Sinh vật tuyệt đẹp với 'cú đấm' nhanh hơn đạn

3 giờ trướcBài gốc

Đại dương ẩn chứa vô số điều kỳ diệu, từ hình thái đến cách sinh tồn. Giữa muôn loài sinh vật biển, tôm bọ ngựa (mantis shrimp) nổi bật như một “chiến binh” độc đáo: có thể tung ra cú đấm nhanh hơn cả viên đạn, sở hữu đôi mắt siêu việt và cấu tạo cơ thể khiến các nhà khoa học phải kinh ngạc.

Hơn 400 triệu năm tiến hóa với cú đấm nhanh hơn viên đạn

Dù có tên là “shrimp”, tôm bọ ngựa thực chất không thuộc họ tôm, mà là loài giáp xác cổ đại trong nhóm stomatopoda, tách ra khỏi các loài giáp xác khác cách đây hơn 400 triệu năm. Hiện nay, các nhà khoa học ghi nhận hơn 500 loài khác nhau, chủ yếu sinh sống trong những hang nhỏ ở rạn san hô vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.

Loài tôm bọ ngựa thuộc nhóm “smasher” có cặp càng hình chùy, tung ra cú đấm có tốc độ lên tới 23 m/s (tương đương khoảng 50 dặm/giờ), nhanh ngang viên đạn cỡ nòng .22, theo National Geographic.

Một trong những loài nổi tiếng nhất là tôm bọ ngựa công (peacock mantis shrimp, Odontodactylus scyllarus), dài 10–18 cm, sở hữu màu sắc rực rỡ từ xanh neon, đỏ lửa đến xanh lục. Những gam màu này vừa giúp chúng ngụy trang trong san hô, vừa là lời cảnh báo cho kẻ thù. Chúng thường xây và bảo vệ hang như một “căn cứ quân sự” vừa để trú ẩn, vừa để rình mồi.

Cơ chế này hoạt động nhờ cấu trúc “yên ngựa” đặc biệt, có thể tích trữ năng lượng đàn hồi, kết hợp với cơ chế chốt khóa. Khi phóng thích, nó tạo ra gia tốc lên tới 10.000 g, được ghi lại trong những thước phim quay siêu chậm.

Một trong những loài nổi tiếng nhất là tôm bọ ngựa công (peacock mantis shrimp, Odontodactylus scyllarus), dài 10–18 cm, sở hữu màu sắc rực rỡ từ xanh neon, đỏ lửa đến xanh lục

Cú đấm không chỉ dừng lại ở tốc độ. Khi va chạm, nó còn tạo ra hiện tượng “cavitation” – các bong bóng vi mô trong nước sụp đổ, tạo ra sóng xung kích và đôi khi cả tia sáng. Nhờ đó, sức công phá được nhân đôi, đủ để phá vỡ lớp vỏ cứng của con mồi, thậm chí làm nứt cả kính bể cá.

Từ đáy đại dương đến phòng thí nghiệm

Chiếc chùy của tôm bọ ngựa cũng là một kiệt tác sinh học. Lớp ngoài cùng chứa hydroxyapatite kết tinh, siêu cứng và chống hư hại. Bên dưới, nhiều lớp khoáng chất và polyme xếp xen kẽ giúp hấp thụ chấn động, ngăn gãy vỡ sau hàng nghìn cú đập.

Không chỉ mạnh mẽ, tôm bọ ngựa còn được mệnh danh là sinh vật có đôi mắt phức tạp nhất trong thế giới động vật. Mỗi mắt hoạt động độc lập, có khả năng thị giác ba chiều (trinocular). Chúng nhận biết từ 12 đến 16 loại thụ thể ánh sáng, bao gồm tia cực tím, hồng ngoại và ánh sáng phân cực tròn – điều mà mắt người hoàn toàn không thể cảm nhận.

Không chỉ mạnh mẽ, tôm bọ ngựa còn được mệnh danh là sinh vật có đôi mắt phức tạp nhất trong thế giới động vật

Khả năng này giúp chúng săn mồi chính xác, định hướng trong môi trường rạn san hô phức tạp, giao tiếp tinh vi và phát hiện kẻ thù hoặc con mồi tiềm ẩn.

Nghiên cứu của tạp chí WIRED với mô hình robot “Ninjabot” cho thấy tôm bọ ngựa có thể thay đổi cách tấn công tùy con mồi. Khi săn ốc, chúng sẽ điều chỉnh để đánh vào điểm yếu của vỏ, như miệng ốc hay phần đỉnh. Điều này cho thấy sự khôn ngoan vượt xa bản năng “dùng sức mạnh đơn thuần”.

Cơ chế tấn công của tôm bọ ngựa cũng truyền cảm hứng lớn cho ngành kỹ thuật. Các nhà nghiên cứu đã mô phỏng cấu trúc “yên ngựa” và cách sắp xếp lớp chồng Bouligand trong chùy của chúng để phát triển vật liệu tổng hợp mới. Những ứng dụng tiềm năng trải dài từ chế tạo áo giáp, vật liệu tự phục hồi, công nghệ hàng không vũ trụ cho đến robot.

Tôm bọ ngựa không chỉ là một “võ sĩ” dưới đáy biển, mà còn là minh chứng sống cho sức mạnh kỳ diệu của tiến hóa

Tôm bọ ngựa không chỉ là một “võ sĩ” dưới đáy biển, mà còn là minh chứng sống cho sức mạnh kỳ diệu của tiến hóa. Với tốc độ ra đòn nhanh hơn cả viên đạn, cấu trúc cơ thể bền bỉ và đôi mắt siêu việt, loài giáp xác nhỏ bé này đang góp phần mở ra hướng nghiên cứu mới cho khoa học và công nghệ.

Những cú đấm của tôm bọ ngựa, từ lâu vốn được xem như giai thoại trong giới hải dương học, nay đã trở thành nguồn cảm hứng để con người sáng tạo ra những đột phá vượt ngoài trí tưởng tượng.

Thanh Thủy

Nguồn Góc nhìn pháp lý : https://gocnhinphaply.nguoiduatin.vn/sinh-vat-tuyet-dep-voi-cu-dam-nhanh-hon-dan-22396.html