Chuẩn hóa quy hoạch
Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt lịch sử đối với Việt Nam, khi mô hình chính quyền địa phương chuyển đổi sang hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã), đồng thời tỉnh Lào Cai mới (sáp nhập từ tỉnh Lào Cai cũ và tỉnh Yên Bái) chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025.
Trong bối cảnh chuyển giao và tái cấu trúc mạnh mẽ này, việc chuẩn hóa quy hoạch đô thị và nông thôn theo Thông tư 16/2025/TT-BXD của Bộ trưởng Bộ Xây dựng không chỉ là bước đi phù hợp với khung pháp lý mới, mà còn là đòn bẩy quan trọng giúp Lào Cai hướng đến mục tiêu trở thành đô thị thông minh vùng biên, trung tâm kết nối Tây Bắc - Vân Nam (Trung Quốc).
Trung tâm hành chính tỉnh Lào Cai sau khi sáp nhập từ 1/7/2025.
Thông tư số 16/2025/TT-BXD ngày 30/6/2025 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng quy định chi tiết các nội dung, yêu cầu kỹ thuật và thành phần hồ sơ đối với nhiệm vụ, đồ án quy hoạch đô thị và nông thôn.
Văn bản này được xem là "kim chỉ nam" trong công tác quy hoạch giai đoạn 2025-2050, đặc biệt khi hệ thống chính quyền chuyển sang mô hình 2 cấp, đòi hỏi việc quản lý quy hoạch phải thống nhất, minh bạch và số hóa toàn diện.
Với phương châm "Quy hoạch đi trước một bước" được cụ thể hóa bằng việc ứng dụng công nghệ số trong toàn bộ quy trình lập, điều chỉnh và quản lý quy hoạch - tạo nền tảng dữ liệu để thu hút đầu tư, quản lý đất đai, cấp phép xây dựng và phát triển hạ tầng đồng bộ.
Ông Hoàng Xuân Việt, Phó trưởng phòng Quy hoạch - Kiến trúc chia sẻ: "Theo Thông tư 16/2025/TT-BXD, mọi hồ sơ quy hoạch đều phải có bản giấy và hồ sơ điện tử đồng bộ, gồm cơ sở dữ liệu số cơ bản, cơ sở dữ liệu số pháp lý và đặc biệt là cơ sở dữ liệu số địa lý (GIS).
Trước đây, hồ sơ quy hoạch chủ yếu là bản vẽ giấy, ký hiệu thủ công dễ sai sót. Nay, khi triển khai theo Thông tư 16/2025/TT-BXD mọi ranh giới, mốc giới, chỉ tiêu kỹ thuật đều thể hiện trên nền bản đồ số, kết nối dữ liệu quốc gia.
Khi đó cán bộ, người dân có thể dễ dàng truy cập, đối chiếu trực tuyến. Điều này giúp quy hoạch được công khai, minh bạch, đảm bảo chính xác trong công tác quản lý".
Công khai - minh bạch - đồng thuận từ cơ sở
Một điểm mới nổi bật của Thông tư 16/2025/TT-BXD là yêu cầu công khai, lấy ý kiến cộng đồng trong quá trình lập và điều chỉnh quy hoạch.
Tại các xã vùng cao như Việt Hồng, việc ứng dụng bản đồ số trong họp dân đã giúp người dân trực quan hóa quy hoạch, từ đó hiểu rõ vị trí, phạm vi và định hướng sử dụng đất của địa phương.
Khi kết hợp hiệu quả ba yếu tố "Quy hoạch - công nghệ - vùng biên", Lào Cai sẽ hình thành hệ sinh thái đô thị thông minh, trở thành trung tâm kết nối kinh tế - logistics - du lịch của vùng Tây Bắc.
Ông Nguyễn Tiến Chiển, Chủ tịch UBND xã Việt Hồng, tỉnh Lào Cai cho biết: "Trước kia, bản quy hoạch chỉ là giấy treo trên tường, giờ cán bộ xã dùng máy chiếu trình chiếu bản đồ số, chỉ rõ từng khu đất, từng tuyến đường. Người dân thấy rõ, hiểu rõ, nên đồng thuận hơn rất nhiều".
Thông qua hình thức lấy ý kiến điện tử và bản đồ trực quan, nhiều ý kiến thiết thực của người dân đã được tiếp thu, đặc biệt về quy hoạch dân cư, đất sản xuất và giao thông nội đồng. Đây chính là minh chứng cho việc quy hoạch ngày càng trở nên gần gũi, dân chủ và thực tiễn.
Việc chuẩn hóa và số hóa dữ liệu quy hoạch giúp rút ngắn quy trình cấp phép xây dựng, thẩm định dự án và bồi thường giải phóng mặt bằng, đồng thời hạn chế tranh chấp và khiếu nại. Các nhà đầu tư có thể tra cứu dữ liệu trực tuyến, xác định khu vực tiềm năng mà không cần chờ xác nhận thủ công, góp phần thúc đẩy môi trường đầu tư minh bạch, cạnh tranh và hiệu quả.
Ông Phí Công Hoan, Giám đốc Sở Xây dựng Lào Cai nhấn mạnh: "Lào Cai phát triển nhanh, nhưng chúng tôi xác định phải phát triển bền vững và có bản sắc. Quy hoạch bây giờ không chỉ là vẽ đường, chia đất, mà là tổ chức không gian sống.
Thông tư 16/2025/TT-BXD tạo ra ngôn ngữ chung cho toàn ngành, tạo sự minh bạch và thống nhất trong quy hoạch. Nhà đầu tư, người dân hay cơ quan quản lý đều có thể tra cứu dữ liệu quy hoạch qua hệ thống số của tỉnh. Đây là bước tiến lớn về minh bạch hóa thông tin và cải cách hành chính".
Theo định hướng phát triển chuỗi đô thị động lực dọc sông Hồng theo mô hình "Xanh - thông minh - bản sắc". Mọi đồ án quy hoạch đô thị và nông thôn, khu công nghiệp và khu kinh tế cửa khẩu đều phải đảm bảo tính bền vững, bảo tồn cảnh quan, tổ chức hợp lý không gian cây xanh - mặt nước - không gian ngầm, đồng thời tích hợp nền tảng dữ liệu số dùng chung, phục vụ quản lý đô thị thông minh, điều hành theo thời gian thực.
Thông tư 16/2025/TT-BXD không chỉ là văn bản kỹ thuật, mà là đòn bẩy chiến lược để Lào Cai chuẩn hóa, hiện đại hóa và số hóa toàn diện công tác quy hoạch. Khi kết hợp hiệu quả ba yếu tố "Quy hoạch - công nghệ - vùng biên", Lào Cai sẽ hình thành hệ sinh thái đô thị thông minh, trở thành trung tâm kết nối kinh tế - logistics - du lịch của vùng Tây Bắc, đồng thời là cửa ngõ giao thương hiện đại giữa Việt Nam và Trung Quốc.
Hà Thắng