Thị trường ghi nhận không ít sóng mạnh đến từ nhóm cổ phiếu thoái vốn nhà nước.
“Nước rút” hoàn tất kế hoạch thoái vốn 2021-2025
Tổng hợp các thông báo chào bán cổ phần được triển khai trong tháng 12 cho thấy sẽ có rất nhiều phiên đấu giá trên các sàn chứng khoán.
Các thương vụ trải rộng từ bán vốn tại doanh nghiệp vừa và nhỏ cho tới chào bán cổ phần theo lô lớn tại các doanh nghiệp đầu ngành, doanh nghiệp có quy mô lớn. Giới chuyên gia gọi vui đây là một “đợt chạy nước rút” của kế hoạch sắp xếp, thoái vốn giai đoạn 2021-2025.
Có vài nhân tố chính dẫn tới việc nhiều đợt thoái vốn đổ dồn vào tháng 12. Cụ thể, đây là hạn cuối của khung pháp lý giai đoạn 2021-2025: nhiều văn bản, tiêu chí phân loại và lộ trình sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn được xây dựng cho kế hoạch 5 năm này.
Mục tiêu hoàn thành hoặc đưa ra các quyết định quan trọng trong năm 2025 khiến cơ quan đại diện vốn và doanh nghiệp đẩy nhanh tiến độ bán vốn vào cuối năm.
Bên cạnh đó, các văn bản pháp lý liên quan được điều chỉnh và duy trì hiệu lực đến cuối năm 2025, tạo áp lực về thời hạn thực hiện lộ trình. Bước sang năm 2026, một loạt nghị định mới sẽ điều chỉnh lại các quy định về thoái vốn, bán vốn nhà nước.
Hiện nay, Luật 68/2025 về Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, được Quốc hội ban hành ngày 14/6/2025, vẫn chưa có nghị định hướng dẫn. Chính phủ đã ban hành nghị quyết cho phép tiếp tục áp dụng các quy định cũ cho đến khi có nghị định mới; bởi vậy, hoạt động thoái vốn hiện nay vẫn tuân theo các nghị định cũ, đặc biệt trong công tác định giá doanh nghiệp.
Theo dự thảo Nghị định về cơ cấu lại vốn nhà nước tại doanh nghiệp, đối với trường hợp chuyển nhượng vốn tại các công ty cổ phần đã niêm yết hoặc đăng ký giao dịch trên Sở Giao dịch chứng khoán, việc xác định giá khởi điểm có nhiều điểm mới, trong đó nổi bật là vấn đề định giá đất, quyền sử dụng đất - vốn rất phức tạp theo đánh giá của đại diện một số tổng công ty có doanh nghiệp thuộc diện phải thoái vốn.
Hoạt động bán vốn còn tác động đến kế hoạch tái cơ cấu, chỉ tiêu doanh thu/lợi nhuận và báo cáo tài chính của các tập đoàn, tổng công ty.
Một số đơn vị đã công bố danh sách doanh nghiệp thoái vốn trong năm 2025 theo kế hoạch tái cơ cấu danh mục đầu tư; việc gom các phiên đấu giá vào cuối năm giúp hoàn thiện chỉ tiêu lợi nhuận, cân đối dòng tiền và chuẩn bị báo cáo cuối năm, như trường hợp của Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC).
Một số “ông lớn” ngành như Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PVN), Tổng công ty Xi măng Việt Nam (Vicem), Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT), Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba)... cũng thúc đẩy kế hoạch thoái vốn nhằm thực hiện chiến lược tái phân bổ vốn theo đề án tái cơ cấu đã được duyệt đến hết năm 2025.
Cổ phiếu thoái vốn tạo sóng, nhà đầu tư săn cơ hội
Thị trường ghi nhận không ít sóng mạnh đến từ nhóm cổ phiếu thoái vốn, thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư. Tuy vậy, tùy đặc điểm từng mã cổ phiếu mà mức độ “xuống tiền” chỉ ở mức “chơi cho vui” hay thực sự “ra tấm ra món”.
