Sau mưa lũ lịch sử, Biển Đông vẫn còn 1-2 cơn bão nữa trong thời gian tới

14 phút trướcBài gốc

Bão liên tiếp, rét đậm và mưa lớn vượt kỷ lục

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, từ 21/10 đến 20/11, Biển Đông xuất hiện 3 cơn bão và 1 áp thấp nhiệt đới, trong đó bão số 12 (FENGSHEN) và bão số 13 (KALMAEGI) ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam.

Bão số 12 hình thành ngày 19/10 với cường độ cấp 10–11, sau đó suy yếu khi di chuyển vào vùng biển Quảng Trị – Quảng Ngãi và tan dần gần ven bờ Huế – Đà Nẵng rạng sáng 23/10.

Chỉ nửa tháng sau, bão số 13 với cường độ cực mạnh, giật trên cấp 17, di chuyển rất nhanh 25–30 km/h, đổ bộ Quảng Ngãi – Gia Lai tối 6/11, gây mưa lớn diện rộng tại Trung Trung Bộ và Tây Nguyên.

Không khí lạnh cũng hoạt động mạnh trong tháng với 3 đợt liên tiếp. Riêng đợt ngày 17/11 gây gió mạnh cấp 6–7 ở Bạch Long Vĩ, Cồn Cỏ, Lý Sơn; đồng thời làm nhiệt độ Bắc Bộ giảm sâu, phổ biến 11–14°C, vùng núi dưới 5°C, ghi nhận thấp nhất 3,2°C tại Mẫu Sơn (Lạng Sơn). Ngày 19/11, rét đậm bao phủ toàn Bắc Bộ và kéo dài đến 20/11 ở vùng núi.

Việt Nam liên tiếp hứng mưa lũ lịch sử.

Mưa lớn là điểm nhấn nổi bật của thời kỳ này. Từ Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi và phía đông Gia Lai – Đắk Lắk liên tiếp xuất hiện 3 đợt mưa diện rộng. Đợt mưa 23/10–03/11 gây lượng mưa đặc biệt lớn: A Lưới (Huế) 1.755 mm, Nam Đông (Huế) 2.452 mm, Trà My (Đà Nẵng) 2.061 mm. Nhiều trạm ghi nhận mưa ngày vượt kỷ lục lịch sử như Nam Đông, Phan Rí, Khe Sanh, Sơn Hòa hay Quy Nhơn.

Đợt mưa 16–20/11 tiếp tục gây nguy cơ ngập lụt với lượng mưa phổ biến 150–350 mm, có nơi 350–650 mm, riêng Sơn Hòa (Đắk Lắk) lên đến 1.037 mm.

Trong khi đó, nhiệt độ trung bình tại Tây Bắc Bộ, Nam Trung Bộ và Cao nguyên Trung Bộ cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN) 0,5–1,5°C, còn Đông Bắc Bộ và Thanh Hóa – Huế thấp hơn 0,5–1,5°C. Lượng mưa tại Bắc Bộ thiếu hụt, nhưng từ Hà Tĩnh đến Lâm Đồng lại cao gấp 2–4 lần TBNN, cá biệt Kỳ Anh (Hà Tĩnh) cao gấp 5,2 lần, La Gi (Lâm Đồng) gấp 6,5 lần.

Cơ quan khí tượng cho biết, từ 21/11 đến 20/12, nhiệt độ trên cả nước dự báo thấp hơn TBNN. Bắc Bộ cùng dải Thanh Hóa – Đà Nẵng giảm 0,5–1,5°C; các khu vực khác thấp hơn khoảng 0,5°C. Không khí lạnh được dự báo tăng cả về tần suất lẫn cường độ, khả năng gây rét đậm, rét hại trong tháng 12.

Về lượng mưa, Bắc Bộ và phía Bắc Nghệ An có xu hướng thấp hơn TBNN (15–30 mm). Từ Nam Nghệ An đến Quảng Trị đạt 100–200 mm, riêng khu vực Huế – Đà Nẵng 200–400 mm.

Đáng lưu ý, từ Quảng Ngãi đến Đắk Lắk và Khánh Hòa có khả năng xuất hiện các đợt mưa lớn cuối tháng 11 và đầu tháng 12, với lượng mưa dự báo 250–500 mm, một số điểm trên 600 mm.

Trong thời kỳ dự báo, Biển Đông có thể xuất hiện 1–2 cơn bão hoặc áp thấp nhiệt đới, có khả năng ảnh hưởng đất liền. Ngoài ra, trên phạm vi cả nước, dông, lốc, sét, mưa đá và gió giật mạnh vẫn có thể xảy ra, đặc biệt trong những ngày chuyển mùa.

