Su-35 ở Ukraine: hiệu quả không chiến và giới hạn

10 giờ trướcBài gốc

Trong hơn ba năm rưỡi giao tranh ở Ukraine, tiêm kích Su-35 của Nga được triển khai với vai trò nòng cốt, vừa chiếm ưu thế trên không, vừa tấn công mặt đất và chế áp phòng không. Theo các báo cáo công khai, Su-35 được cho là chưa từng bị bắn hạ trong không chiến tại đây, song đã chịu tổn thất đáng kể trước lưới lửa phòng không khi hoạt động ở độ cao thấp.

Vai trò của Su-35 trong chiến trường hỗn hợp

Theo thông tin từ Tập đoàn Rostec, lực lượng Không quân Vũ trụ Nga đang khai thác Su-35 như một công cụ then chốt trong khu vực chiến dịch đặc biệt. Máy bay được mô tả là "phi cơ săn diệt đa nhiệm", đảm nhiệm truy kích và tiêu diệt mục tiêu trên không lẫn mặt đất.

Kho vũ khí mà Su-35 mang theo gồm tên lửa không đối không, tên lửa hành trình đối đất và rocket dẫn đường, cho phép tấn công từ cự ly trung bình tới xa. Rostec cho biết dây chuyền Su-35 đang duy trì sản xuất ổn định và dòng tiêm kích này "được quân đội đặc biệt tin dùng trong mọi loại hình tác chiến".

Nền tảng kỹ thuật của Su-35

Khung thân, động cơ và khả năng siêu cơ động

Su-35 được phát triển từ khung thiết kế của Su-27, kết hợp triết lý "siêu cơ động, đa năng và tự bảo vệ cao". Máy bay sử dụng động cơ AL-41F1S với vector điều khiển lực đẩy 3 chiều, cho phép thực hiện các động tác cơ động cực đại như Pugachev Cobra hoặc Herbst Maneuver.

Các động tác này giúp Su-35 tạo ưu thế trong không chiến tầm gần, tăng khả năng đổi hướng gấp, né tránh tên lửa và giành vị trí thuận lợi khi cận chiến với đối phương.

Radar Irbis-E và hệ thống tác chiến điện tử

Su-35 được trang bị radar mảng pha quét thụ động Irbis-E với tầm phát hiện lên tới 350 km. Hệ thống này có thể theo dõi 30 mục tiêu và tấn công đồng thời 8 mục tiêu bằng tên lửa không đối không R-77 hoặc R-27.

Trên cánh máy bay, hệ thống gây nhiễu Khibiny được tích hợp nhằm làm giảm xác suất bị radar đối phương khóa bắt, qua đó tăng khả năng sống sót trước các tổ hợp tên lửa phòng không tầm trung.

Năng lực tấn công tầm xa với R-77M

Để tăng cường khả năng tác chiến không đối không tầm xa, Nga đã tích hợp tên lửa R-77M cho Su-35. Loại đạn này có tầm bắn trên 180 km, sử dụng đầu dò radar chủ động, qua đó cải thiện khả năng tiêu diệt mục tiêu ngoài tầm nhìn.

Việc bổ sung R-77M, kết hợp với cải tiến phần mềm điều khiển hỏa lực, giúp Su-35 mở rộng phạm vi tác chiến không đối không lên cấp chiến dịch, đặc biệt khi phối hợp với máy bay cảnh báo sớm A-50U.

Đa nhiệm tấn công mặt đất và chế áp phòng không

Dù được thiết kế chủ yếu cho nhiệm vụ chiếm ưu thế trên không, Su-35 vẫn thể hiện hiệu quả trong vai trò tấn công mặt đất và chế áp hệ thống phòng không đối phương.

Trong giai đoạn đầu chiến sự, Su-35 được cho là đã tham gia nhiều phi vụ hộ tống và trấn áp, đặc biệt trong các đợt tấn công phối hợp với tên lửa hành trình Kh-31P chuyên diệt radar và Kh-29TD dẫn đường quang điện.

Tính đa nhiệm này giúp Su-35 trở thành "xương sống" trong các chiến dịch phối hợp hỏa lực: máy bay vừa có thể tiêu diệt máy bay địch, vừa đóng vai trò dẫn đường cho tên lửa đất đối đất hoặc UAV tấn công mục tiêu chiến thuật.

Thành tích không chiến và rủi ro trên chiến trường Ukraine

Theo các báo cáo được dẫn lại, đến nay Su-35 được cho là đã đạt số lượng chiến công trên không cao hơn bất kỳ dòng chiến đấu cơ nào khác trong kỷ nguyên hậu Chiến tranh Lạnh. Một trận đánh đáng chú ý diễn ra ngày 5/3/2022, khi các phi công Nga báo cáo bắn hạ bốn tiêm kích Su-27 của Ukraine gần Zhytomir chỉ trong một phi vụ.

