Sĩ tử 'cai' Chat GPT trước thềm thi tốt nghiệp THPT

11 giờ trướcBài gốc

Cai nghiện ChatGPT trước kỳ thi - không dễ nhưng buộc phải làm

“Khoảng một tháng trước ngày thi tốt nghiệp THPT, mình quyết định dừng hẳn việc dùng AI để ôn tập. Mình sợ nếu tiếp tục dựa dẫm vào ChatGPT hay Gemini, bản thân sẽ không thể tự xử lý được bài thi thật”, Nguyễn Hữu Trọng (học sinh lớp 12, Hà Nội) chia sẻ.

Trọng từng là người nghiện AI chính hiệu. Trong suốt năm lớp 12, nam sinh sử dụng Gemini để luyện giải Toán, nhờ ChatGPT viết văn và tìm dẫn chứng, còn DeepSeek thì để tóm tắt, tổng hợp kiến thức. Gần như mỗi dạng bài anh chàng đều tìm đến công cụ AI với hy vọng rút ngắn thời gian và tăng hiệu quả học tập.

“Có bài chỉ cần chụp ảnh rồi nạp vào AI là có lời giải. Mình không cần ngồi hàng giờ suy nghĩ hay tra cứu. Lúc đầu thấy rất tiện. Nhưng dần dần, mình bắt đầu... ngại suy nghĩ. Thấy đề là lại muốn nhờ AI làm trước, rồi mới ngồi đọc lại lời giải. Lâu dần thành thói quen, mất khả năng tự xử lý bài”, Trọng kể.

Trọng phải dừng hẳn việc dùng các công cụ AI để tránh phụ thuộc vào chúng khi ôn thi tốt nghiệp THPT Quốc gia

Chính điều đó khiến Trọng hoang mang trước kỳ thi thật. Khi phải làm đề thi thử trong điều kiện không có trợ giúp, Trọng lúng túng đến mức mất gần 20 phút mới viết được một đoạn mở bài môn Văn.

“Mình cảm giác như mất luôn khả năng viết, không còn biết phải bắt đầu từ đâu. Trong khi trước đó, bài nào cũng viết như nước chảy... nhờ AI”, nam sinh thở dài.

Không chỉ riêng Trọng, hiện tượng học sinh “cai nghiện” ChatGPT, Gemini, DeepSeek trước ngày thi đang trở nên phổ biến ở nhiều trường THPT. Phạm Quỳnh Anh (TP.HCM) cũng đã tắt tất cả tài khoản AI của mình vào đầu tháng 6. Cô bạn gọi đó là “giai đoạn phục hồi kỹ năng tư duy”.

“Ngữ văn là môn mình không thích nên suốt năm học, hễ có bài là mình lên ChatGPT nhờ viết giúp, rồi paraphrase lại để qua mặt phần mềm phát hiện AI. Nhưng giờ thì khổ. Khi không có AI, mình chẳng còn từ ngữ nào để viết. Không có ý tưởng, không biết diễn đạt sao cho mạch lạc. Mình hoảng thật sự”, Quỳnh Anh kể.

Cô bạn từng bị giáo viên phát hiện bài viết có nhiều từ ngữ “lạ”, lời văn sáo rỗng, thiếu cảm xúc. Sau vụ đó, Quỳnh Anh đã bắt đầu thấy “sợ” AI, nhưng vẫn chưa dám dừng cho đến khi chỉ còn vài tuần nữa là thi tốt nghiệp.

“Cảm giác như phải học lại từ đầu vậy. Hồi đầu học với AI thì vui, tiện, nhưng đến lúc nhận ra mình chẳng còn năng lực thật sự thì quá muộn”, Quỳnh Anh bày tỏ.

Một số học sinh khác cũng chia sẻ cảm giác hụt hẫng khi nhận ra mình không thể giải được bài toán cơ bản nếu không có AI “gợi ý trước”. Có bạn vì tin tưởng mù quáng vào AI mà copy nguyên lời giải, dẫn đến mất điểm oan vì những lỗi sai nhỏ mà công cụ không kiểm soát được.

