Tây Du Ký vẫn luôn là một tác phẩm kinh điển vượt thời gian, liên tục được tái hiện trên màn ảnh, khẳng định vị thế là một trong "Tứ đại danh tác" có sức sống và tầm ảnh hưởng mạnh mẽ nhất. Sức hấp dẫn của tác phẩm không chỉ nằm ở trí tưởng tượng phong phú mà còn ở các nhân vật độc đáo, đặc biệt là Tôn Ngộ Không, một kỳ tích của trời đất, thiên tài tu luyện với khả năng phi phàm. Chỉ trong mười năm tu luyện tại Phương Thốn Sơn, Tôn Ngộ Không đã lĩnh hội vô số thần thông.
Tây Du Ký là một trong Tứ đại danh tác của Trung Quốc. Ảnh: 163
Tôn Ngộ Không: Từ ma hầu náo loạn đến Đấu Chiến Thắng Phật
Thuở ban đầu, khi thần công vừa thành tựu, Tôn Ngộ Không đã quên mất bản tâm, dẫn đến màn "Đại náo Thiên cung" lừng lẫy. Dù võ nghệ siêu quần, Ngộ Không vẫn không thể địch lại sức mạnh liên thủ của chư thần, cuối cùng bị Như Lai Phật Tổ trấn áp dưới Ngũ Hành Sơn suốt 500 năm. Sau này, khi tai họa đã tạm lắng, Tôn Ngộ Không được Tây Thiên Linh Sơn chọn vào đội ngũ thỉnh kinh, bắt đầu hành trình cải hóa và tu luyện bản thân.
Trong suốt chặng đường Tây du, Tôn Ngộ Không đã chứng tỏ sức mạnh phi thường và lòng trung thành tuyệt đối, một lòng phò trợ Đường Tăng vượt qua chín chín tám mốt kiếp nạn, cuối cùng đạt được thành tựu viên mãn, được Như Lai Phật Tổ phong hiệu Đấu Chiến Thắng Phật. Đây là một sự thăng cấp vượt bậc, đánh dấu sự chuyển hóa hoàn toàn từ một ma hầu ngỗ nghịch thành một vị Phật chính quả.
Khi mới đạt thành 72 phép thần thông, Tôn Ngộ Không rất tự mãn. Ảnh: 163
Chiếc vòng kim cô: Biểu tượng của sự thuần hóa
Khi Tôn Ngộ Không được Đường Tăng cứu khỏi Ngũ Hành Sơn, Tề Thiên Đại Thánh đã thành tâm bái sư. Tuy nhiên, sự khác biệt trong tính cách giữa một vị Đường Tăng phàm tục, ôn hòa và một Tôn Ngộ Không nóng nảy, hung bạo (vẫn còn giết cướp sau khi được giải thoát) đã nhanh chóng gây ra mâu thuẫn. Nhận thấy sự khó hòa hợp này, Quan Âm Bồ Tát đã hiện thân, hóa thành một bà lão hiền từ để trao cho Đường Tăng chiếc mũ hoa có giấu kim cô nhằm chế ngự Tôn Ngộ Không.
Chiếc vòng kim cô ngay lập tức bám chặt vào đầu Tôn Ngộ Không khi hắn đội thử. Kể từ đó, vòng kim cô trở thành một công cụ hiệu quả để Đường Tăng quản thúc đệ tử. Mỗi khi Tôn Ngộ Không bộc lộ tính khí ngang bướng hay làm điều sai trái, Đường Tăng chỉ cần niệm chú, vòng kim cô sẽ thít chặt, gây đau đớn tột cùng, buộc Tôn Ngộ Không phải tuân phục. Nhờ vậy, Tôn Ngộ Không dần dần học được cách kiềm chế bản thân, loại bỏ ý nghĩ phản bội và thực sự trở thành trợ thủ đắc lực cho Đường Tăng.
Ai đã gỡ vòng kim cô? Sự thật từ nguyên tác
Sau mười bốn năm gian khổ, Tôn Ngộ Không đã dẫn Đường Tăng đến Lôi Âm Tự và được chính thức phong Phật. Hồi thứ một trăm của "Tây Du Ký" ghi rõ, trong khi Trư Bát Giới, Sa Tăng và Bạch Long Mã chưa đạt đến cảnh giới Phật thì Tôn Ngộ Không lại được Như Lai Phật Tổ đặc biệt tán thưởng và phong làm Đấu Chiến Thắng Phật, thậm chí vị trí tại Linh Sơn còn được cho là cao hơn Quan Âm Bồ Tát một bậc.
