Sở Xây dựng đề xuất giải pháp gỡ 'điểm nghẽn' về cấp, thoát nước

4 giờ trướcBài gốc

Thiếu đồng bộ giữa quy hoạch cấp nước và điều kiện hạ tầng thực tế

Theo Sở Xây dựng Hà Nội, nhiều năm qua, công tác quản lý cấp nước và thoát nước trên địa bàn thành phố được thực hiện theo Nghị định 117/2007/NĐ-CP và Nghị định 80/2014/NĐ-CP, cùng các quyết định quản lý chuyên ngành của UBND thành phố. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy hệ thống quy định này đã bộc lộ nhiều bất cập, chồng chéo, chưa theo kịp yêu cầu phát triển đô thị hiện đại.

Dự thảo Nghị định Quản lý cấp, thoát nước được kỳ vọng tạo hành lang pháp lý thống nhất, gỡ vướng quy hoạch và đầu tư, nâng cao chất lượng dịch vụ công ích, đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị bền vững. (Ảnh: Khoa Trần)

Từ năm 2023, Hà Nội đã tổng hợp, báo cáo Bộ Xây dựng về những khó khăn phát sinh trong thẩm định dự án đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư, bồi thường, di dời hạ tầng kỹ thuật và tổ chức cung ứng dịch vụ công ích.

Theo Sở Xây dựng, việc sửa đổi, hợp nhất khung pháp lý quản lý cấp, thoát nước là yêu cầu cấp bách, mang tính "chuyển tiếp" quan trọng trong giai đoạn chờ hoàn thiện Luật Cấp, thoát nước.

Một trong những vấn đề nổi cộm được Sở Xây dựng Hà Nội chỉ ra là sự thiếu đồng bộ giữa quy hoạch cấp nước chuyên ngành và điều kiện hạ tầng đô thị thực tế. Theo Quy hoạch điều chỉnh cấp nước Thủ đô, các tuyến ống truyền tải chính thường có đường kính từ DN300 trở lên. Tuy nhiên, nhiều tuyến đường theo quy hoạch chưa được đầu tư đồng bộ, buộc đơn vị cấp nước phải đi theo đường hiện trạng, sử dụng ống nhỏ hơn trong giai đoạn trước mắt, thậm chí phải bổ sung trạm bơm tăng áp để bảo đảm lưu lượng và áp lực nước.

"Hệ quả là không ít dự án dù đáp ứng nhu cầu dân sinh và phù hợp điều kiện thực tế vẫn gặp khó trong thẩm định, chấp thuận chủ trương đầu tư do chưa hoàn toàn phù hợp với quy hoạch đã phê duyệt", đại diện Sở Xây dựng Hà Nội cho hay.

Trước thực tế này, Sở Xây dựng Hà Nội đề xuất dự thảo nghị định cần bổ sung cơ chế linh hoạt hơn, cho phép xem xét các dự án cấp nước theo lộ trình phát triển, vừa đáp ứng nhu cầu cấp bách của người dân, vừa bảo đảm định hướng lâu dài.

Cũng theo đại diện Sở Xây dựng, điểm nghẽn khác là cơ chế bồi thường khi phải di dời tuyến ống cấp nước. Trong khi một số quy định về đất đai và chuyên ngành cấp nước cho phép bồi thường công trình do doanh nghiệp đầu tư khi Nhà nước nâng cấp, mở rộng đường, thì quy định trong lĩnh vực giao thông và giấy phép đào đường lại thường yêu cầu chủ đầu tư công trình thiết yếu tự di dời, không được bồi thường.

Sự thiếu thống nhất này khiến doanh nghiệp khó xác định chi phí, gia tăng rủi ro đầu tư và làm giảm sức hấp dẫn của các dự án xã hội hóa. Từ thực tế này, Sở kiến nghị dự thảo nghị định cần làm rõ nguyên tắc xử lý, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

Dự thảo nghị định Quản lý cấp, thoát nước gồm 33 Điều, hợp nhất toàn bộ phạm vi điều chỉnh của hai Nghị định hiện hành (Nghị định 117/2007/NĐ-CP và Nghị định 80/2014/NĐ-CP), chấm dứt tình trạng phân tán chính sách giữa cấp nước, thoát nước, nước thải. Hiện dự thảo Nghị định đang được Bộ Xây dựng tổ chức lấy ý kiến các Sở, Ban, Ngành địa phương trước khi trình Chính phủ ban hành.

Đối với khu vực nông thôn, dù đã có nhiều chính sách ưu đãi, khuyến khích đầu tư, song việc tiếp cận vốn ngân sách và tín dụng ưu đãi vẫn gặp nhiều trở ngại. Suất đầu tư lớn, thời gian thu hồi vốn dài, tài sản bảo đảm có tính thanh khoản thấp khiến doanh nghiệp e ngại. Việc thu hút vốn nước ngoài cũng gặp khó do yêu cầu cao về khảo sát nguồn nước, cam kết chất lượng và cơ chế bao tiêu sản lượng.