Nhiều học sinh gặp vấn đề khi dùng AI để ôn tập

Dùng ChatGPT, AI đúng cách: Công cụ là để hỗ trợ, không phải thay thế

AI không phải là “thủ phạm” khiến học sinh lười tư duy. Chính cách sử dụng sai lệch mới khiến công cụ trở thành cái bẫy.

Trong quá trình học, ChatGPT hay Gemini thực chất là những trợ lý học tập rất hữu ích. Chúng giúp học sinh tra cứu kiến thức nhanh chóng, luyện tập các dạng bài, tạo môi trường học chủ động. Nhưng một công cụ dù thông minh đến đâu cũng không thể thay thế được khả năng suy nghĩ, kiểm tra và đánh giá của con người.

Vấn đề nằm ở chỗ, khi học sinh lạm dụng AI để “làm hộ”, thay vì “học cùng”, thì AI trở thành chiếc nạng thay vì người bạn đồng hành. Khi đó, kiến thức không đi vào não mà chỉ lướt qua màn hình.

Để tránh phụ thuộc, học sinh cần phân biệt rõ giữa việc nhờ AI gợi ý hướng giải và để AI giải quyết toàn bộ vấn đề. Ví dụ, khi gặp một bài toán khó, thay vì ngay lập tức đưa vào ChatGPT, hãy thử tự giải trước. Nếu không làm được, mới sử dụng AI để xem hướng dẫn, sau đó đối chiếu lại với cách làm của mình.

Chẳng hạn, trong môn Văn, có thể nhờ AI tổng hợp dẫn chứng, gợi ý dàn ý, nhưng việc viết bài vẫn nên do học sinh đảm nhận. Viết chậm, viết chưa hay cũng được, nhưng đó là cách duy nhất để giữ vững tư duy, phát triển ngôn ngữ và khả năng biểu đạt.

Thêm vào đó, AI không thể hiểu hết yêu cầu cụ thể của từng đề thi, không cảm nhận được sắc thái đề bài, không hiểu được trọng tâm mà giáo viên kỳ vọng. Nếu chỉ chép nguyên văn từ AI, học sinh sẽ dễ gặp tình huống “trật đường ray”, bài làm không đúng trọng tâm hoặc sai lệch về nội dung, ngữ pháp.

Một sai lầm phổ biến khác là không kiểm tra lại kết quả mà AI đưa ra. Trong khi chính các công cụ như ChatGPT vẫn thường xuyên hiển thị cảnh báo “ChatGPT có thể mắc lỗi. Vui lòng kiểm tra lại thông tin quan trọng”. Nếu học sinh bỏ qua bước này, những lỗi cơ bản trong lời giải, từ vựng hoặc cấu trúc có thể khiến bài thi mất điểm một cách đáng tiếc.

Sử dụng AI thông minh chính là: Biết khi nào nên hỏi, biết khi nào nên dừng, và quan trọng hơn là phải biến kiến thức từ AI thành của mình.

Cuối cùng, học sinh cần xác định lại vai trò của các công cụ AI trong hành trình học tập: đó là người bạn, không phải người thay thế. Có thể tham khảo, có thể học hỏi, nhưng kỹ năng thật sự chỉ đến từ việc tự học, tự luyện và tự tư duy.

Kỳ thi THPT quốc gia không chỉ kiểm tra kiến thức, mà còn kiểm tra khả năng vận dụng, tổ chức thông tin và xử lý tình huống. Không có một công cụ nào, kể cả AI, có thể làm được điều đó thay bạn.

Thế nên, nếu đã từng quá phụ thuộc, thì những ngày cuối cùng trước kỳ thi cũng là lúc để "cai nghiện" AI – không phải để quay lưng với công nghệ, mà là để bước vào phòng thi với sự tự tin và năng lực thật sự của chính mình.

Vân Anh - CTV

Nguồn SaoStar : https://www.saostar.vn/sao-hoc-duong/si-tu-cai-chat-gpt-truoc-them-thi-tot-nghiep-thpt-202506141525104434.html