Sau khi thỉnh kinh thành công, Tôn Ngộ Không được phong làm Đấu Chiến Thắng Phật. Ảnh: Sohu
Tuy nhiên, sau khi thành Phật, Tôn Ngộ Không vẫn cảm thấy vướng bận vì chiếc kim cô vẫn còn trên đầu. Nhiều người, dưới ảnh hưởng của bộ phim "Tây Du Ký" năm 1986 của đạo diễn Dương Khiết, thường nghĩ rằng Quan Âm Bồ Tát là người đã gỡ kim cô cho Tôn Ngộ Không. Nhưng theo nguyên tác tiểu thuyết, sự thật lại khác biệt và mang ý nghĩa sâu sắc hơn.
Nguyên tác kể rằng, Tôn Ngộ Không đã thỉnh cầu Đường Tăng: "Sư phụ, con đã thành Phật, không khác gì người, sao còn đeo kim cô? Người chi bằng niệm chú nới lỏng kim cô, tháo nó ra, đập nát tan tành, để Bồ Tát không còn dùng chiếc vòng này trêu đùa người khác nữa". Đường Tăng đáp lại đầy thâm ý: "Khi xưa con khó quản giáo nên mới dùng cách này. Nay con đã thành Phật, đương nhiên phải bỏ đi, nó làm sao còn có thể ở trên đầu con!". Nghe vậy, Tôn Ngộ Không đưa tay sờ lên trán, và quả nhiên, chiếc kim cô đã biến mất.
Chi tiết này thể hiện trọn vẹn triết lý "chuông ai buộc người nấy gỡ". Vòng kim cô được Đường Tăng niệm chú để đeo vào, nay cả hai thầy trò đều đã đạt được chính quả, mọi ràng buộc trần tục cũng nên được tháo gỡ. Việc Đường Tăng đích thân tháo vòng kim cô cho Tôn Ngộ Không không chỉ là hành động hợp lý theo mạch truyện mà còn mang ý nghĩa giải thoát hoàn toàn, tượng trưng cho sự giác ngộ của cả hai.
Số phận cuối cùng của pháp bảo kim cô và ý nghĩa sâu xa
Vậy chiếc kim cô sau khi được tháo xuống đã đi đâu? Nó không biến mất hay rơi vào tay Đường Tăng. Vòng kim cô, cùng với hai chiếc vòng khác vốn là một trong những pháp bảo của Như Lai Phật Tổ. Chúng ban đầu được Như Lai giao cho Quan Âm Bồ Tát với mục đích chiêu mộ những yêu ma có tiềm năng nhập Phật môn. Sau khi được Quan Âm đeo lên đầu Tôn Ngộ Không, Hắc Hùng Tinh và Hồng Hài Nhi, kim cô đã hoàn thành sứ mệnh của mình đối với Tôn Ngộ Không.
Trong nguyên tác, Đường Tăng là người tháo vòng kim cô cho Tôn Ngộ Không. Ảnh: 163
Khi Tôn Ngộ Không thoát khỏi thân phận yêu ma và đạt được Phật vị, chiếc vòng kim cô mất đi ý nghĩa kiểm soát. Do đó, nó đã tự động quay trở về tay Như Lai Phật Tổ. Từ đó, Quan Âm Bồ Tát có thể tiếp tục sử dụng pháp bảo này để thực hiện nhiệm vụ chiêu an, tìm kiếm và dẫn dắt thêm nhiều yêu ma có duyên vào cửa Phật.
Tây Du Ký không chỉ là một câu chuyện thần thoại giải trí. Đằng sau những tình tiết kỳ ảo là vô vàn ẩn dụ và triết lý nhân sinh sâu sắc. Qua hình tượng các vị tiên, Phật, yêu, ma, Ngô Thừa Ân đã khéo léo khắc họa những mối quan hệ và tương tác phức tạp giữa con người, khuyến khích chúng ta suy ngẫm về sự tu luyện bản thân, lòng kiên trì và ý nghĩa của sự giải thoát.
Bích Hậu (Theo 1630