Sử dụng thống nhất một bộ SGK: Giáo viên linh hoạt, học sinh chủ động

5 giờ trướcBài gốc

Cô trò Trường THCS Bạc Liêu – Ninh Bình (Cà Mau). Ảnh minh họa: INT

Sự thay đổi lớn này nhận được nhiều kỳ vọng từ đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý; cùng đó là mong muốn triển khai bồi dưỡng giáo viên đồng bộ, hướng dẫn chuyên môn rõ ràng để dạy học hiệu quả với bộ sách thống nhất.

Mong đợi khi thống nhất một bộ sách

Từ kinh nghiệm giảng dạy nhiều bộ sách khác nhau, cô Phạm Nguyễn Trang Ngân - giáo viên Trường THPT A Lưới (TP Huế) mong bộ sách giáo khoa mới sẽ bám sát tinh thần Chương trình GDPT 2018, nhưng không “đóng khung” nội dung, cho phép giáo viên linh hoạt triển khai. Sách cần giảm hàn lâm, tăng tính thực tiễn, sử dụng nhiều tình huống gắn với đời sống và bối cảnh vùng miền, đặc biệt là học sinh dân tộc thiểu số.

Cấu trúc sách theo hướng mở, với nhiều gợi ý hoạt động, dự án, câu hỏi phân hóa và nhiệm vụ rèn năng lực, thay vì chỉ liệt kê kiến thức. Bên cạnh đó, sách giáo khoa mới cần đi kèm hệ sinh thái học liệu số đồng bộ, như video, mô phỏng, ngân hàng câu hỏi, phiếu học tập… để hỗ trợ giáo viên triển khai hiệu quả.

Để giáo viên nhanh chóng tiếp cận bộ sách mới, cô Trang Ngân cho rằng, các chương trình bồi dưỡng cần đi vào cốt lõi: Cách thiết kế chuỗi hoạt động dạy học phát triển năng lực, dạy mẫu một số bài theo phương pháp mới, hướng dẫn cụ thể về kiểm tra đánh giá theo năng lực.

Ngoài ra, giáo viên cần hệ thống học liệu dùng chung, sinh hoạt chuyên môn liên trường, đội ngũ giáo viên hỗ trợ trực tiếp, cũng như bảo đảm thiết bị, đường truyền đối với trường vùng khó. Giai đoạn đầu triển khai sách mới, giáo viên cũng cần được giảm bớt áp lực hồ sơ để có thời gian đầu tư cho đổi mới.

Là người đứng đầu cơ sở giáo dục, bà Trần Thị Bích Hạnh - Hiệu trưởng Trường Tiểu học thị trấn Hạ Hòa (Hạ Hòa, Phú Thọ) mong muốn bộ sách giáo khoa mới vẫn giữ được tính sư phạm, cấu trúc logic, liên hệ thực tiễn tốt từ các bộ sách hiện hành. Đồng thời, bộ sách phải vượt lên về mặt khoa học và chất lượng; là học liệu định hướng, không phải khuôn mẫu cứng nhắc để giáo viên phát huy tính sáng tạo.

Theo bà Hạnh, sách giáo khoa nên được thiết kế theo hướng mở, linh hoạt để giáo viên có thể vận dụng sáng tạo, liên hệ thực tế, khai thác các tài liệu khác, đáp ứng mục tiêu phát triển năng lực của Chương trình GDPT 2018.

Bộ sách cũng cần tạo thuận lợi cho giáo viên trong xây dựng kế hoạch dạy học, tổ chức dạy học theo chủ đề và thiết kế đánh giá theo năng lực. Sự thống nhất về kiến thức, thuật ngữ, quan điểm khoa học giữa các bộ sách (nếu có sự tích hợp) sẽ giúp giáo viên, người học tránh bối rối khi chuyển đổi.

Giờ học tại Trường Tiểu học thị trấn Hạ Hòa (Hạ Hòa, Phú Thọ). Ảnh: NTCC

Không lệ thuộc sách giáo khoa

Việc chỉ sử dụng một bộ sách giáo khoa nhưng vẫn bảo đảm dạy học phát triển năng lực hoàn toàn có thể thực hiện thông qua việc thay đổi tư duy và phương pháp tiếp cận tài liệu. Vấn đề cốt lõi ở việc coi sách giáo khoa là tài liệu, không phải pháp lệnh.

Muốn đạt được điều này, bà Trần Thị Bích Hạnh cho rằng, giáo viên cần nghiên cứu kỹ khung chương trình chung. Mọi hoạt động, nội dung đưa vào tiết dạy phải nhằm mục đích giúp học sinh đạt được các năng lực, phẩm chất đã được quy định trong chương trình.

Đánh giá tiết dạy, kết quả học tập phải dựa trên việc học sinh đạt được yêu cầu cần đạt, không chỉ dựa vào giáo viên đã dạy “đúng bài” trong sách hay chưa. Sách giáo khoa là ngữ liệu cơ bản để tổ chức hoạt động chính thức trên lớp; tuy nhiên, giáo viên cần chắt lọc ngữ liệu, ví dụ, hình ảnh phù hợp nhất.

