Sửa đổi Luật Địa chất và khoáng sản: Tháo gỡ điểm nghẽn, đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm quốc gia

6 giờ trướcBài gốc

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng 4/11, Quốc hội đã nghe Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình tóm tắt về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản (ĐC&KS); Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải trình bày Báo cáo tóm tắt thẩm tra về dự án Luật.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng trình bày Tờ trình tóm tắt về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản.

Theo Tờ trình của Chính phủ, mục tiêu chính của dự thảo là kịp thời tháo gỡ khó khăn phát sinh trong thi hành luật, đặc biệt liên quan cấp phép, khai thác và sử dụng khoáng sản phục vụ thi công các công trình, dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công, PPP và các tình huống khẩn cấp; đồng thời hoàn thiện quy định quản lý đất hiếm và cơ chế phân quyền, phân cấp.

Dự thảo gồm 3 điều, tập trung vào ba nhóm nội dung: (i) sửa đổi, hoàn thiện chính sách; (ii) cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; (iii) phân quyền, phân cấp thẩm quyền quản lý.

Cho phép Chủ tịch UBND tỉnh cấp giấy phép khai thác khoáng sản nhóm IV và nhóm III nhằm cung cấp vật liệu cho: dự án đầu tư công, dự án PPP, công trình, dự án trọng điểm quốc gia, các dự án phát triển kinh tế-xã hội do chính quyền địa phương quyết định; công trình xây dựng khẩn cấp; dự án phòng, chống thiên tai.

Cho phép cấp trực tiếp cho nhà thầu thi công hoặc chủ đầu tư để thực hiện dự án.

Trong trường hợp ứng phó khẩn cấp (thiên tai, dịch bệnh, an ninh, quốc phòng), cho phép khai thác, sử dụng khoáng sản nhóm III, IV mà không phải thực hiện các thủ tục thăm dò, xin phép thông thường.

Điều chỉnh tiêu chí nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu, vật liệu cho công trình, dự án; mục tiêu là hợp lý hóa khung pháp lý để huy động nguồn lực khoáng sản cho phát triển.

Cho phép cơ quan quản lý cấp phép thăm dò sâu hơn hoặc mở rộng cho tổ chức, cá nhân đang khai thác hợp pháp mà không buộc phải điều chỉnh quy hoạch khoáng sản trước khi cấp phép; kết quả thăm dò sẽ được cập nhật vào quy hoạch.

Bổ sung Chương VIIa gồm 4 điều (Điều 85a–85d) quy định chính sách nhà nước, chiến lược quốc gia, dự trữ, bảo vệ và hoạt động thăm dò, khai thác đất hiếm, kèm theo chế tài và cơ chế quản lý nghiêm ngặt đối với khoáng sản đặc thù này.

Thêm quyền ưu tiên cho tổ chức, cá nhân đã được công nhận tài nguyên, trữ lượng: thời hạn ưu tiên 36 tháng với khoáng sản nhóm I, II; 18 tháng với nhóm III; bổ sung quy định 18 tháng tính từ ngày được công nhận kết quả thăm dò hoặc 45 ngày đối với trường hợp khai thác khoáng sản nhóm IV phục vụ các dự án đầu tư công/PPP và công trình ưu tiên khác.

Mục tiêu của các sửa đổi là rút ngắn thủ tục để đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng, dự án trọng điểm cần khởi công chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV và giai đoạn tiếp theo, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - trong đó nêu mục tiêu tăng GDP 8% cho năm 2025 và tạo nền tảng cho tăng trưởng hai con số giai đoạn sau 2026-2030.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải trình bày Báo cáo tóm tắt thẩm tra về dự án Luật.

Trình bày Báo cáo tóm tắt thẩm tra về dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Thanh Hải nêu một số quan điểm, đề nghị hoàn thiện để tránh rủi ro và lạm dụng chính sách như:

Cân nhắc ảnh hưởng tới quy hoạch: Việc gia hạn, cấp lại hay điều chỉnh giấy phép không nên làm xáo trộn các quy hoạch tỉnh, quy hoạch quốc gia đã được phê duyệt; cần rà soát kỹ để tránh mâu thuẫn pháp lý.

Ngăn chặn lợi dụng chính sách, thất thoát tài nguyên: Việc mở rộng đối tượng cấp phép nhóm III, IV có thể tạo kẽ hở dẫn đến đầu cơ, lãng phí tài nguyên và ô nhiễm môi trường. Ủy ban đề nghị bổ sung cơ chế kiểm soát, hậu kiểm và chế tài mạnh để ngăn tình trạng khai thác không qua đấu giá, trái quy hoạch.

Quản lý đất hiếm: Về Chương quản lý đất hiếm, Ủy ban tán thành sự cần thiết của quy định chặt chẽ, nhưng đề nghị xem xét thiết kế chương riêng về khoáng sản chiến lược và cân nhắc bổ sung quy định bắt buộc xin ý kiến bằng văn bản của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an trước khi cấp phép thăm dò, khai thác tại khu vực nhạy cảm liên quan quốc phòng, an ninh.

Tiêu chí khu vực không đấu giá: Cần thu hẹp, làm rõ tiêu chí để tránh bao trùm các khoáng sản có giá trị thương mại cao (bauxite, titan, sắt...) gây cản trở cạnh tranh và hạn chế nhà đầu tư mới có công nghệ tiên tiến.

Thận trọng khi phân cấp, phân quyền: Đề nghị rà soát kỹ những nội dung phân cấp cho địa phương, đảm bảo phù hợp năng lực quản lý của chính quyền tỉnh, tránh phân cấp quá mạnh đối với khoáng sản chiến lược mà thiếu cơ chế kiểm soát rủi ro, dẫn tới hệ quả khó khắc phục.

Bên cạnh năm nhóm chính sách nêu trên, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục phối hợp với UBND các tỉnh rà soát, xử lý các vướng mắc còn lại liên quan thăm dò, khai thác, tận thu, thu hồi khoáng sản, tài chính trong hoạt động khoáng sản và các quy định chuyển tiếp để đảm bảo tính đồng bộ với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (2025) khi dự án Luật được Quốc hội xem xét, thông qua. Các ý kiến thẩm tra nhấn mạnh cân nhắc kỹ lưỡng các cơ chế kiểm soát, hậu kiểm và vai trò của trung ương trong quản lý khoáng sản có giá trị chiến lược.

Huy Tùng

Nguồn PetroTimes : https://petrotimes.vn/sua-doi-luat-dia-chat-va-khoang-san-thao-go-diem-nghen-day-nhanh-tien-do-cac-du-an-trong-diem-quoc-gia-734249.html