Chiều 3-6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, chỉnh lý và hoàn thiện dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).
Chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp chỉ đạo công việc cấp xã khi cần
Liên quan đến phân định đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết Chính phủ đã tiếp thu ý kiến đại biểu, chỉnh lý và hoàn thiện các quy định nhằm bảo đảm xác lập rõ mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh và cấp xã). Đồng thời, bổ sung một số tiêu chí để làm rõ hơn các quy định về đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt để phân biệt với đặc khu.
Cạnh đó, bổ sung một số nguyên tắc trong việc tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, phục vụ Nhân dân. Thực hiện triệt để nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách trách nhiệm”, phát huy vai trò tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương.
Quang cảnh Phiên họp 46 Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 3-6. Ảnh: QH
Về việc bổ sung thẩm quyền phân cấp của chủ tịch UBND cấp tỉnh, Bộ trưởng Nội vụ cho biết Chính phủ đã rà soát, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật bảo đảm đồng bộ, thống nhất.
Đối với quy định tại khoản 3 Điều 11 dự thảo Luật "trong trường hợp cần thiết, UBND, chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp mình, UBND, Chủ tịch UBND cấp xã", một số ý kiến đề nghị cần liệt kê cụ thể “các trường hợp cần thiết”.
Chính phủ cho rằng việc quy định như trên đã bảo đảm thống nhất với nguyên tắc phân định thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng tại khoản 5 Điều 6 Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025. Đó là “trường hợp cần thiết, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, chính quyền địa phương”.
“Nếu liệt kê cụ thể “các trường hợp cần thiết” tại dự thảo Luật sẽ không đầy đủ, có thể làm giới hạn phạm vi điều chỉnh của quy định hoặc bỏ sót các trường hợp phát sinh trong thực tiễn”– bà Trà nói thêm và cho hay việc áp dụng đối với từng trường hợp cụ thể sẽ do UBND cấp tỉnh, chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định.
Từ đó, bảo đảm tính linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành triển khai công việc ở địa phương được thông suốt, hiệu lực, hiệu quả, không ảnh hưởng đến việc cung cấp dịch vụ công cho người dân, doanh nghiệp trên địa bàn cấp xã, đặc biệt là trong giai đoạn chuyển tiếp từ chính quyền 3 cấp sang 2 cấp.
Để bảo đảm quy định chặt chẽ, Chính phủ đã tiếp thu ý kiến của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp để bổ sung vào cuối khoản 3 Điều 11 của dự thảo Luật nội dung “không để việc giải quyết công việc, thủ tục hành chính đối với người dân, doanh nghiệp bị đình trệ, ùn tắc, kém hiệu quả”.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: qh
Tăng thẩm quyền của chủ tịch UBND
Về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương, Bộ trưởng Nội vụ thông tin Chính phủ đã rà soát, chỉnh lý hoàn thiện nội dung phân định giữa nhiệm vụ, quyền hạn chung của UBND và nhiệm vụ, quyền hạn riêng của chủ tịch UBND theo hướng tăng nhiều hơn thẩm quyền của chủ tịch UBND.
Dự thảo luật lần này đã bổ sung quy định về việc chủ tịch UBND cấp xã ủy quyền cho công chức thuộc UBND cấp mình thực hiện một hoặc một số nhiệm vụ, quyền hạn mà mình được giao theo quy định của pháp luật trong khoảng thời gian xác định kèm theo các điều kiện cụ thể, trừ trường hợp pháp luật quy định không được ủy quyền.
Đây cũng là nội dung được các đại biểu bày tỏ băn khoăn, nêu ra tại các phiên thảo luận trong đợt 1 của Kỳ họp 9 và đề xuất cơ quan soạn thảo nghiên cứu, bổ sung. Bởi nếu không có cơ chế phân cấp, ủy quyền thì lãnh đạo cấp xã sau khi sáp nhập sẽ bị dồn công việc khá lớn.
