Xương sống" logistics tự thân của Shopee
Sự trỗi dậy của Sea Ltd. trên thị trường chứng khoán phản ánh niềm tin của nhà đầu tư vào hai trụ cột chính: mảng game Garena và đặc biệt là hệ sinh thái thương mại điện tử Shopee. Nền tảng cho sự thống trị của Shopee tại Đông Nam Á chính là SPX Express, nhánh logistics nội bộ được xây dựng để giải quyết bài toán giao hàng chặng cuối phức tạp trong khu vực.
Theo công ty nghiên cứu Momentum Works, chỉ trong vòng hai năm, SPX Express đã từ gần như không có thị phần vào năm 2022 để vươn lên chiếm khoảng 25% thị trường logistics cho thương mại điện tử tại Đông Nam Á vào năm 2024. Mạng lưới này giải quyết hiệu quả vấn đề giao hàng tại các khu vực đô thị đông đúc, điều mà các đơn vị logistics truyền thống gặp nhiều khó khăn.
Quy mô của SPX Express được thể hiện rõ tại Việt Nam, một trong những thị trường lớn nhất. Đơn vị này vận hành hai trung tâm phân loại tự động lớn: trung tâm tại Bắc Ninh có diện tích 100.000 m2 với công suất xử lý 5 triệu bưu kiện/ngày, và trung tâm tại TP.HCM rộng 60.000 m2 với công suất 2,5 triệu bưu kiện/ngày.
Tuy nhiên, gần đây hoạt động của SPX Express đã bị xử lý về hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Cụ thể, vào tháng 7/2025, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương) đã ra quyết định xử phạt hành chính 200 triệu đồng đối với Công ty TNHH SPX Express. Nguyên nhân được xác định là do công ty đã có hành vi "đưa thông tin gây nhầm lẫn cho khách hàng về sản phẩm, dịch vụ nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác", vi phạm Luật Cạnh tranh.
Thách thức từ tốc độ tăng trưởng của TikTok Shop
Mặc dù Shopee đang dẫn đầu với hạ tầng logistics vững chắc, sự xuất hiện của TikTok Shop đã làm thay đổi cán cân quyền lực. Bằng cách kết hợp mua sắm với giải trí (shoppertainment), TikTok Shop đã nhanh chóng thu hút người dùng và giành được thị phần.
Theo dữ liệu thị trường, Shopee hiện chiếm 58% tổng giá trị hàng hóa (GMV) của khu vực, trong khi TikTok Shop đã vươn lên chiếm 39%. Hai nền tảng này cộng lại kiểm soát tới 97% thị trường, tạo ra một thế lưỡng cực đẩy các đối thủ khác như Lazada vào thế khó.
Điều đáng lo ngại hơn cho Shopee là tốc độ tăng trưởng. Trong khi doanh thu của Shopee ghi nhận mức tăng 16% trong giai đoạn gần nhất, con số này của TikTok Shop lên tới 69%. Tốc độ này cho thấy mô hình "shoppertainment" đang tạo ra một sức hút mạnh mẽ, thách thức vị thế dẫn đầu của Shopee trong cuộc chiến giành người tiêu dùng tại Đông Nam Á.
Minh Minh