Sinh con không chỉ là việc riêng của gia đình mà còn là trách nhiệm với tương lai dân tộc

13 giờ trướcBài gốc

Ông Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ, nguyên Bí thư Thành ủy TPHCM, phát biểu tại Hội thảo

Như Báo PNVN đã thông tin, sáng 22/10, tại TPHCM, Hội LHPN Việt Nam phối hợp với Hội LHPN TPHCM tổ chức Hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm, đề xuất giải pháp khuyến khích tăng mức sinh tại các tỉnh có mức sinh thấp, đảm bảo duy trì mức sinh thay thế”.

Hội thảo là diễn đàn để các nhà quản lý, chuyên gia, đại diện các tổ chức xã hội cùng thảo luận nêu lên những thực trạng, hậu quả khi mức sinh thấp dưới mức thay thế kéo dài cũng như đề xuất các giải pháp nhằm khắc phục tình trạng mức sinh thấp, một thách thức lớn trong công tác dân số và phát triển bền vững hiện nay.

Quang cảnh buổi Hội thảo.

Tại Hội thảo, ông Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ, nguyên Bí thư Thành ủy TPHCM, đã mang đến bài nghiên cứu sâu sắc và chi tiết, chỉ rõ những "nguy cơ thế kỷ 21 về phát triển con người không bền vững của nhân loại; thách thức và giải pháp của Việt Nam để giữ vững mức sinh thay thế, phát triển đất nước nhanh và bền vững 2025 - 2045 - 2075".

Theo ông Nguyễn Thiện Nhân, phát triển con người bền vững là khi số lượng lao động, người trưởng thành ở thế hệ con bằng hoặc lớn hơn thế hệ cha mẹ, tương ứng với điều kiện tổng tỷ suất sinh phải bằng hoặc cao hơn mức sinh thay thế, tức tỷ lệ tái tạo lao động đạt từ 100% trở lên.

Ông nêu ví dụ: "Nếu cha mẹ chỉ sinh một con, khi cha mẹ về hưu, chỉ có một người con thay thế, lao động trong gia đình giảm một nửa. Khi cha mẹ qua đời, dân số trong gia đình cũng giảm một nửa. Càng nhiều gia đình chỉ sinh một con hoặc không sinh con, dân số và lực lượng lao động quốc gia sẽ càng suy giảm".

Theo ông, mức sinh thấp kéo dài dẫn đến nhiều hệ lụy: Lao động giảm, thiếu lao động, kinh tế trì trệ, suy giảm; việc nhập cư với số lượng lớn để bù đắp thiếu hụt lao động đã dẫn đến xung đột về văn hóa, tôn giáo, sắc tộc, pha loãng bản sắc văn hóa dân tộc; hình thành các thế hệ thanh niên 3 KHÔNG (không kết hôn, không sinh con, không thấy có trách nhiệm khi dân tộc tự tiêu vong), nguy cơ dân tộc tự tiêu vong. Cùng với đó là nguy cơ khủng hoảng nợ công, vỡ quỹ hưu trí, mất cân đối an sinh xã hội và lãng phí đầu tư hạ tầng.

Ông Nguyễn Thiện Nhân dẫn chứng từ thực tế ở các nước có thu nhập cao: "Khi tỷ lệ người cao tuổi tăng, chi phí chăm lo cho người già cũng tăng theo. Nếu ngân sách không đủ, Nhà nước phải đi vay, dẫn đến nợ công gia tăng - như trường hợp Nhật Bản là ví dụ điển hình. Dân số già khiến quỹ hưu trí chịu áp lực lớn: người hưởng lương hưu ngày càng nhiều, trong khi người đóng góp giảm. Hệ quả là quỹ chi trả bị mất cân đối. Ngoài ra, mức sinh thấp còn dẫn đến lãng phí đầu tư xã hội, hàng chục triệu căn nhà dư thừa, nhiều trường học không còn học sinh, gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế".