Từ thực tiễn này, Sở Xây dựng Hà Nội đề nghị Nghị định cần hoàn thiện hơn cơ chế tài chính - tín dụng, tăng tính khả thi cho các dự án cấp nước nông thôn, vùng ven đô và khu vực khó khăn.

Với lĩnh vực thoát nước và xử lý nước thải, Sở Xây dựng Hà Nội cho rằng đây là dịch vụ công ích đặc thù nhưng hiện vẫn đang bị quản lý theo tư duy "xây dựng cơ bản". Công tác giám sát, nghiệm thu duy tu, duy trì hệ thống chủ yếu vận dụng quy định quản lý chất lượng công trình xây dựng, trong khi dịch vụ thoát nước mang tính thường xuyên, phát sinh đột xuất, cần cơ chế linh hoạt hơn.

Sở kiến nghị bổ sung các hình thức giám sát dịch vụ công ích đa dạng (định kỳ, đột xuất, theo chuyên đề), tăng cường ứng dụng công nghệ số, camera, dữ liệu hình ảnh. Đặc biệt, đề xuất có cơ chế chuyển tiếp 1-2 năm đối với các nhà máy xử lý nước thải mới đầu tư, tạo thời gian vận hành ổn định, hoàn thiện định mức, đơn giá trước khi đấu thầu chính thức.

Cần hành lang pháp lý linh hoạt cho đô thị hiện hữu

Cùng góp ý cho dự thảo Nghị định, tại hội thảo lấy ý kiến cho dự thảo nghị định quản lý cấp, thoát nước do Cục kết cấu hạ tầng xây dựng (Bộ Xây dựng) tổ chức mới đây, đại diện Sở Xây dựng TP Đà Nẵng cho biết: Hiện tỷ lệ dân số đô thị được cấp nước sạch tại khu vực Đà Nẵng cũ đạt 100%, song khu vực Quảng Nam cũ mới đạt 70-75%. Tổng công suất thiết kế các nhà máy nước đạt 645.000 m³/ngày đêm nhưng công suất vận hành thực tế chỉ khoảng 405.000 m³/ngày đêm; tỷ lệ thất thoát nước dao động 9-21%.

Sở Xây dựng TP Đà Nẵng cũng phản ánh một số quy chuẩn kỹ thuật, như QCVN 01:2021/BXD về khoảng cách giữa ống cấp nước và thoát nước, chưa phù hợp với điều kiện đô thị hiện hữu, gây khó khăn khi cải tạo mạng lưới. Bên cạnh đó, khung pháp lý về quản lý, khai thác tài sản kết cấu hạ tầng thoát nước và xử lý nước thải, cơ chế thu giá dịch vụ và ký kết hợp đồng vẫn chưa rõ ràng.

Hạ tầng cấp, thoát nước đô thị đang chịu áp lực lớn từ đô thị hóa nhanh và biến đổi khí hậu, đòi hỏi khung pháp lý đồng bộ, linh hoạt hơn. (Ảnh: Tiến Hào)

Theo Hội Cấp thoát nước Việt Nam, Việt Nam hiện có khoảng 900 đô thị, tỷ lệ đô thị hóa vượt 44% và dự kiến trên 50% vào năm 2030. Hệ thống cấp, thoát nước đang chịu áp lực lớn từ biến đổi khí hậu, nước biển dâng, xâm nhập mặn và mưa cực đoan.

Ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội nhấn mạnh, việc sửa đổi, thay thế Nghị định 117/2007/NĐ-CP, Nghị định 80/2014/NĐ-CP là cần thiết để khắc phục sự chồng chéo của hệ thống pháp luật hiện hành, đồng thời tạo "bước đệm" quan trọng cho quá trình xây dựng Luật Cấp, thoát nước.

Nghị định mới cần làm rõ tính chất đặc thù của cấp nước là dịch vụ thiết yếu, thoát nước là dịch vụ công ích; bổ sung quy định về quy hoạch chuyên ngành, quản lý cao độ nền, thoát nước mưa, thu gom và xử lý nước thải.

Ông kiến nghị, Nhà nước cần cam kết lộ trình điều chỉnh giá nước sạch và giá dịch vụ thoát nước theo nguyên tắc "tính đúng, tính đủ"; tăng cường bảo vệ nguồn nước thô; khuyến khích xã hội hóa đầu tư và ứng dụng công nghệ số trong quản lý, vận hành.

Kim Thoa

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/so-xay-dung-de-xuat-giai-phap-go-diem-nghen-ve-cap-thoat-nuoc-192251220170518929.htm