Sẽ thế nào nếu Mỹ từ bỏ quyền chỉ huy NATO?

2 ngày trướcBài gốc

Gần 75 năm qua, việc một tướng bốn sao của Mỹ giám sát toàn bộ hoạt động quân sự của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại châu Âu là một trách nhiệm đặc biệt và là truyền thống lâu đời của Mỹ. Tuy nhiên, chính quyền Tổng thống Donald Trump dường như có ý định thay đổi truyền thống này.

Mỹ sẽ từ bỏ quyền chỉ huy NATO?

Tuần qua, đài NBC News dẫn nguồn tin hai quan chức quốc phòng Mỹ và một bản báo cáo của Lầu Năm Góc rằng Washington đang tiến hành một cuộc tái cấu trúc lớn đối với các bộ chỉ huy tác chiến và tổng hành dinh quân đội Mỹ.

Theo hai quan chức này, một trong những kế hoạch được cân nhắc là Mỹ sẽ từ bỏ vai trò Tổng tư lệnh Tối cao Đồng minh NATO tại châu Âu (gọi tắt là SACEUR). Mỹ đã nắm giữ vị trí này từ năm 1949 khi NATO thành lập.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: DPA

Tướng đầu tiên của Mỹ đảm nhiệm vị trí này là ông Dwight D. Eisenhower (người sau đó trở thành tổng thống thứ 34 của Mỹ). Vị trí này sau đó đã do nhiều lãnh đạo quân sự hàng đầu của Mỹ nắm giữ, bao gồm ông Alexander Haig - người từng là chánh văn phòng Nhà Trắng dưới hai đời tổng thống và ngoại trưởng dưới một đời tổng thống khác; ông John Shalikashvili - người sau này giữ chức Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ; và ông Wesley Clark - từng tranh cử tổng thống Mỹ năm 2004 với tư cách ứng viên của đảng Dân chủ.

Hiện vị trí SACEUR đang do Tướng Lục quân Christopher G. Cavoli đảm nhiệm. Ông Cavoli cũng là người đứng đầu Bộ Tư lệnh châu Âu của quân đội Mỹ, giữ vai trò chỉ huy chính trong việc hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến với Nga.

Thông tin Mỹ muốn từ bỏ SACEUR xuất hiện trong bối cảnh Washington mong muốn các thành viên NATO ở châu Âu gánh vác nhiều trách nhiệm hơn.

Tổng thống Trump nhiều lần chỉ trích các thành viên NATO vì không đáp ứng mức chi tiêu quốc phòng tối thiểu mà liên minh đặt ra. Đầu tháng này, NBC News dẫn lời các quan chức Mỹ rằng ông Trump đã thảo luận với các trợ lý về khả năng điều chỉnh mức độ tham gia của Mỹ vào NATO.

Theo kế hoạch, Mỹ có thể không bảo vệ một thành viên NATO bị tấn công nếu thành viên này không đáp ứng ngưỡng chi tiêu quốc phòng của liên minh. Nếu ông Trump thực hiện thay đổi này, đây sẽ là một sự điều chỉnh đáng kể đối với nguyên tắc cốt lõi của NATO là cuộc tấn công vào bất kỳ quốc gia nào trong NATO được xem là tấn công vào toàn bộ liên minh.

Tổng thống Trump cũng được cho là đang cân nhắc khả năng ưu tiên tập trận quân sự giữa Mỹ với những thành viên NATO đáp ứng chi tiêu quốc phòng. Một trong những lựa chọn đang được xem xét là tái bố trí một số binh sĩ Mỹ trong khu vực, tập trung lực lượng ở những quốc gia đã điều chỉnh chi tiêu quốc phòng theo đúng tỉ lệ mà NATO quy định, theo các quan chức.

Song song đó, thông tin Mỹ từ bỏ quyền chỉ huy NATO cũng được đưa ra khi chính quyền ông Trump đang có kế hoạch tái cấu trúc để giảm sách và nhân sự ở Lầu Năm Góc.

NATO có kế hoạch yêu cầu các thành viên ở châu Âu và Canada tăng lượng vũ khí và trang thiết bị quân sự lên khoảng 30% trong vài năm tới, hãng Bloomberg đưa tin ngày 21-3.

Tác động nếu Mỹ từ bỏ quyền chỉ huy NATO

Nhiều nhà lập pháp Mỹ đã lên tiếng cảnh báo rằng việc rút khỏi vị trí SACEUR sẽ gây ra những biến động lớn trong Bộ Quốc phòng Mỹ.

“Làm suy yếu vai trò lãnh đạo của Mỹ sẽ không giúp NATO mạnh hơn, cũng không có lợi cho chúng ta. Nếu chúng ta thực sự muốn thúc đẩy các đồng minh châu Âu trở nên vững mạnh hơn, thì việc rút lui khỏi vị thế dẫn dắt liên minh xuyên Đại Tây Dương là một cách thể hiện khó hiểu” - Thượng nghị sĩ kỳ cựu của đảng Cộng hòa Mitch McConnell nói hôm 20-3.

Sẽ thế nào khi Mỹ từ bỏ quyền chỉ huy NATO? Ảnh: BỘ QUỐC PHÒNG MỸ

Chủ tịch Ủy ban Quân vụ của Hạ viện - ông Mike Rogers và Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện - ông Rodger Wicker (đều thuộc đảng Cộng hòa) ngày 19-3 ra tuyên bố chung bày tỏ sự quan ngại về kế hoạch được đồn đoán của ông Trump.

