Xử lý nghiêm các vi phạm để bảo vệ quyền lợi lao động đi làm việc ở nước ngoài.
Nhiều DN vi phạm quy định
Bộ Công an đã khởi tố và bắt tạm giam nhiều lãnh đạo của các công ty Hoàng Long, Sona và Incoop3. Các DN này bị cáo buộc nâng khống phí dịch vụ, ép buộc NLĐ, nhất là những người có hoàn cảnh khó khăn phải nộp các khoản phí vượt định mức nhằm chiếm đoạt tài sản và trốn thuế. Hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn gây tổn hại nghiêm trọng đến quyền lợi của NLĐ, những người vốn đã phải đối mặt với nhiều khó khăn khi tìm kiếm cơ hội làm việc ở nước ngoài.
Theo quy định của Luật NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, NLĐ có quyền được cung cấp thông tin đầy đủ, được tư vấn, hỗ trợ và được bảo vệ quyền lợi hợp pháp trong suốt quá trình làm việc ở nước ngoài. Do vậy, việc xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong lĩnh vực này không chỉ nhằm bảo vệ NLĐ mà còn góp phần tạo dựng môi trường XKLĐ minh bạch, lành mạnh. Đây cũng là thông điệp rõ ràng từ phía chính quyền rằng mọi hành vi trục lợi trên sự khó khăn của NLĐ sẽ bị trừng trị thích đáng.
Mặt khác, việc các DN thu tiền trái quy định, không thực hiện đúng cam kết hợp đồng hoặc lừa đảo chiếm đoạt tài sản là hành vi vi phạm nghiêm trọng các quy định tại Bộ luật Hình sự, Luật NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Đây là những hành vi không chỉ gây thiệt hại kinh tế cho NLĐ mà còn ảnh hưởng đến uy tín quốc gia trên trường quốc tế.
Đáng lưu ý, bên cạnh trách nhiệm hình sự của các cá nhân, tổ chức vi phạm thì cũng cần làm rõ trách nhiệm liên đới của các cơ quan quản lý trong khâu cấp phép, kiểm tra và giám sát. Nhiều trường hợp, DN sai phạm đã tồn tại lâu nhưng không bị xử lý cũng cho thấy có sự buông lỏng quản lý hoặc có dấu hiệu tiếp tay.
Theo Cục Quản lý lao động ngoài nước (Dolab - Bộ Nội vụ), trong khi DN bị khởi tố, tài sản có thể bị phong tỏa, người đứng đầu bị bắt thì NLĐ đã nộp hàng trăm triệu đồng vẫn mòn mỏi đòi lại tiền. Nhiều người trong số đó thậm chí đang phải chịu mức lãi suất cao vì đã vay nóng để đóng tiền đi XKLĐ. Các DN được cấp phép đều phải ký quỹ theo mức được quy định rõ trong Nghị định 112/2021/NĐ-CP. Do đó, cần có cơ chế hỗ trợ pháp lý, trích quỹ để bảo vệ quyền lợi NLĐ, bảo đảm họ không trở thành nạn nhân kép - vừa bị lừa vừa không được bồi thường.
Tăng cường hỗ trợ NLĐ
Thời gian quan, Dolab đã nhận được nhiều phản ánh và kiến nghị từ NLĐ cũng như các DN hoạt động dịch vụ đưa NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài về tình trạng một số đối tượng mạo danh cán bộ, nhân viên DN để lừa đảo, thu tiền trái phép của NLĐ.
Trước thực trạng trên, Dolab đã khuyến cáo NLĐ khi có nhu cầu đi làm việc ở nước ngoài cần liên hệ trực tiếp với các DN dịch vụ được cấp phép hoặc cơ quan lao động tại địa phương để được tư vấn, hỗ trợ và làm thủ tục theo đúng quy định pháp luật.
Danh sách các DN có giấy phép hoạt động dịch vụ được cập nhật công khai trên Cổng thông tin điện tử của Dolab tại địa chỉ: http://dolab.molisa.gov.vn (mục Danh sách DN XKLĐ).
Dolab cũng lưu ý NLĐ chỉ nộp tiền dịch vụ trực tiếp tại trụ sở chính của DN sau khi đã ký hợp đồng đi làm việc ở nước ngoài; tuyệt đối không nộp tiền tại chi nhánh hay qua môi giới không rõ danh tính.
Khi nộp tiền, NLĐ cần yêu cầu DN cấp phiếu thu hoặc hóa đơn ghi đầy đủ các thông tin (tên đầy đủ của DN; ngày lập chứng từ; tên người nộp tiền; số tiền và nội dung nộp; họ tên và chức danh và chữ ký của kế toán, thủ quỹ; đóng dấu DN xác nhận). Ngoài ra, NLĐ cần kiểm tra và đối chiếu thông tin DN (tên, địa chỉ, mã số thuế…) để bảo đảm đây là đơn vị được cấp phép hợp pháp theo quy định của pháp luật.
Hiện Bộ Nội vụ đang xây dựng dự thảo quyết định về Quỹ Hỗ trợ việc làm ngoài nước. Theo dự thảo, các DN hoạt động dịch vụ đưa NLĐ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng sẽ phải đóng góp vào quỹ với mức 150.000 đồng/người/hợp đồng. NLĐ cũng sẽ đóng góp 100.000 đồng/người/hợp đồng.
Dự thảo cũng đề xuất nhiều mức hỗ trợ cho NLĐ phải về nước trước thời hạn. Cụ thể, NLĐ bị tai nạn lao động, rủi ro, ốm đau hoặc mắc bệnh đến mức không còn khả năng tiếp tục làm việc ở nước ngoài sẽ được hỗ trợ từ 10 - 30 triệu đồng/người. Trường hợp NLĐ phải về nước do DN ở nước ngoài bị giải thể, phá sản hoặc thu hẹp sản xuất vì thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh, bất ổn chính trị, suy thoái kinh tế hoặc các lý do bất khả kháng khác, mức hỗ trợ là từ 7 - 20 triệu đồng/người.
Ngoài ra, NLĐ đơn phương chấm dứt hợp đồng và buộc phải về nước vì bị ngược đãi, cưỡng bức lao động, đe dọa đến tính mạng, sức khỏe hoặc bị quấy rối tình dục trong thời gian làm việc ở nước ngoài cũng được hỗ trợ từ 7 - 20 triệu đồng. Thân nhân của NLĐ bị chết hoặc mất tích trong thời gian làm việc ở nước ngoài sẽ được hỗ trợ 40 triệu đồng/trường hợp.
Nguyệt Hà