Cổ phiếu PET của Tổng công ty cổ phần Dịch vụ Tổng hợp Dầu khí (Petrosetco) được một số nhà đầu tư cá nhân mua vào ở mức giá dưới 32.000 đồng/cổ phiếu và quyết giữ đến khi PVN hoàn tất đấu giá vào ngày 11/12/2025. Với giá khởi điểm quanh 36.000 đồng/cổ phần, nhiều nhà đầu tư tin rằng, mua quanh 31.000-32.000 đồng/cổ phiếu là “không thể chết”.
Cổ phiếu VGC của Tổng công ty Viglacera cũng được một nhóm nhà đầu tư gom với kỳ vọng Bộ Xây dựng sắp thoái vốn, đồng thời công ty mẹ là Hạ tầng Gelex đang chuẩn bị IPO.
Phiên đấu giá cổ phiếu Ngân hàng Hàng hải Việt Nam (mã MSB) của VNPT công bố giữa tuần qua gây chú ý khi mức giá khởi điểm 18.239 đồng/cổ phiếu, cao gấp 1,5 lần thị giá MSB hiện tại là 12.200 đồng/cổ phiếu.
Thanh khoản nhiều cổ phiếu tăng đột biến, giá cũng bật mạnh khi thông tin về phiên đấu giá và chào bán được công bố; một số mã thậm chí tăng trần, tạo sóng giao dịch ngắn hạn như PET và MSB. Tuy nhiên, diễn biến giá sau đó phụ thuộc vào mức độ hấp dẫn của doanh nghiệp bị thoái vốn (ngành nghề, triển vọng lợi nhuận, tài sản…).
Phương thức bán cổ phần tại nhiều doanh nghiệp hiện khá khác nhau. Một số bán lẻ cho mọi nhà đầu tư với số lượng từ 100 cổ phần trở lên như phiên đấu giá cổ phiếu PET.
Một số khác lại chọn bán cả lô, như VNPT đăng ký bán đấu giá lô 188,7 triệu cổ phần MSB với giá khởi điểm 3.441 tỷ đồng; lô hơn 10 triệu cổ phiếu tại Công ty cổ phần Viễn thông - Tin học Bưu điện (mã ICT), tương ứng 31,43% vốn điều lệ với giá khởi điểm 74.106 đồng/cổ phiếu - tương đương 750 tỷ đồng; hay lô hơn 2 triệu cổ phiếu Công ty cổ phần Công nghệ và Truyền thông Việt Nam (mã TTN) và lô hơn 2,1 triệu cổ phần tại Công ty cổ phần Viễn thông VTC (mã VTC), tương ứng 46,67% vốn điều lệ với giá khởi điểm 49.200 đồng/cổ phần.
Thông thường, những lô cổ phần gắn với quyền quản trị doanh nghiệp hoặc doanh nghiệp có quyền sử dụng đất ở vị trí đắc địa, quỹ đất lớn thường thu hút nhà đầu tư chiến lược và quỹ ngoại.
Thông qua đấu giá theo lô, họ có thể mua khối lượng lớn để đạt được vị thế chi phối hoặc ảnh hưởng trọng yếu trong quản trị. Trong khi đó, nhà đầu tư cá nhân thường lựa chọn mua cổ phiếu hiện hữu trên sàn để “ăn theo” sóng do các nhà đầu tư lớn tạo ra.
Dưới góc nhìn chuyên gia, việc đẩy nhanh các đợt thoái vốn nhà nước sẽ góp phần đưa danh mục vốn nhà nước trở về lĩnh vực cần nắm giữ, tăng hiệu quả sử dụng vốn.
Các thương vụ thoái vốn có thể mang lại nguồn thu đáng kể cho Nhà nước hoặc cơ quan đại diện chủ sở hữu, giúp bù đắp nhu cầu đầu tư công hoặc bổ sung nguồn lực cho các mục tiêu khác.
Tác dụng tích cực khác là nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước, thúc đẩy quản trị doanh nghiệp và tạo cơ hội cho khu vực tư nhân tham gia sâu rộng hơn vào nền kinh tế.
Huy Nguyên