Tuyên bố đánh dấu lần hiếm hoi các nhà lập pháp đảng Cộng hòa phản đối Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ thứ hai của ông.

“Chúng tôi ủng hộ những nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm đảm bảo các đồng minh và đối tác của Mỹ tăng cường đóng góp để củng cố cấu trúc liên minh, và chúng tôi ủng hộ việc tiếp tục vai trò lãnh đạo của Mỹ ở nước ngoài” - theo tuyên bố chung.

“Chúng tôi sẽ không chấp nhận những thay đổi lớn đối với cấu trúc tác chiến của Mỹ nếu không được thực hiện thông qua một quy trình liên ngành chặt chẽ, có sự phối hợp với các tư lệnh tác chiến và Bộ Tổng Tham mưu, cũng như hợp tác với quốc hội. Những động thái như vậy có nguy cơ làm suy yếu khả năng răn đe của Mỹ trên toàn cầu và ảnh hưởng đến vị thế đàm phán của chúng ta trước các đối thủ” - tuyên bố cho biết thêm.

Theo các chuyên gia quân sự, nếu Mỹ từ bỏ vị trí SACEUR sẽ là một sự thay đổi mang tính biểu tượng lớn trong cán cân quyền lực của NATO. “Việc Mỹ từ bỏ vai trò tổng tư lệnh tối cao của NATO sẽ bị nhìn nhận ở châu Âu như một tín hiệu rõ ràng cho thấy Mỹ đang rời xa liên minh” - Đô đốc James Stavridis, người từng đảm nhiệm vị trí SACEUR từ năm 2009 đến 2013, nhận định.

“Đây sẽ là một sai lầm chính trị nghiêm trọng, và một khi từ bỏ, chúng ta sẽ không thể lấy lại vị trí đó. Mỹ sẽ mất đi một lượng ảnh hưởng to lớn trong NATO, và điều này có thể bị xem như bước đầu tiên hướng đến việc rời khỏi liên minh” - ông Stavridis quan ngại.

Viết trên tờ The Bulwark, ông Mark Hertling - Trung tướng Lục quân Mỹ đã nghỉ hưu, người từng giữ chức Tư lệnh lực lượng Lục quân Mỹ ở châu Âu - cho rằng việc chuyển giao vị trí SACEUR cho một quốc gia châu Âu khi châu lục này đang đương đầu với cuộc chiến Nga-Ukraine không khác gì việc “thay ngựa giữa đường”. Sự thay đổi này không chỉ là sự xáo trộn hành chính nhỏ mà có thể là sự dịch chuyển lớn trong cấu trúc phòng thủ tập thể.

Nhấn mạnh việc người giữ vị trí SACEUR sẽ cùng lúc kiêm nhiệm chức vụ chỉ huy Bộ Tư lệnh châu Âu của Mỹ, ông Hertling cho rằng điều này giúp tích hợp sức mạnh quân sự của Mỹ trực tiếp vào các hoạt động của NATO, đảm bảo liên minh có thể phối hợp nhanh chóng nếu có khủng hoảng.

“Nếu không phải là người Mỹ, thì là ai? Sẽ là một vị tướng Anh hay Pháp? Người Đức, người Ba Lan, người Ý, người Slovenia? Mỗi lựa chọn thay thế đều mang theo những gánh nặng chính trị, văn hóa, lịch sử phức tạp. Các lợi ích quốc gia cạnh tranh, sự ganh đua giữa các quân chủng và nhận thức về mối đe dọa khác nhau có thể dễ dàng phá vỡ sự thống nhất và làm bùng nổ cuộc cạnh tranh hậu trường cho vai trò này” - Tướng Hertling nêu quan điểm.

Châu Âu lập kế hoạch dần tiếp quản NATO từ Mỹ

Những cường quốc quân sự hàng đầu châu Âu đang lên kế hoạch đảm nhận vai trò lớn hơn trong việc bảo vệ lục địa, bao gồm đề xuất với chính quyền ông Trump về một quá trình chuyển giao có kiểm soát trong vòng 5 đến 10 năm tới, tờ Financial Times đưa tin ngày 20-3.

Bốn quan chức châu Âu tiết lộ với Financial Times rằng Anh, Pháp, Đức và các nước Bắc Âu đều đang tìm cách xây dựng một kế hoạch chuyển giao dần gánh nặng tài chính và quân sự sang các nước châu Âu.

Kế hoạch này dự kiến sẽ được trình bày với Mỹ trước thềm hội nghị thượng đỉnh NATO tại Hà Lan vào tháng 6.

Đề xuất sẽ bao gồm những cam kết cụ thể về việc tăng cường chi tiêu quốc phòng và phát triển năng lực quân sự của châu Âu, nhằm thuyết phục chính quyền ông Trump chấp thuận một lộ trình bàn giao dần dần, cho phép Mỹ tập trung nhiều hơn vào châu Á.

Các cuộc thảo luận này nhằm tránh viễn cảnh hỗn loạn nếu Mỹ đơn phương rút khỏi NATO, theo các quan chức.

THẢO VY

Nguồn PLO : https://plo.vn/se-the-nao-neu-my-tu-bo-quyen-chi-huy-nato-post840179.html