Sau kỷ lục trăm tỷ, điện ảnh Việt vẫn chênh vênh

6 giờ trướcBài gốc

Những con số trái ngược

Năm 2025, phòng vé Việt ghi nhận hai cú hích hiếm thấy từ dòng phim chiến tranh, cách mạng và lịch sử: Mưa đỏ và Tử chiến trên không. Đến ngày 25/9, Mưa đỏ cán mốc 700 tỷ đồng, trở thành hiện tượng doanh thu mới, với chuỗi cột mốc liên tiếp (100 tỷ đồng sau 3 ngày, 200 tỷ sau một tuần, 500 tỷ sau hai tuần) trước khi thông báo rời rạp vào cuối tháng 9. Nối tiếp thành công của Mưa đỏ, Tử chiến trên không của Điện ảnh Công an nhân dân cũng vượt mốc 100 tỷ đồng sau 5 ngày, trở thành một trong những phim đạt trăm tỷ đồng nhanh nhất, góp thêm một dấu son vào thành tích phòng vé của phim Việt.

Tử chiến trên không đang tiếp đà bùng nổ phòng vé của Mưa đỏ khi cán mốc 100 tỷ trong chưa đầy 1 tuần

Quay ngược lại thời gian, ra mắt vào dịp Tết Nguyên đán, Bộ tứ báo thủ đã tạo một đà chạy rất tốt cho thị trường phim năm 2025 khi đạt mốc doanh thu 200 tỷ đồng chỉ sau 5 ngày công chiếu. Cuối tháng 3, dự án rời rạp với doanh thu hơn 322 tỷ đồng, trở thành phim Việt có doanh thu cao nhất năm 2025 trước khi Mưa đỏ ra mắt.

Vào dịp hè, Thám tử Kiên: Kỳ án không đầu cũng cán mốc 200 tỷ đồng sau gần nửa tháng ra rạp. Cùng thứ hạng còn có Lật mặt 8: Vòng tay nắng của Lý Hải. Mặc dù sêri đã được co kéo nhưng mức độ ăn khách vẫn rất đáng kể. Phim rời rạp với doanh thu 231 tỷ đồng, góp một phần không nhỏ vào thành tích 1.400 tỷ đồng của loạt phim này.

Tiệm cầm đồ có chơi có chịu hiện là phim Việt có doanh thu thấp nhất phòng vé tính từ đầu năm 2025

Tuy nhiên, cùng thời điểm các kỷ lục được thiết lập, thị trường cũng phơi bày sự phân hóa rất rõ. Ở nhóm thất bại, chỉ tính riêng năm 2025, mới đây nhất, Tiệm cầm đồ: Có chơi có chịu do đạo diễn trẻ Hoàng Anh Duy thực hiện đã phải rời rạp với tổng doanh thu 153 triệu đồng. Đây là phim Việt có doanh thu thấp nhất phòng vé tính từ đầu năm 2025. Trước đó, Cô dâu ma (hợp tác Việt-Thái) sau hai tuần công chiếu chỉ thu 11,5 tỷ đ?ng. C?ng s? ph?n h?m hiu,?ồng. Cùng số phận hẩm hiu, Đợi gì mơ đi (đạo diễn Lâm Minh Khôi) cũng có doanh thu thảm họa: 263 triệu đồng sau sáu ngày chiếu.

Nhìn lùi về 2024, bức tranh còn cho thấy độ “xốp” lớn của nền tảng. Danh sách 10 phim Việt lỗ nặng nhất năm 2024 ghi nhận các trường hợp gần như không có sức mua: Biệt đội hot girl chỉ đạt 67,9 triệu đồng sau ba tuần; nhiều phim khác như Domino: Lối thoát cuối cùng, Án mạng lầu 4, B4S - Trước giờ yêu, Móng vuốt, Mùa hè đẹp nhất… đều nằm nhóm doanh thu rất thấp. Một ví dụ khác: Đóa hoa mong manh thu 430 triệu đồng trước khi rời rạp, so với kinh phí ước hơn 20 tỷ đồng, tỷ lệ hoàn vốn của phim hầu như bất khả. Từ hai cực trái ngược, có thể thấy điện ảnh Việt vẫn đang ở trong một tình thế hết sức chênh vênh.

Phân tích về sự bất cập này, nhà phê bình Thảo Đan cho biết: “Thành công của Mưa đỏ và Tử chiến trên không đều hội đủ ba trụ cột: kịch bản được ươm kỹ, tham vấn nhiều chuyên gia, tổ chức sản xuất, hậu kỳ quy mô do có nguồn lực lớn và chiến dịch phát hành, truyền thông được cài số đúng nhịp. Ngược lại, các dự án thất bại thường vướng một hoặc nhiều nút thắt như câu chuyện mỏng, sản xuất vội, định vị khán giả mờ nhạt, hoặc lệ thuộc vào chiêu thức bề mặt (hợp tác quốc tế, sao ngoại, kỹ xảo) mà thiếu nền tảng kịch bản. Các dữ kiện doanh thu 2024-2025 cho thấy rủi ro “bong bóng”: một vài siêu phẩm đủ sức nâng chiều cao trung bình, nhưng phần đáy thị trường vẫn dễ vỡ khi hệ sinh thái viết kịch bản, phát triển dự án và phát hành chưa đồng đều”.

