Sự thật đằng sau nỗi lo 'tại sao gần đây có quá nhiều máy bay rơi'

6 giờ trướcBài gốc

Thảm họa rơi máy bay của hãng hàng không Air India hôm 12/6 là vụ tai nạn máy bay đáng chú ý nhất xảy ra gần đây.

Trong những tháng qua, dư luận cảm thấy những thảm kịch hàng không quy mô lớn tương tự đang xảy ra thường xuyên hơn. Liệu có đúng như vậy?

An toàn hàng không nửa đầu năm 2025

Sự cố của Air India là vụ tai nạn gây chết người thứ 2 liên quan máy bay thương mại trong năm 2025. Trước đó hôm 30/1, chuyến bay 5342 của American Airlines va chạm với trực thăng khi hạ cánh tại sân bay Ronald Reagan của Washington, cướp đi sinh mạng của toàn bộ hành khách.

Một số sự kiện khác cũng lớn nhưng may mắn không có người thiệt mạng, như hồi tháng 2, máy bay Delta Airlines úp ngược khi đang hạ cánh tại sân bay Toronto, Canada. Giữa tháng 3, một máy bay của American Airlines bốc cháy do gặp sự cố động cơ.

Ngoài ra, có 19 thảm họa liên quan tới dòng máy bay nhỏ hơn, trong đó có vụ tai nạn thương tâm liên quan tới máy bay vận chuyển y tế bị rơi ở Philadelphia khi đang chở một đứa trẻ trên đường về nhà sau quá trình điều trị bệnh.

Có bao nhiêu máy bay rơi mỗi năm?

2024 là năm chứng kiến nhiều thảm họa hàng không chết chóc nhất kể từ 2018, trong đó có 16 vụ với 333 hành khách và phi hành đoàn thiệt mạng. Trước đó, 2023 lại là một trong những năm an toàn hàng không cao nhất, với 6 vụ và 115 người tử vong.

Hai vụ tai nạn đáng chú ý nhất năm 2024 xảy ra vào thời điểm cuối năm. Ngày 25/12, máy bay của hãng hàng không Azerbaijan Airlines được cho là bị tên lửa bắn trúng trong không phận Nga, buộc phải hạ cánh khẩn cấp ở Kazakhstan, khiến 38/67 người thiệt mạng. Chỉ vài ngày sau, máy bay của hãng hàng không Jeju Air đâm vào bức tường bê tông cuối đường băng ở sân bay Muan, cướp đi sinh mạng của 179/181 người.

Hai thảm họa hàng không ở Kazakhstan và Hàn Quốc đẩy số người tử vong hàng năm lên gấp 3, từ 116 lên 333, biến 2024 từ một năm khá tích cực về an toàn hàng không thành một trong những năm tồi tệ nhất một thập niên qua.

Sự cố của Air India là vụ tai nạn gây chết người thứ 2 liên quan đến máy bay thương mại trong năm 2025. Ảnh: Reuters.

Ngoài những vụ việc trên, năm 2024, một hành khách qua đời do máy bay Singapore Airlines 777-300ER gặp nhiễu động, và một thành viên phi hành đoàn thiệt mạng do sự cố khói và khí thải trên máy bay Airbus A220-300 của Thụy Sĩ.

Trong quá khứ, máy bay chở khách gặp nạn từng xảy ra thường xuyên hơn nhiều, do an toàn hàng không khi đó chưa phát triển. Từ năm 1958-1980, có hơn 1.000 trường hợp tử vong mỗi năm. Riêng năm 1972 và 1973, con số này vượt quá 2.000. Tuy nhiên, từ năm 2006-2024, không năm nào ghi nhận hơn 1.000 trường hợp, với năm 2017 có 59 người.

Giới chức đã giám sát an toàn hàng không chặt chẽ hơn sau loạt sự cố nghiêm trọng những năm gần đây, đặc biệt là dòng máy bay Boeing.

Tháng 4/2024, hành khách kinh hãi chứng kiến cảnh nắp động cơ một chiếc Boeing 737 bị gió thổi bay và rơi ra trong khi cất cánh. Máy bay trở về sân bay quốc tế Denver an toàn và tất cả bình an vô sự. Trước đó, tấm bịt cửa Boeing 737 Max 9 của Alaska Airlines bị bung ở độ cao 4.800 m, tạo lỗ thủng lớn bên hông máy bay, khiến một tiếp viên bị thương nhẹ.

Boeing bị theo dõi kỹ lưỡng hơn vì vào năm 2018 và 2019, 2 máy bay Boeing 737 Max 8 bị rơi - Lion Air của Indonesia và Ethiopian Airlines - khiến tổng cộng 346 người thiệt mạng. Điều tra viên nhận định các vụ tai nạn liên quan tới tính năng ổn định bay mới. Sau khi cập nhật phần mềm và kiểm tra an toàn chuyên sâu, 737 Max 8 hoạt động trở lại vào cuối năm 2020.

