Đề án đã công bố những tiêu chí cụ thể, toàn diện cho việc hình thành các ĐVHC cấp xã mới sau quá trình sáp nhập.
Một góc phường Trảng Dài, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai hiện nay. Ảnh tư liệu
Theo đó, căn cứ vào nguyên tắc sắp xếp ĐVHC quy định tại Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp ĐVHC năm 2025, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm xây dựng, lựa chọn phương án sắp xếp ĐVHC cấp xã, bảo đảm cả nước giảm khoảng 60-70% số lượng ĐVHC cấp xã so với hiện nay.
Đề án cũng nhấn mạnh, việc sắp xếp phải phù hợp với đặc điểm riêng của từng vùng miền: nông thôn, đô thị, hải đảo, miền núi, vùng cao, biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Các tiêu chí được đưa ra không chỉ dựa trên cơ sở nghiên cứu lịch sử hình thành, phát triển, quá trình sắp xếp ĐVHC các cấp ở nước ta, mà còn căn cứ cơ sở khoa học về các yếu tố cấu thành ĐVHC cấp tỉnh, kinh nghiệm quốc tế và mô hình chính quyền địa phương cấp xã theo định hướng mới, hiệu quả.
Một trong những điểm đáng chú ý là các tiêu chí cụ thể về quy mô dân số và diện tích tự nhiên đối với các ĐVHC cấp xã sau sắp xếp.
Cụ thể, đối với xã miền núi, vùng cao hình thành sau sắp xếp phải có diện tích tự nhiên đạt từ 200% trở lên và quy mô dân số đạt từ 100% trở lên tiêu chuẩn của xã tương ứng quy định tại Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của ĐVHC và phân loại ĐVHC.
Đối với xã không thuộc trường hợp nêu trên có quy mô dân số đạt từ 200% trở lên và diện tích tự nhiên đạt từ 100% trở lên tiêu chuẩn của xã tương ứng quy định tại Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của ĐVHC và phân loại ĐVHC.
Đặc biệt, đối với phường, Đề án quy định rõ về tiêu chuẩn quy mô dân số: phường hình thành sau sắp xếp thuộc thành phố trực thuộc trung ương có quy mô dân số từ 45 ngàn người trở lên; phường thuộc tỉnh hình thành sau sắp xếp ở khu vực miền núi, vùng cao, biên giới có quy mô dân số từ 15 ngàn người trở lên; các phường còn lại có quy mô dân số từ 21 ngàn người trở lên.
Đối với các ĐVHC cấp xã thuộc cấp huyện ở hải đảo phải bảo đảm quốc phòng, an ninh theo hình thức đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Đề án cũng hướng dẫn đối với trường hợp sắp xếp từ 3 ĐVHC cấp xã trở lên thành 1 xã, phường mới thì không phải xem xét, đánh giá tiêu chuẩn.
Trường hợp ĐVHC cấp xã hình thành sau sắp xếp không thể đáp ứng các định hướng về tiêu chuẩn quy định mà không thuộc trường hợp quy định tại Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp ĐVHC năm 2025 thì Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.
Hà Lê