Sầu riêng lao đao vì tắc nghẽn kiểm nghiệm

14 giờ trướcBài gốc

Sầu riêng đối diện cú sốc khi hệ thống xét nghiệm xuất khẩu bị ngưng trệ

Đứt gãy tạm thời chuỗi cung ứng

Trong những ngày cuối tháng 10, thị trường sầu riêng tại Đắk Lắk rơi vào tình trạng hỗn loạn. Hàng loạt kho thu mua xuất khẩu đồng loạt thông báo tạm ngừng tiếp nhận hàng, khiến giá sầu riêng lao dốc mạnh, thương lái thua lỗ, còn nhà vườn đối mặt nguy cơ mất trắng khi sầu riêng chín rụng ngoài vườn.

Đây lại là thời điểm thu hoạch rộ của vụ chính, sản lượng lớn cần được tiêu thụ nhanh để đảm bảo chất lượng xuất khẩu. Tuy nhiên, cú “đứt gãy” bất ngờ của chuỗi sản xuất, kiểm nghiệm, xuất khẩu đã đẩy toàn bộ thị trường vào thế khó.

Theo các doanh nghiệp, nguyên nhân bắt nguồn từ việc một trung tâm kiểm nghiệm tạm ngừng tiếp nhận mẫu để bảo trì, bảo dưỡng thiết bị từ 18h ngày 21/10 đến sáng 27/10/2025. Việc tạm ngưng đồng nghĩa không có chứng thư kiểm nghiệm, doanh nghiệp không thể mở tờ khai, hàng không thể thông quan. Để tránh rủi ro hàng bị tồn đọng hoặc hư hỏng tại kho, các công ty buộc phải dừng thu mua ngay lập tức.

Ông Lê Anh Trung - Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk cho biết hiệp hội đã khẩn cấp gửi kiến nghị đến Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường và UBND tỉnh, đề nghị hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho hoạt động tiêu thụ và xuất khẩu sầu riêng.

Theo thống kê, từ ngày 11/10, nhiều đơn vị xét nghiệm đã bắt đầu tạm dừng vì sự cố thiết bị hoặc đang chờ gia hạn chứng nhận, dẫn tới công suất xét nghiệm giảm mạnh đúng đỉnh vụ thu hoạch tại Tây Nguyên. Kết quả là gần 2.000 container sầu riêng bị ùn ứ tại kho, trên đường vận chuyển và khu vực cửa khẩu.

Hệ lụy lan rộng ngay lập tức khiến giá thu mua tại vườn giảm sâu, thương lái không dám xuống tiền, hàng nghìn tấn sầu riêng có nguy cơ chín rụng, hư hỏng, một số doanh nghiệp có nguy cơ đổ vỡ hợp đồng.

Ngành sầu riêng đang trong giai đoạn tăng trưởng nóng, trở thành ngành hàng tỷ đô với kỳ vọng lớn tại thị trường Trung Quốc. Bất kỳ sự gián đoạn nào cũng có thể ảnh hưởng đến uy tín, vị thế thương hiệu nông sản Việt trên thị trường quốc tế, nơi yêu cầu về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm ngày càng khắt khe.

Theo Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, với đặc thù thu hoạch rộ chỉ trong 20 - 30 ngày, một ngày tắc nghẽn cũng gây thiệt hại lớn, chưa kể đến nguy cơ mất thị trường nếu phía đối tác chuyển hướng sang nguồn cung khác.

Ổn định thị trường

Trước tình hình cấp bách, Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk kiến nghị thiết lập cơ chế “ưu tiên nhanh” cho các mẫu xét nghiệm sầu riêng trong giai đoạn cao điểm; đồng thời đề nghị cho phép tạm thời sử dụng các phòng thí nghiệm đủ năng lực tại địa phương đã được bộ chuyên ngành thẩm định, nhằm đảm bảo tính liên tục của chuỗi xuất khẩu.

Bên cạnh đó, hiệp hội đề xuất các sở ngành phối hợp thống kê mức độ thiệt hại và xây dựng chính sách hỗ trợ kịp thời đối với nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp.