Bà Thảo Đan cũng cho rằng, vấn đề bức thiết của thị trường phim Việt hiện nay là “làm thế nào để đáy thị trường dày hơn”, tức là tăng tỷ lệ dự án đạt mức hòa vốn thay vì phụ thuộc vào vài ngọn hải đăng.

Bài toán bền vững

Theo một số chuyên gia, thành công của một vài dự án lớn không đồng nghĩa với sự phát triển đồng đều của cả ngành, khi hàng loạt tác phẩm khác rơi vào cảnh thua lỗ, chất lượng trồi sụt, chuỗi thất bại nối dài từ 2024 sang 2025. Trả lời cho câu hỏi làm thế nào để điện ảnh Việt không “ăn đong”, không chỉ trông chờ vào vài cú hích nhất thời mà xây dựng được một nền công nghiệp ổn định, có chiến lược lâu dài, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên cho rằng: “Nếu không có một cơ chế tài chính đủ mạnh, điện ảnh Việt khó lòng nuôi dưỡng sự đa dạng thể loại. Các nhà sản xuất sẽ chỉ chạy theo thị hiếu nhất thời, trong khi những dự án nghệ thuật hay phim độc lập không tìm được nguồn lực để tồn tại”.

PGS. TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội nhấn mạnh, cần tạo cơ chế linh hoạt để văn hóa, thể thao trở thành động lực phát triển. “Tôi đề nghị Quốc hội ủng hộ việc sửa đổi, bổ sung khoản 1 và khoản 3 Điều 10 của Luật Đấu thầu, trong đó quy định ưu tiên về năng lực, kinh nghiệm, hồ sơ dự thầu đối với các doanh nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp công nghệ cao và sản phẩm công nghệ số nội địa. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để thúc đẩy ngành công nghiệp văn hóa, trong đó có điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, thiết kế sáng tạo, truyền thông kỹ thuật số, thể thao vốn đang là xu hướng phát triển của thế giới và là một trong 12 ngành được Chính phủ xác định trong Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2030”, ông nói.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Thị Thanh Bình chia sẻ: “Kinh nghiệm từ Hàn Quốc và Trung Quốc cho thấy, sự hiện diện của các quỹ điện ảnh quốc gia giúp duy trì các dự án nghệ thuật, thử nghiệm song song với dòng phim thương mại, tạo ra một hệ sinh thái cân bằng. Quỹ này không chỉ hỗ trợ vốn, mà còn định hướng tiêu chí: ưu tiên kịch bản sáng tạo, dự án có tiềm năng hội nhập quốc tế, và đặc biệt là khuyến khích thể loại ít được khai thác như hoạt hình, tài liệu, phim dành cho thiếu nhi”.

Bên cạnh đó, khung pháp lý và chính sách ưu đãi thuế cũng được coi là điều kiện tiên quyết để hỗ trợ ngành phim. Chuyên gia kinh tế văn hóa Trần Ngọc Hải nhận định: “Nếu Việt Nam xây dựng cơ chế hoàn thuế, miễn giảm chi phí quay phim giống như Thái Lan hay Hàn Quốc đang áp dụng, chúng ta sẽ thu hút dòng vốn ngoại, đồng thời tạo cơ hội học hỏi và nâng chuẩn kỹ thuật cho lực lượng trong nước”. Ông nhấn mạnh, ưu đãi thuế không chỉ giúp nhà sản xuất giảm gánh nặng tài chính mà còn thúc đẩy hình thành ngành dịch vụ điện ảnh: từ hậu cần, thiết kế bối cảnh đến kỹ xảo, tạo thêm công ăn việc làm và lan tỏa kinh tế sáng tạo.

Một vấn đề then chốt khác là chiến lược đào tạo biên kịch và đạo diễn trẻ. Không ít phim thất bại gần đây xuất phát từ kịch bản yếu, cốt truyện lỏng lẻo, nhân vật thiếu chiều sâu. Đạo diễn Phan Đăng Di cho biết: “So sánh với Hàn Quốc, Viện Điện ảnh Hàn Quốc (KOFIC) tài trợ hàng chục suất học bổng hằng năm cho biên kịch trẻ, hay Trung Quốc với hệ thống hợp tác giữa các trường đại học điện ảnh và hãng phim, có thể thấy Việt Nam vẫn tụt hậu. Đào tạo không chỉ dừng ở kỹ thuật viết, mà còn phải hướng đến khả năng nghiên cứu thị trường, nắm bắt tâm lý khán giả và xây dựng kịch bản mang bản sắc văn hóa Việt nhưng dễ tiếp cận quốc tế”.

HẠ ĐAN

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/sau-ky-luc-tram-ty-dien-anh-viet-van-chenh-venh-post1781569.tpo