Cần lưu ý, những sự cố này ngày càng được chú ý bởi sự phổ biến của điện thoại thông minh và mạng xã hội. Mọi sự cố, dù nhỏ đến đâu, đều được ghi lại và đăng tải trực tuyến, tạo cảm giác đi máy bay ngày càng kém an toàn. Song thực tế thì ngược lại.

Các chuyên gia nói gì?

Mặc dù 2024 là năm chết chóc nhất với ngành hàng không kể từ năm 2018, thập niên qua lại là thập niên an toàn nhất trong lịch sử. Các hãng hàng không Anh và Ireland có hồ sơ an toàn tốt nhất thế giới, với Ryanair và easyJet chưa bao giờ gặp tai nạn chết người.

“Năm 2024, có hơn 37 triệu chuyến bay theo lịch trình do các hãng hàng không trên toàn thế giới khai thác và số vụ tai nạn lớn đếm trên đầu ngón tay”, John Grant từ công ty dữ liệu và thống kê chuyến bay OAG cho biết. “Con số này cho thấy hàng không vẫn đang là một trong những hình thức vận chuyển an toàn nhất và tính chuyên nghiệp cùng chuyên môn kỹ thuật đảm bảo an toàn là trọng tâm của mọi chuyến bay được khai thác”.

An toàn là trên hết với ngành hàng không. Ảnh: Reuters.

Brian Smith - phi công kỳ cựu tại các hãng hàng không thương mại và vận tải hàng hóa - thấu hiểu nỗi lo của công chúng khi chứng kiến một số vụ tai nạn gần đây. Song, ông chỉ ra trong 70 năm qua, xu hướng máy bay gặp nạn đi xuống xét tương quan số chuyến khởi hành: “Ví dụ, vào năm 1959, có 40 vụ tai nạn chết người trên một triệu chuyến bay khởi hành tại Mỹ. Trong vòng 10 năm, con số này xuống còn dưới 2, giảm còn khoảng 0,1 vào năm 2014”.

“Những bước tiến lớn về công nghệ, đặc biệt về động cơ phản lực, hệ thống điều khiển máy bay và kiểm soát không lưu, giúp hàng không đứng đầu về độ an toàn. Công nghệ vượt trội đến mức các yếu tố con người như lỗi phi công còn nhiều hơn lỗi cơ học hoặc hệ thống khi nhắc tới nguyên nhân chính dẫn tới tai nạn”, ông giải thích, nhấn mạnh “hành khách nên tiếp tục tin tưởng ngành này”.

John Strickland - chuyên gia hàng không tại JLS Consultancy - cũng khẳng định hàng không là “hình thức vận chuyển cực kỳ an toàn”.

“Mặc dù mọi tai nạn, đặc biệt khi có người tử vong, đều đáng tiếc, chúng ta cần xem xét bối cảnh rộng hơn, khi hàng triệu chuyến bay được khai thác và hàng triệu hành khách đến nơi an toàn hàng năm. Đối với các hãng hàng không, an toàn là trên hết, cũng như sự giám sát của nhiều cơ quan quản lý toàn cầu”, ông Strickland nói.

Trong khi đó, Damien Devlin - giảng viên quản lý hàng không tại Đại học East London - nhận định những sự cố gần đây khiến dư luận chú ý tới ngành hàng không, song “những sự cố như thế này cực kỳ hiếm gặp”.

“Theo Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế, tai nạn xảy ra với tỷ lệ trung bình 1/1,26 triệu”, ông Devlin nói. “Để dễ tưởng tượng, một cá nhân cần đi máy bay hàng ngày trong 103.239 năm mới dính một vụ tai nạn chết người”.

Tuy nhiên, giai đoạn cất cánh và hạ cánh - thời điểm ghi nhận hơn một nửa số vụ tai nạn - vẫn tồn tại nhiều rủi ro, nên ngành hàng không cần tiếp tục nâng cao cách thức đào tạo và cải tiến công nghệ để cải thiện độ an toàn bay, ông kết luận.

Khoảnh khắc máy bay Air India rơi ở Ahmedabad Đoạn video từ camera an ninh ghi lại khoảnh khắc chiếc máy bay chở hơn 240 hành khách của hãng Air India rơi xuống ngay sau khi cất cánh tại Ahmedabad (Ấn Độ) vào 12/6.

Trí Ân

Nguồn Znews : https://znews.vn/su-that-dang-sau-noi-lo-tai-sao-gan-day-co-qua-nhieu-may-bay-roi-post1561006.html