Các chuyên gia khí tượng nhận định bão, áp thấp và không khí lạnh mạnh có thể gây gió lớn, sóng cao, ảnh hưởng đến an toàn tàu thuyền; miền Trung cần đề phòng nguy cơ lũ quét, sạt lở đất; còn mưa lớn, dông lốc có thể tác động tiêu cực đến giao thông, nông nghiệp và sức khỏe cộng đồng.

Trong bối cảnh thời tiết ngày càng cực đoan do biến đổi khí hậu, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia khuyến cáo người dân và chính quyền địa phương thường xuyên cập nhật bản tin dự báo ngắn hạn 1–3 ngày, chủ động điều chỉnh kế hoạch sản xuất, phương án vận hành hồ chứa và các biện pháp ứng phó phù hợp nhằm bảo đảm an toàn công trình, tài sản và đời sống nhân dân.

Nguyên nhân của mưa lũ lịch sử

Những năm gần đây, Việt Nam liên tục chứng kiến hiện tượng mưa lớn, lũ lụt cực đoan và bất quy luật. Cường độ và tần suất mưa lớn tăng rõ rệt, vượt xa khả năng tiêu thoát của hệ thống công trình hiện hữu, đặc biệt tại các đô thị và vùng dân cư tập trung.

Theo cơ quan khí tượng, nếu như năm 2020 đặc trưng bởi chuỗi lũ kéo dài, nhiều cơn bão nối tiếp nhau, thì năm 2025 lại thể hiện kiểu cực đoan tập trung trong thời gian ngắn. Lũ lớn xuất hiện ngày càng phổ biến, vượt quá khả năng chống chịu của các hệ thống thoát nước đô thị, gây ngập úng kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế - xã hội, đời sống và an toàn con người.

TS Trương Bá Kiên, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng Khí hậu, nhận định đợt mưa lớn ở Nam Trung Bộ và Tây Nguyên hình thành bởi nhiều yếu tố cực đoan cùng lúc, tạo nên tổ hợp thời tiết hiếm gặp.

Đầu tiên là không khí lạnh tăng cường mạnh, tràn xuống sớm và sâu hơn bình thường. Khi gặp dãy Trường Sơn Nam, luồng gió này bị bẻ hướng thành gió đông bắc rồi đông, gây mưa lớn trên diện rộng. Cùng thời điểm, khu vực chịu tác động của gió đông rất mạnh thổi từ biển vào đất liền, mang theo hơi ẩm dồi dào và bị chặn lại bởi địa hình.

"Điều này tạo ra vùng hội tụ gió quy mô lớn, khiến mưa đổ dồn và kéo dài hơn", TS Kiên nói, cho biết khối gió này còn được tiếp sức bởi khối khí áp cao trên Thái Bình Dương đang hoạt động mạnh.

Điểm bất thường của đợt mưa này, theo ông Kiên, là nhiệt độ mặt biển ở Biển Đông cao hơn trung bình 1-1,5 độ C dù đang trong mùa không khí lạnh. Biển ấm khiến gió bắc và gió đông mang nhiều hơi ẩm hơn, như thêm "nhiên liệu" làm mưa tăng mạnh khi gặp địa hình. Những năm trước cũng có hội tụ gió tương tự nhưng mưa không lớn như lần này, chủ yếu do không có nền nhiệt biển cao như hiện nay.

Ngoài ra, dải mây dọc theo xích đạo những ngày qua hoạt động mạnh và lan lên phía bắc, làm tăng thêm nhiễu động và duy trì mưa nhiều ngày ở Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.

TS Kiên lưu ý tác động nền của biến đổi khí hậu khiến khí quyển và đại dương ấm lên, làm không khí chứa nhiều hơi ẩm hơn. Điều này sẽ làm tăng các đợt mưa cực đoan, với cường độ mạnh và kéo dài hơn so với trước đây.

Năm 2025 cũng là thời điểm áp cao cận nhiệt đới (WPSH) mở rộng, dịch tây vào Biển Đông, ép quỹ đạo bão tiến gần bờ hơn (như bão Kalmaegi, Bualoi), làm tăng xác suất bão đổ bộ trực tiếp Việt Nam. Đồng thời, WPSH chi phối gió mùa tây nam yếu hơn ở đầu mùa, dẫn đến hạn cục bộ Tây nguyên, Nam bộ đầu năm, sau đó đảo ngược nhanh sang mưa lớn cuối năm.

Tô Hội

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/sau-mua-lu-lich-su-bien-dong-van-con-1-2-con-bao-nua-trong-thoi-gian-toi-169251121150836731.htm