Số báo ngày 2-9-1945

8 giờ trướcBài gốc

Tờ Đông Phát (trước đó mang tên Đông Pháp, sau năm 1945 đổi thành Gia Báo) được in bằng kỹ thuật lito trên giấy sẫm màu, khổ 52cm x 33cm, mỗi số chỉ gồm 2 trang nhưng luôn bám sát các sự kiện thời sự quan trọng. Đặc biệt, số báo 6107, phát hành ngày 2-9-1945, Đông Phát đã dành phần lớn dung lượng để khắc họa Lễ Tuyên ngôn độc lập, trở thành một trong những tờ báo sớm nhất ghi lại khoảnh khắc thiêng liêng của dân tộc.

Ngay đầu trang nhất là tiêu đề “Việt Nam độc lập muôn năm” được in to, đậm; gần giữa trang, sát lề phải có dòng chữ được đóng khung: “Số báo xuất bản đặc biệt về Ngày Độc Lập”. Trong lời kêu gọi toàn dân tham dự lễ mít tinh lúc 2 giờ chiều, tờ báo nhấn mạnh: “Ngày Độc lập tại khắp các tỉnh Trung, Nam, Bắc sẽ tỏ rõ tinh thần tranh đấu của chúng ta trong sự đoàn kết, trật tự và kiên quyết”. Đồng thời, bài viết cũng lưu ý: “Lần đầu tiên, Chủ tịch Chính phủ Hồ Chí Minh ra mắt đồng bào. Dân chúng cần phải chỉnh tề hàng ngũ đông đủ và chặt chẽ quanh Chủ tịch”.

Đoàn xe của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đại biểu Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa vào vườn hoa Ba Đình, nơi cử hành Lễ Độc lập. Ảnh tư liệu

Đáng chú ý, Đông Phát dành vị trí trang trọng để công bố về “Chương trình chính thức cuộc mít tinh và biểu tình tại Hà Nội (có sửa đổi khác chương trình cũ)”. Mở đầu là màn bắn súng đón chào Chính phủ lâm thời, tiếp đến là lễ chào cờ và hát “Tiến quân ca”. Đại biểu Ban tổ chức đọc chương trình khai hội và giới thiệu Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Sau đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố về nền độc lập Việt Nam và chính thể dân chủ cộng hòa... Kết thúc buổi lễ là màn diễu hành của các lực lượng qua nhiều tuyến phố rồi tập trung về bờ hồ Hoàn Kiếm.

Không sử dụng ảnh nhưng số báo vẫn gây ấn tượng bằng sơ đồ chi tiết về vị trí của từng thành phần tham dự lễ, bên dưới là đề mục “Lời chỉ dẫn”. Ngoài ra, Đông Phát cũng đăng tải lời “Thề Độc lập” của Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ cộng hòa cùng những thông báo mới về giờ làm việc ở các công sở từ ngày 3-9-1945.

Trang 2 của số báo tái hiện khí thế tưng bừng của ngày hội non sông. Học sinh, thanh niên, phụ nữ, công nhân, văn nghệ sĩ, các cụ bô lão... đều tham gia mít tinh với niềm phấn khởi, tinh thần đoàn kết. Hội Phật giáo Việt Nam thông qua Báo Đông Phát cũng gửi lời kêu gọi đến các tín đồ Phật tử, đề nghị đúng 7 giờ sáng đến chùa tụng kinh cầu quốc thái dân an.

Trang 1 Báo Đông Phát xuất bản ngày 2-9-1945. Ảnh do Bảo tàng Lịch sử Quốc gia cung cấp

Tình cảm nhân dân dành cho Ngày Độc lập cũng được thể hiện sinh động qua những hành động thiết thực. Một chủ tiệm ăn ở phố Hàng Quạt tình nguyện góp toàn bộ tiền thu trong ngày vào quỹ Việt Nam Giải phóng quân. Các rạp chiếu bóng mở suất diễn đặc biệt với giá vé ưu đãi, nhiều mặt hàng được giảm giá để phục vụ công chúng. Dù không có hình ảnh, số báo vẫn tái hiện trọn vẹn khí thế sục sôi của ngày khai sinh nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa.

Trải qua 80 năm, tờ báo tuy đã ố vàng theo thời gian nhưng vẫn vẹn nguyên giá trị lịch sử và cảm xúc. Hiện nay, ấn phẩm quý giá này đang được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia. Nói về công tác bảo quản hiện vật, bà Nguyễn Thị Hương Thơm, Trưởng phòng Bảo quản, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia cho biết, việc gìn giữ tờ báo lâu đời gặp không ít khó khăn, đòi hỏi trình độ và kỹ thuật chuyên môn. “Để bảo quản hiện vật giấy như Báo Đông Phát, Bảo tàng phải kiểm soát chặt chẽ các yếu tố như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng... và hạn chế tối đa việc tiếp xúc trực tiếp. Ngoài các biện pháp bảo quản vật lý, chúng tôi còn tiến hành số hóa để lưu trữ thông tin lâu dài”, bà Nguyễn Thị Hương Thơm cho biết.

TRẦN HẢI LY

Nguồn QĐND : https://www.qdnd.vn/80-nam-cach-mang-thang-tam-va-quoc-khanh-2-9/so-bao-ngay-2-9-1945-843142