Nhiều nguồn tin cũng ghi nhận Su-35 đã tiêu diệt thêm các mục tiêu như MiG-29, Su-24M, Su-25, trực thăng Mi-8 và hàng chục UAV. Trong hơn ba năm rưỡi giao tranh, Su-35 chưa từng được ghi nhận là bị bắn hạ trong không chiến.

Tuy vậy, ít nhất ba chiếc Su-35 đã bị lực lượng phòng không Ukraine bắn hạ khi đang hoạt động ở tầm thấp hoặc trong nhiệm vụ tấn công mặt đất. Diễn biến này cho thấy rủi ro khi sử dụng chiến đấu cơ thế hệ 4++ trên chiến trường dày đặc phòng không, nơi các hệ thống tên lửa mặt đất có thể khai thác diện tích phản xạ radar lớn và đường bay dễ dự đoán hơn của máy bay có người lái.

Giới hạn công nghệ và cách Nga thích ứng

Dù vẫn được đánh giá là một trong những máy bay cơ động nhất thế giới, Su-35 bắt đầu đối mặt với giới hạn công nghệ so với các đối thủ thế hệ mới. Các nhà phân tích phương Tây nhận định radar Irbis-E thua kém radar mảng pha quét điện tử chủ động AESA trên F-35 hay J-20 về khả năng xử lý tín hiệu và chống nhiễu.

Vỏ máy bay Su-35 sử dụng ít vật liệu composite hơn, khiến tiết diện phản xạ radar lớn hơn. Khả năng tàng hình hồng ngoại và liên kết dữ liệu được đánh giá ở mức trung bình, không ngang bằng các dòng tiêm kích thế hệ 5.

Trước bối cảnh đó, Moskva triển khai cách tiếp cận "tương hỗ hỏa lực", kết hợp Su-35 với mạng lưới phòng không mặt đất S-400, Buk-M3 và hệ thống chỉ thị mục tiêu từ UAV. Theo mô hình này, Su-35 đóng vai trò một mắt xích trong cấu trúc chiến đấu hợp nhất, thay vì là nền tảng tác chiến đơn lẻ.

Sản xuất, xuất khẩu và tác động công nghiệp quốc phòng

Theo Tổng giám đốc Tập đoàn Máy bay Thống nhất (UAC) Vadim Badekha, Nga đang tăng tốc dây chuyền sản xuất Su-35 nhằm vừa bổ sung cho lực lượng trong nước, vừa đáp ứng các hợp đồng xuất khẩu.

Năm 2025, Algeria, Iran và Ethiopia được xác nhận đã đặt mua Su-35. Iran dự kiến biên chế lô đầu tiên ngay trong năm tới. Điều này cho thấy Su-35 vẫn duy trì vị thế đáng kể trên thị trường xuất khẩu, nhất là tại các quốc gia cần tiêm kích mạnh nhưng không đủ chi phí hoặc điều kiện tiếp cận chiến đấu cơ thế hệ 5.

Mở rộng sản xuất Su-35 cũng nhằm mục tiêu ổn định ngành công nghiệp quốc phòng Nga. Các dây chuyền tại Komsomolsk-na-Amure được tự động hóa ở mức cao, với vật liệu khung và radar được nội địa hóa gần như hoàn toàn, giảm phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu.

Theo giới phân tích, việc duy trì sản xuất Su-35 ở quy mô lớn còn giúp Moskva bảo đảm nguồn lực, nhân lực và hạ tầng kỹ thuật cho quá trình chuyển tiếp sang dòng Su-57 thế hệ 5 trong vài năm tới.

Đánh giá tổng quan

Dữ liệu hiện có cho thấy Su-35 là nền tảng chiến đấu quan trọng của Nga trên chiến trường Ukraine, kết hợp khả năng không chiến, tấn công mặt đất và phối hợp với mạng lưới phòng không – trinh sát. Thành tích không chiến, đặc biệt là việc chưa bị bắn hạ trong giao chiến trực tiếp trên không, cho thấy hiệu quả của khung thân siêu cơ động, radar tầm xa và vũ khí thế hệ mới như R-77M.

Song song với đó, những tổn thất trước phòng không mặt đất và khoảng cách công nghệ với các dòng tiêm kích thế hệ 5 cho thấy giới hạn của cấu trúc thế hệ 4++ trên chiến trường hiện đại. Cách Nga tích hợp Su-35 vào một hệ thống tác chiến hợp nhất, đồng thời mở rộng sản xuất và xuất khẩu, cho thấy dòng máy bay này vẫn sẽ tiếp tục đóng vai trò đáng kể trong giai đoạn quá độ trước khi các nền tảng thế hệ 5 được triển khai rộng rãi.

Tuệ Nhân

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/su-35-o-ukraine-hieu-qua-khong-chien-va-gioi-han-411483.html