Những ngày gần đây, trên mạng xã hội xuất hiện một video được livestream tại cánh đồng lúa nằm gần khu vực Cửa khẩu Chiềng Khương thuộc xã Mường Hung, tỉnh Sơn La. Clip ghi lại hình ảnh hàng chục cột xoáy giống như cột khói thi nhau bốc lên từ mặt ruộng lúa, cao chừng 1-2m đến hàng chục mét. Nhiều người ban đầu tưởng đó là cột nước, thậm chí so sánh với những cơn lốc thu nhỏ.
Quan sát kỹ tại hiện trường, người livestream khẳng định không phải hơi nước hay cột khói mà là từng cột xoáy của côn trùng với hàng ngàn con mỗi cột, chuyển động vòng tròn như "khiêu vũ" từ mặt ruộng lên cao.
Những cột lốc xoáy mini bốc lên từ mặt ruộng gần cửa khẩu Chiềng Khương (xã Mường Hung, tỉnh Sơn La) ngày 8-8
Clip sau khi đăng tải thu hút hơn 14.000 lượt thích và hàng ngàn lượt chia sẻ. Bình luận trái chiều xuất hiện dày đặc, một số tài khoản Facebook lo ngại đây là điềm báo tâm linh, hiện tượng bí ẩn hoặc dấu hiệu của dịch bệnh, động đất hoặc sắp có lốc xoáy...
Ngược lại, nhiều người khẳng định, đây là hiện tượng bình thường ở nông thôn, đặc biệt vào buổi sáng hoặc chiều trên những cánh đồng lúa. Tùy địa phương, loài côn trùng này được coi là con dĩn, con dãn, con muỗi mắt hoặc con thiêu thân, có hình dạng nhỏ giống bướm hoặc muỗi. Tuy nhiên, một số người nhìn nhận, hình ảnh trong clip là hiếm gặp và muỗi, muỗi mắt nhỏ thường chỉ bay là đà trên ngọn lúa chứ không tạo thành cột xoáy như vậy.
Ảnh cắt từ clip: NGUYỄN HẰNG
Trao đổi với PV Báo SGGP, TS Nguyễn Thị Thanh Hiền, Trưởng Bộ môn Côn trùng và tuyến trùng thuộc Viện Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, cá nhân bà chưa có dịp trực tiếp nghiên cứu hiện tượng nên không đưa ra kết luận chắc chắn. Để xác định chính xác loài côn trùng và nguyên nhân hình thành các cột xoáy, cần phải thu (bắt) mẫu và gửi về phòng thí nghiệm để phân tích, phân loại, tránh suy đoán chủ quan qua clip. Tuy nhiên, từ các trường hợp từng được ghi nhận, hiện tượng này có thể liên quan đến tập tính bầy đàn kết hợp với yếu tố môi trường thuận lợi. Có loài côn trùng gây hại nhưng cũng có loài có ích. Nếu là côn trùng gây hại, sự xuất hiện dày đặc sẽ tác động tiêu cực đến sản xuất.
Ngược lại, nếu là loài có ích hoặc trung tính nhưng lại xuất hiện đột ngột, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo về biến động môi trường. Cũng có khả năng đây là hiện tượng định kỳ, thuộc nhóm những “bí ẩn kỳ thú” của thế giới côn trùng. Riêng trường hợp tại cánh đồng gần cửa khẩu Chiềng Khương, số lượng côn trùng dày hơn so với nơi khác có thể xuất phát từ điều kiện môi trường đặc thù ở đây phù hợp cho côn trùng tập trung.
Một số chuyên gia về côn trùng và dịch hại cho rằng, những hình ảnh trong clip có thể là hiện tượng “swarming” (giao phối) của các loài muỗi nhỏ hoặc dĩn. Con đực thường tụ tập ở một điểm cố định, bay theo hình xoáy để thu hút các con cái, hoạt động mạnh vào sáng sớm hoặc chiều mát khi không khí ẩm, gió nhẹ.
Một số loài rầy hại lúa cũng có hành vi tương tự, sự xuất hiện dày đặc có thể là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ bùng phát dịch hại.
Các nhà côn trùng học cho biết, hiện tượng này phụ thuộc vào chu kỳ sinh sản và điều kiện thời tiết, nên không xuất hiện hàng ngày. Nếu là dịch hại thì cũng chỉ xuất hiện cục bộ, chưa đáng lo ngại.
PHÚC HẬU