Theo lãnh đạo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, hiện Việt Nam có 24 phòng thí nghiệm được Tổng cục Hải quan Trung Quốc công nhận, với công suất tối đa khoảng 3.200 mẫu/ngày, đủ đáp ứng nhu cầu thông thường. Tuy nhiên, giai đoạn Đắk Lắk vào vụ rộ, nhiều đơn vị phải vận hành liên tục ở mức tải cao nên xảy ra hỏng hóc cục bộ, cần sửa chữa và thuê thiết bị dự phòng. Một số khác đang chờ gia hạn giấy chứng nhận theo quy định mới – khiến công suất thực tế bị sụt giảm.

Quan trọng hơn, từ 1/7, thẩm quyền công nhận phòng thử nghiệm được chuyển giao về địa phương, dẫn tới lúng túng trong xử lý hồ sơ, khiến quy trình bị kéo dài.

Trước diễn biến này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc rà soát toàn bộ hệ thống phòng thử nghiệm và hỗ trợ tối đa khôi phục công suất, huy động thêm năng lực từ các phòng xét nghiệm của Bộ Y tế và đơn vị tư nhân đủ điều kiện và làm việc với Hải quan Trung Quốc để đẩy nhanh phê duyệt gia hạn chứng nhận.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung trực tiếp làm việc tại Tây Nguyên để kiểm tra, đôn đốc và đưa ra các chỉ đạo giải quyết ngay các vướng mắc phát sinh. Lãnh đạo bộ khẳng định sẽ không để chuỗi xuất khẩu sầu riêng bị tắc nghẽn kéo dài, ảnh hưởng tới người trồng và doanh nghiệp.

Nhờ sự vào cuộc kịp thời, ngày 28/10, nhiều kho thu mua tại Đắk Lắk đã hoạt động trở lại. Trên các diễn đàn thu mua nông sản, thương lái đồng loạt cập nhật bảng giá, khôi phục giao dịch sau nhiều ngày “đóng băng”.

Không khí thu mua nhộn nhịp dần trở lại. Ông Võ Thanh Toàn – đại diện Hợp tác xã sản xuất và tiêu thụ sầu riêng Krông Năng chia sẻ, các phòng xét nghiệm đã vận hành trở lại, thương lái vào vườn chốt giá liên tục. Tình hình đã ổn định, bà con yên tâm hơn rất nhiều.

Tương tự, ông Lê Đình Xạ - Chủ nhiệm Hợp tác xã nông nghiệp sạch Tân Rạng Đông cho biết đã có thương lái đến tận vườn đặt cọc mua hàng, số khác hẹn ngày tới khảo sát và chốt sản lượng.

Vụ việc là lời cảnh báo rõ ràng rằng, năng lực hậu kiểm, đặc biệt là kiểm nghiệm dư lượng chất cấm theo yêu cầu thị trường nhập khẩu, đang là “điểm nghẽn” của ngành xuất khẩu sầu riêng Việt Nam.

Khi sản lượng tăng nhanh nhưng hạ tầng kiểm nghiệm chưa tương xứng, nguy cơ gián đoạn chuỗi xuất khẩu luôn rình rập. Các chuyên gia cho rằng cần đầu tư mở rộng hệ thống phòng thí nghiệm đạt chuẩn quốc tế, phân bổ công suất hợp lý theo mùa vụ và vùng trồng, chuẩn hóa quy trình gia hạn chứng nhận tránh gây ách tắc và ứng dụng công nghệ số trong giám sát sản xuất – truy xuất nguồn gốc.

Sầu riêng đang trở thành nông sản chiến lược, mang về hàng tỷ đô mỗi năm. Vì vậy, những giải pháp cấp bách hiện nay phải đi kèm kế hoạch dài hạn, đảm bảo thị trường luôn ổn định và doanh nghiệp, nông dân yên tâm đầu tư.

Hồng Hạnh

Nguồn TBNH : https://thoibaonganhang.vn/sau-rieng-lao-dao-vi-tac-nghen-kiem-nghiem-172693.html