Vệ tinh Starlink trong quỹ đạo Trái Đất tầm thấp. Ảnh: Wikimedia Commons.
Mỗi năm, các nhà vận hành trên khắp thế giới mỗi năm phóng thêm nhiều vệ tinh và tàu vũ trụ, khiến quỹ đạo Trái Đất tầm thấp (Low-Earth orbit) trở nên ngày càng chật chội. Điều này dẫn đến khả năng va chạm cao, chẳng hạn như sự cố một vệ tinh Starlink đã suýt gặp phải vào tuần trước.
Vụ việc xảy ra sau khi Trung Quốc phóng tên lửa Kinetica 1 từ Trung tâm phóng vệ tinh Tửu Tuyền ở sa mạc Gobi, vào ngày 9/12. Tên lửa đã triển khai 9 vệ tinh, trong đó có một thiết bị đã suýt va chạm với một vệ tinh Starlink ở độ cao khoảng 560 km so với Trái Đất, theo ông Michael Nicolls, Phó chủ tịch phụ trách kỹ thuật của công ty.
“Khi các nhà vận hành không chia sẻ dữ liệu quỹ đạo của vệ tinh, những tình huống tiếp cận nguy hiểm trong không gian có thể xảy ra”, ông Nicolls đăng trên X. Ông chia sẻ theo hiểu biết, đơn vị vận hành vụ phóng Kinetic 1 đã không thực hiện các biện pháp phòng ngừa cần thiết để tránh va chạm với các vệ tinh đang hoạt động trên quỹ đạo.
Từ đó dẫn đến một lần tiếp cận cực gần, chỉ khoảng 200 mét, giữa các thiết bị bay. “Phần lớn rủi ro trong không gian xuất phát từ việc thiếu sự phối hợp giữa các nhà vận hành vệ tinh. Điều này cần phải thay đổi”, ông Nicolls viết.
Những diễn biến xảy ra trước và giữa thời điểm sự cố này vẫn chưa rõ ràng. Phản hồi bài đăng của ông Nicolls, CAS Space, công ty vận hành Kinetica 1, cho biết đội ngũ của họ đang liên hệ với Starlink và khẳng định tất cả các vụ phóng của họ đều lựa chọn cửa sổ phóng dựa trên hệ thống nhận thức tình huống không gian từ mặt đất, nhằm tránh va chạm với các vệ tinh/mảnh vỡ đã được biết đến.
“Nếu được xác nhận, sự cố này xảy ra gần 48 giờ sau khi tách tải trọng, thời điểm nhiệm vụ phóng đã kết thúc từ lâu. Điều này cho thấy cần tái thiết lập các mối hợp tác giữa hai hệ sinh thái New Space và CAS Space sẽ phối hợp với các nhà vận hành để xử lý”, CAS Space viết trong một bài đăng sau đó.
Theo Gizmodo, quỹ đạo Trái Đất tầm thấp càng trở nên đông đúc, gia tăng nhu cầu về giao tiếp và hợp tác giữa các nhà vận hành vệ tinh. Do đó, cả đại diện Starlink và CAS đều có phần đúng.
Mỗi vệ tinh Starlink thực hiện các thao tác cơ động để tránh va chạm gần 300 lần mỗi ngày, Space.com đưa tin năm 2024. Con số này gần như gấp đôi số lần các vệ tinh đã thực hiện trong năm 2023.
SpaceX hiện không có kế hoạch giảm tốc độ phóng Starlink trong thời gian tới. Ngược lại, công ty đang chuẩn bị cho một đợt tăng tốc lớn vào năm 2026, tập trung vào việc triển khai hàng loạt các vệ tinh Starlink thế hệ thứ 3 bằng tên lửa Starship. Trong khi đó, các nhà vận hành khác như Amazon LEO và Viasat cũng sẽ tiếp tục phóng vệ tinh của riêng mình.
Thực trạng này đã làm dấy lên những cảnh báo về hội chứng Kessler, một kịch bản giả định trong đó mật độ vật thể trên quỹ đạo Trái Đất tầm thấp (LEO) trở nên quá cao, khiến các vụ va chạm bắt đầu xảy ra dây chuyền và vượt khỏi tầm kiểm soát. Một số chuyên gia cho rằng chúng ta thậm chí đã bước vào những giai đoạn rất sớm của quá trình này.
Nhật Tường