Ông Nguyễn Thanh Tùng, đại diện Cục Dân số, Bộ Y tế, tham luận

Ông Nguyễn Thanh Tùng, đại diện Cục Dân số, Bộ Y tế, cung cấp thêm số liệu: tuổi kết hôn trung bình lần đầu ở Việt Nam tiếp tục tăng. Năm 2024, tuổi kết hôn trung bình của nam là 29,4 tuổi (tăng 2,2 tuổi so với năm 2019), của nữ là 25,2 tuổi (tăng 2,1 tuổi). Trung du và miền núi phía Bắc là vùng có tuổi kết hôn thấp nhất (24,5 tuổi) và tỷ lệ "đã từng kết hôn" cao nhất (81,2%). Ngược lại, Đông Nam Bộ có tỷ lệ "chưa từng kết hôn" cao nhất (32,9%), tuổi kết hôn trung bình cao nhất (29 tuổi) và tỷ lệ "hiện đang có vợ/chồng" thấp nhất (58,7%). Phụ nữ thành thị sinh muộn và sinh ít con hơn phụ nữ nông thôn.

Tại địa bàn TPHCM, ông Huỳnh Minh Chín, Phó Giám đốc Sở Y Tế TPHCM, cho biết: năm 2025, tổng tỷ suất sinh của thành phố là 1,43 con/phụ nữ, tuy có tăng so với giai đoạn trước nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ). Thành phố có tỷ lệ người cao tuổi chiếm 10,49% dân số, tuổi thọ trung bình 76,2 tuổi, chỉ số già hóa 57,05%. Đây là vấn đề đáng lo ngại, có thể dẫn đến già hóa dân số nhanh, thiếu hụt lao động, tăng áp lực an sinh xã hội và ảnh hưởng đến phát triển bền vững trong tương lai gần.

Ông Huỳnh Minh Chín, Phó Giám đốc Sở Y Tế TPHCM

Về nguyên nhân, ông Nguyễn Đăng Khoa, Phó Bí thư Thành Đoàn TPHCM, cho rằng việc giới trẻ trì hoãn hôn nhân và sinh con là kết quả của nhiều yếu tố: kinh tế, xã hội, tư tưởng, lối sống. Chi phí sinh hoạt và nuôi dạy con tăng cao, trong khi thu nhập chưa tương xứng khiến nhiều người trẻ lo ngại "không đủ điều kiện để sinh con". Ở đô thị như TPHCM, việc tìm việc làm ổn định, mua hoặc thuê nhà ở phù hợp ngày càng khó khăn. Bên cạnh đó, giới trẻ đề cao tự do cá nhân, muốn học tập, phát triển sự nghiệp và trải nghiệm trước khi lập gia đình.

Ông Nguyễn Đăng Khoa, Phó Bí thư Thành Đoàn TPHCM, phát biểu tại Hội thảo

Ngoài ra, các đại biểu còn chỉ ra rằng, phụ nữ sau sinh thường chịu nhiều áp lực tinh thần, dễ rơi vào trầm cảm nếu thiếu sự sẻ chia từ chồng và gia đình. Bên cạnh đó, thời gian làm việc kéo dài, thiếu nhà trẻ, mẫu giáo chi phí hợp lý, và việc đàn ông chia sẻ việc nhà còn hạn chế (phụ nữ gánh 80-90% việc nhà) cũng khiến nhiều người e ngại việc sinh thêm con…

Ông Nguyễn Thiện Nhân nhận định: "Nhiều quốc gia nhận diện được nguyên nhân mức sinh thấp nhưng không tìm ra lời giải vì chỉ tập trung vào tăng trưởng kinh tế, trong khi phát triển bền vững con người mới là nền tảng quan trọng nhất".

Phạm Thương - Thế Anh

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/sinh-con-khong-chi-la-viec-rieng-cua-gia-dinh-ma-con-la-trach-nhiem-voi-tuong-lai-dan-toc-20251022145339349.htm