Thầy cô cần chủ động tìm kiếm ngữ liệu, ví dụ, tình huống thực tiễn từ các nguồn học liệu mở, sách tham khảo khác (nếu có), hoặc từ thực tế đời sống để làm phong phú bài giảng. Hạn chế sử dụng nguyên văn hệ thống câu hỏi có sẵn trong sách, đặc biệt là các câu hỏi kiểm tra. Thay vào đó, giáo viên tự thiết kế các câu hỏi mở, tình huống thực tế, hoặc hoạt động vận dụng cao để kích thích tư duy phản biện.

Bà Trần Thị Bích Hạnh cũng lưu ý tăng cường hoạt động học tập chủ động, lấy học sinh làm trung tâm. Giáo viên coi mình là đồng thiết kế bài dạy cùng với tác giả sách. Nếu phần nào trong sách giáo khoa còn nặng, trừu tượng, thầy cô chủ động bổ sung các hoạt động dẫn dắt, ví dụ thực tiễn hơn, hoặc giảm tải nội dung lý thuyết.

Hoạt động dạy học phải linh hoạt: Tăng cường làm việc nhóm, dự án nhỏ, trải nghiệm thực hành, để học sinh tự chiếm lĩnh kiến thức. Cùng đó, kiểm tra, đánh giá hướng đến đánh giá năng lực (vận dụng, giải quyết vấn đề), thay vì chỉ kiểm tra ghi nhớ nội dung trong sách. Giáo viên sử dụng ngân hàng câu hỏi chuẩn hóa (nếu có), hoặc tự xây dựng các đề kiểm tra bám sát Chương trình để đảm bảo tính khách quan, không bị giới hạn bởi nội dung đặc thù của một bộ sách giáo khoa.

Về vấn đề này, cô Phạm Nguyễn Trang Ngân cho rằng, điều cốt lõi nằm ở việc xác định sách giáo khoa chỉ là một trong nhiều học liệu, còn “pháp lệnh” thực sự là Chương trình. Khi chuẩn bị bài, giáo viên cần xuất phát từ yêu cầu cần đạt, năng lực cần hình thành, rồi mới sử dụng sách giáo khoa như nguồn tham khảo để lựa chọn hoặc điều chỉnh nội dung. Ngoài sách giáo khoa, giáo viên có thể kết hợp học liệu số, tư liệu địa phương, dự án cộng đồng, thí nghiệm hoặc nghiên cứu nhỏ của học sinh.

Đồng quan điểm, thầy Nguyễn Phương Bắc - giáo viên Trường Tiểu học & THCS Lâm Thao (Lương Tài, Bắc Ninh) cho rằng, trước hết, cần xác định sách giáo khoa chỉ là nguồn “tư liệu”, không phải toàn bộ bài dạy. Giáo viên phải căn cứ vào yêu cầu cần đạt của Chương trình GDPT 2018 để soạn bài, dạy theo mục tiêu thay vì bám theo từng trang sách.

Trong tổ chức dạy học, giáo viên chủ động thiết kế các hoạt động mở, đa dạng. Dù bộ sách được thống nhất, giáo viên vẫn có thể xây dựng hoạt động nhóm, dự án nhỏ, trò chơi học tập, tình huống thực tế; liên hệ địa phương, đưa học sinh quan sát thực tế, làm clip, phỏng vấn,..

Về kiểm tra đánh giá, giáo viên cần được trao quyền chủ động cao hơn. Thầy cô linh hoạt thiết kế bài kiểm tra phù hợp từng lớp, không bó buộc theo mẫu của sách giáo khoa; đồng thời tăng cường các hình thức đánh giá thường xuyên như quan sát, phiếu học tập, nhật ký học tập… giúp phản ánh toàn diện quá trình học tập của học sinh.

“Để triển khai tốt bộ sách mới, kỳ vọng lớn nhất của tôi là công tác tập huấn, bồi dưỡng giáo viên phải được tổ chức đồng bộ, thống nhất; giúp thầy cô nhanh chóng làm quen với nội dung, phương pháp mới, từ đó chủ động xây dựng kế hoạch giảng dạy phù hợp.

Mong rằng, Bộ/sở GD&ĐT ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể để làm căn cứ điều chỉnh phương pháp dạy học; giảm tải công việc hành chính, báo cáo không cần thiết để giáo viên tập trung chuyên môn, tự học, nghiên cứu tài liệu giáo dục; từ đó nâng cao năng lực giảng dạy”, Hiệu trưởng Trần Thị Bích Hạnh bày tỏ.

Hiếu Nguyễn

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/su-dung-thong-nhat-mot-bo-sgk-giao-vien-linh-hoat-hoc-sinh-chu-dong-post760203.html