rộng
Năm 2016, Trung Quốc bắt đầu hành động trả đũa Hàn Quốc sau khi nước này triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) của Mỹ. Dù không có văn bản chính thức, nhưng lệnh hạn chế các sản phẩm văn hóa Hàn Quốc – từ phim ảnh, chương trình truyền hình cho đến âm nhạc – đã được thực hiện một cách toàn diện. Các nghệ sĩ K-pop bị chặn biểu diễn, các chương trình Hàn Quốc bị gỡ khỏi nền tảng phát sóng Trung Quốc, và nhiều sản phẩm giải trí bị dừng phân phối.
Việc đóng cửa thị trường Trung Quốc, vốn là đầu ra lớn nhất cho văn hóa đại chúng Hàn Quốc, đã giáng một đòn nặng nề lên nhiều lĩnh vực như nội dung văn hóa, du lịch và tiêu dùng. Trong suốt nhiều năm, những tia hy vọng về khả năng bình thường hóa quan hệ văn hóa giữa hai nước thường lóe lên rồi vụt tắt. Các buổi biểu diễn cá biệt hoặc một số bộ phim Hàn được phát sóng ở Trung Quốc từng tạo ra kỳ vọng, nhưng rồi lại nhanh chóng bị dập tắt bởi sự im lặng từ phía chính quyền Bắc Kinh.
Những tín hiệu tan băng rõ rệt
Tuy nhiên, năm 2025 đang cho thấy một không khí khác hẳn. Một loạt sự kiện gần đây cho thấy lệnh cấm Hallyu đang dần được nới lỏng, đặc biệt trong ngành công nghiệp âm nhạc. Trong những tháng đầu năm, hai nhóm nhạc nữ nổi tiếng là TWICE và IVE đã tổ chức các buổi ký tặng người hâm mộ tại Thượng Hải. Tháng 4 vừa qua, nhóm nhạc hip-hop Homies đã tổ chức tour diễn ở nhiều thành phố Trung Quốc, còn ca sĩ kiêm diễn viên Kim Jaejoong có buổi gặp mặt fan tại Trùng Khánh.
Đặc biệt gây chú ý là thông tin nhóm nhạc thần tượng EPEX – gồm toàn bộ thành viên mang quốc tịch Hàn Quốc – sẽ tổ chức buổi hòa nhạc solo tại Phúc Châu vào ngày 31/5 tới. Đây là lần đầu tiên sau chín năm, một nhóm nhạc K-pop hoàn toàn Hàn Quốc tổ chức concert độc lập tại Trung Quốc, đánh dấu bước ngoặt mang tính biểu tượng cho sự trở lại của làn sóng Hallyu.
K-pop giữa giai đoạn chuyển mình
Sự tan băng đến đúng lúc ngành K-pop đang đứng trước nhiều lo ngại về sự chững lại sau giai đoạn phát triển bùng nổ. Theo báo cáo mới nhất từ Hiệp hội Nội dung Âm nhạc Hàn Quốc, doanh số album K-pop năm 2023 đạt 93,28 triệu bản – giảm 19,4% so với kỷ lục 115,78 triệu bản năm 2022. Đây là lần đầu tiên trong một thập kỷ doanh số ghi nhận mức sụt giảm so với năm trước.
Sự sụt giảm không chỉ là con số. Với nhiều công ty giải trí, doanh số bán album chiếm đến 50% tổng doanh thu và thường được xem như thước đo ảnh hưởng toàn cầu của nghệ sĩ. Do đó, sự chững lại này đặt ra thách thức lớn, buộc ngành công nghiệp phải tìm kiếm các động lực tăng trưởng mới.
Và Trung Quốc, sau một thời gian dài “im tiếng”, đang trở lại như một thị trường tiềm năng có thể làm thay đổi cuộc chơi.
Người hâm mộ chưa từng rời đi
Điều đáng nói là, dù bị cấm vận chính thức, cộng đồng người hâm mộ K-pop tại Trung Quốc vẫn không ngừng lớn mạnh. Các fandom Trung Quốc vẫn âm thầm tiếp tục ủng hộ thần tượng bằng cách mua album thông qua các kênh gián tiếp như câu lạc bộ người hâm mộ tại Hàn Quốc. Sự kiên trì này đã góp phần giữ cho doanh số K-pop không rơi tự do.