Cụ thể, dự thảo Luật đã chuyển nhiều nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cho chủ tịch UBND thực hiện để bảo đảm việc xử lý nhanh chóng, kịp thời trong chỉ đạo, điều hành các hoạt động quản lý hành chính ở địa phương. Theo đó, UBND cấp tỉnh có 12 nhiệm vụ, quyền hạn; chủ tịch UBND cấp tỉnh có 23 nhiệm vụ, quyền hạn; UBND cấp xã có 10 nhiệm vụ, quyền hạn; chủ tịch UBND cấp xã có 17 nhiệm vụ, quyền hạn (tăng 2 nhiệm vụ, quyền hạn so với quy định hiện nay).
“Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định chủ tịch UBND được thay mặt UBND quyết định những vấn đề thuộc thẩm quyền của UBND và báo cáo UBND tại phiên họp gần nhất, trừ những nội dung mà Luật quy định UBND phải thảo luận tập thể và quyết định” – bà Trà nêu rõ và nhấn mạnh việc này nhằm đề cao vai trò, trách nhiệm cá nhân của chủ tịch UBND.
Nêu ý kiến thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho biết Thường trực Ủy ban tán thành với việc chỉnh lý các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp theo hướng phân định rõ hơn thẩm quyền giữa Chủ tịch UBND và tập thể UBND như đề xuất của Chính phủ.
Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng tán thành đề xuất của Chính phủ về việc quy định chủ tịch UBND cấp tỉnh có thể phân cấp cho cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp mình, UBND, chủ tịch UBND cấp xã, đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện liên tục, thường xuyên một hoặc một số nhiệm vụ, quyền hạn để tạo sự linh hoạt cho chính quyền địa phương.
Tuy nhiên, do việc phân cấp phải được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, cá nhân phân cấp nên đề nghị bổ sung vào Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thẩm quyền của chủ tịch UBND tỉnh được ban hành văn bản quy phạm pháp luật để bảo đảm tính thống nhất và khả thi.
Hơn 1.000 nhiệm vụ từ cấp huyện, tỉnh đưa về cấp xã quản lý
Tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết Quốc hội sẽ phân quyền cho Chính phủ, Chính phủ phân cấp cho các bộ, ngành và chính quyền địa phương các cấp.
Sau khi Hiến pháp được thông qua, việc sáp nhập tỉnh sẽ được thực hiện; Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng sẽ cho ý kiến về việc sáp nhập xã. Dự kiến, khoảng 32 nghị định cần được ban hành đồng thời để cụ thể hóa việc phân cấp, phân quyền, chuyển giao hơn 1.200 nhiệm vụ từ các bộ, ngành xuống cho địa phương. Dự kiến, ngày 16 và 17-6 tới sẽ tổ chức tập huấn toàn quốc.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục rà soát kỹ lưỡng các quy định từ nay đến khi Quốc hội thông qua, để tiếp tục phân cấp, nhằm đảm bảo tính khả thi khi triển khai tại địa phương, tránh tình trạng không thực hiện được do vướng mắc.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp. Ảnh: QH
Ông Trần Thanh Mẫn nói cần nghiên cứu để trong dự thảo luật có điểm mở giao Chính phủ quy định chi tiết, miễn là không trái với Hiến pháp, để bộ máy vận hành thông suốt, đặc biệt trong giai đoạn chuyển tiếp.
Với chủ trương phân cấp, phân quyền, tới đây áp lực công việc đặt lên vai trò bí thư, chủ tịch phường/xã rất lớn, với hơn 1.000 nhiệm vụ từ cấp huyện, tỉnh đưa về cấp xã quản lý, trong khi biên chế cán bộ cấp xã tối đa chỉ khoảng 60 người.
“Đây là vấn đề cần được tính toán, sau này có thể điều chỉnh nếu cần thiết nhưng trước mắt phải thực hiện”– ông Trần Thanh Mẫn nói và cho biết tại phiên họp lần này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ quyết định nhanh việc sáp nhập xã để đảm bảo đúng cam kết với Bộ Chính trị, hoàn thành thủ tục và ký các văn bản liên quan chậm nhất ngày 17-6.
NGUYỄN THẢO