Ngày 20/1, chỉ vài giờ sau khi nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump tuyên bố Mỹ sẽ rời WHO trong vòng 12 tháng tới và chấm dứt mọi khoản đóng góp tài chính. Ông chỉ trích WHO vì chịu ảnh hưởng chính trị từ một số quốc gia thành viên và áp đặt gánh nặng tài chính không công bằng lên Mỹ.
Trụ sở chính của WHO. Ảnh: Yann Forget / Wikimedia Commons / CC-BY-SA
"WHO đã lợi dụng chúng ta, ai cũng muốn lợi dụng nước Mỹ. Điều này sẽ không xảy ra nữa!", ông Trump phát biểu khi ký sắc lệnh tại Nhà Trắng.
Mỹ hiện là nhà tài trợ lớn nhất của WHO, đóng góp khoảng 18% tổng ngân sách hoạt động. Theo kế hoạch ngân sách gần nhất (2024-2025), WHO cần 6,8 tỷ đô la để vận hành. Việc Mỹ rút lui có thể khiến nhiều chương trình y tế quan trọng gặp khó khăn, đặc biệt là các chương trình phòng chống lao, HIV/AIDS và ứng phó khẩn cấp y tế toàn cầu.
Theo sắc lệnh mới, chính quyền Trump sẽ: ngừng tham gia đàm phán Hiệp ước về đại dịch của WHO, rút nhân viên Mỹ đang làm việc tại WHO và phân công nhiệm vụ mới ,tìm kiếm các đối tác thay thế để đảm bảo các hoạt động y tế thiết yếu không bị gián đoạn.
Ngoài Mỹ, các nhà tài trợ lớn khác của WHO bao gồm Quỹ Bill & Melinda Gates, tập trung chủ yếu vào chương trình xóa sổ bệnh bại liệt, cùng với Liên minh Vaccine Gavi, Ủy ban châu Âu và Ngân hàng Thế giới. Quốc gia đóng góp lớn thứ hai là Đức, chiếm khoảng 3% ngân sách của WHO.
Quyết định này không gây bất ngờ, bởi trước đó vào năm 2020, trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump cũng đã từng có ý định rời WHO.
Khi đó, ông Trump đã đình chỉ khoản đóng góp gần 200 triệu đô la của Mỹ cho WHO trong giai đoạn 2020-2021, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác chống dịch toàn cầu. Tuy nhiên, kế hoạch rút lui khi đó đã bị Tổng thống Joe Biden hủy bỏ ngay khi ông nhậm chức vào tháng 1/2021.
Theo luật pháp Mỹ, để rời khỏi WHO chính thức, nước này cần thông báo trước một năm và thanh toán đầy đủ các khoản phí còn nợ.
Quyết định lần này của ông Trump có thể làm gia tăng căng thẳng trong quan hệ giữa Mỹ và các tổ chức đa phương, đồng thời gây lo ngại về việc ảnh hưởng đến năng lực ứng phó với các dịch bệnh toàn cầu trong tương lai.
Cao Phong (theo CNN, Reuters, NYT)