Dữ liệu thương mại cho thấy, nhập khẩu album Hàn Quốc vào Trung Quốc đã có sự phục hồi đáng kể trong năm 2023, đạt 59,78 triệu USD – gần gấp đôi so với năm trước đó là 33,9 triệu USD. Ngược lại, xuất khẩu sang Nhật Bản – thị trường truyền thống của K-pop – lại có xu hướng giảm.
Chỉ trong hai tháng đầu năm 2024, Trung Quốc đã nhập khẩu lượng album K-pop trị giá 9,25 triệu USD – cao hơn 3,5 lần so với cùng kỳ năm 2023. Với tốc độ tăng trưởng này, Trung Quốc có thể sớm vượt qua Nhật Bản để trở thành thị trường xuất khẩu album K-pop lớn nhất thế giới nếu lệnh cấm được dỡ bỏ hoàn toàn.
Cơ hội tái cấu trúc
Việc nới lỏng lệnh cấm Hallyu không chỉ là dấu hiệu tích cực về mặt ngoại giao mà còn mang tính chiến lược với cả ngành giải trí Hàn Quốc. Trong thời gian bị hạn chế, ngành công nghiệp này vẫn sống sót nhờ vào nền tảng trực tuyến và sự trung thành của cộng đồng người hâm mộ quốc tế. Giờ đây, với khả năng tiếp cận lại một thị trường khổng lồ như Trung Quốc, các công ty giải trí có cơ hội tăng trưởng trở lại, đồng thời tái cấu trúc mô hình phát triển để phù hợp với bối cảnh mới.
Tuy vậy, cơ hội luôn đi kèm với thách thức. Trung Quốc hiện vẫn ưu tiên phát triển ngành công nghiệp thần tượng nội địa, trong khi các yếu tố địa chính trị không hoàn toàn biến mất. Khả năng bị hạn chế đột ngột vẫn có thể xảy ra bất cứ lúc nào, nhất là nếu quan hệ hai nước tiếp tục trải qua những biến động bất định.
Do đó, giới chuyên gia cho rằng, thay vì đổ dồn nguồn lực vào các chiến dịch ngắn hạn, ngành công nghiệp giải trí Hàn Quốc cần xây dựng chiến lược dài hạn, có tính bền vững. Việc mở lại cánh cửa Trung Quốc không nên chỉ là cuộc “trở về” để phục hồi doanh thu, mà phải trở thành bàn đạp cho “làn sóng Hallyu 2.0” – mạnh mẽ hơn, đa dạng hơn và ít phụ thuộc hơn vào các biến động chính trị.
Một chương mới đang mở ra?
Trong bối cảnh ngành công nghiệp âm nhạc Hàn Quốc đang nỗ lực vượt qua giai đoạn thoái trào, sự trở lại của thị trường Trung Quốc có thể là cú hích cần thiết để vực dậy cả hệ sinh thái K-pop. Từ các buổi biểu diễn nhỏ lẻ đến những concert lớn đang được lên kế hoạch, dấu hiệu tích cực ngày càng rõ ràng hơn.
Tuy nhiên, chặng đường phía trước vẫn đòi hỏi sự thận trọng và chiến lược. Với một thị trường khổng lồ, đòi hỏi cao và đầy biến động như Trung Quốc, sự thành công của K-pop sẽ không chỉ nằm ở việc có mặt trở lại, mà còn ở khả năng thích nghi và làm mới chính mình.
Trong một thế giới hậu đại dịch, nơi các ranh giới vật lý lẫn chính trị đang dịch chuyển liên tục, khả năng tồn tại và phát triển của một ngành công nghiệp giải trí toàn cầu như K-pop phụ thuộc vào cách họ đối mặt với thách thức – và nắm bắt cơ hội – tại những điểm giao thời như hiện nay.
Minh Quân