Điều hành phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, ngày 8/5 các vị đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự án Luật Thanh tra (sửa đổi) và đã có 88 lượt ý kiến đại biểu phát biểu. Trên cơ sở ý kiến phát biểu của các đại biểu Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội đã có báo cáo tổng hợp và gửi các cơ quan và báo cáo lại đại biểu. Thanh tra Chính phủ đã có Báo cáo số 868 ngày 14/5 tiếp thu, giải trình bước đầu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ. Tại phiên thảo luận hôm nay 22/5, trên danh sách có 20 đại biểu đăng ký.
Kiến nghị giao quyền điều phối cho Thanh tra Chính phủ
Đại biểu Trần Thị Nhị Hà (Đoàn TP. Hà Nội) tập trung phân tích về nội dung trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan, đơn vị trong công tác kiểm tra theo Điều 61 của dự thảo. Đại biểu Trần Thị Nhị Hà chỉ rõ thực tế rằng theo Luật hiện hành, các thủ trưởng cơ quan chuyên môn thường có bộ phận thanh tra chuyên ngành thực hiện đồng thời thanh tra, kiểm tra và giải quyết đơn thư. Trên thực tế, “hai hoạt động này được triển khai song song, không được phân biệt rõ ràng”. Điều này dẫn đến tình trạng chồng chéo, gây tốn kém chi phí tuân thủ và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực quản lý doanh nghiệp.
Đại biểu Trần Thị Nhị Hà - Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội. Ảnh: VPQH
Theo đại biểu Trần Thị Nhị Hà, trong bối cảnh hệ thống thanh tra sau sắp xếp đã tách biệt rõ thanh tra là chức năng chuyên trách, còn kiểm tra là trách nhiệm nội bộ của thủ trưởng cơ quan quản lý chuyên ngành, thì dự thảo cần có quy định cụ thể để điều phối hai hoạt động này.
Đại biểu Trần Thị Nhị Hà kiến nghị: “Một là, bổ sung khái niệm kiểm tra tại Điều 2 để làm rõ tính chất chủ thể, hệ quả pháp lý và trách nhiệm tổ chức thực hiện. Hai là, bổ sung tại Điều 61 nguyên tắc phối hợp, tránh chồng chéo giữa kiểm tra và thanh tra, đồng thời giao Thanh tra Chính phủ, thanh tra tỉnh vai trò đầu mối điều phối kế hoạch thanh tra, kiểm tra trong phạm vi quản lý.”
Quy định rõ ràng giữa thanh tra và kiểm tra
Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) nhất trí với dự thảo và báo cáo thẩm tra về hệ thống cơ quan thanh tra hiện nay không còn thanh tra bộ, không còn thanh tra sở, thanh tra huyện, mà tập trung vào một số cơ quan thanh tra như Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh và các cơ quan như Thanh tra Công an, Thanh tra Quân đội, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước. Ông đồng tình với việc dự thảo có mở cơ chế để sau này Chính phủ quy định thêm một số cơ quan thanh tra khác. Tuy nhiên, ông đề nghị nên ghi rõ cụ thể trong luật về các cơ quan thanh tra chuyên ngành đặc biệt như vệ sinh an toàn thực phẩm, môi trường, hàng giả, hàng kém chất lượng…
Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp). Ảnh: VPQH
Đại biểu Phạm Văn Hòa đặt vấn đề: Nếu các cơ quan này không còn thanh tra bộ thì liệu Thanh tra Chính phủ có đảm đương hết được không. Vì vậy, ông đề nghị thay vì chỉ ghi là Chính phủ sẽ quy định thì cần nêu cụ thể các cơ quan thanh tra trong Luật để người dân cũng biết rõ.
Về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh, ông cho rằng hiện nay không còn thanh tra bộ, thanh tra huyện và thanh tra sở ngành nên nhiệm vụ của Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh là rất nặng nề. Do đó, cần quy định rõ ràng, minh bạch về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan này, đảm đương được vai trò ở cả cấp sở, ngành và cấp huyện khi không còn cơ quan thanh tra tương ứng.
Về thời gian hoạt động thanh tra, ông phân tích rằng theo luật hiện hành thời hạn là 60 ngày không tính ngày làm việc, nhưng dự thảo lại quy định là 60 ngày làm việc. Ông nói rõ: “Chúng tôi tính toán là từ 60 ngày sẽ tăng lên 84 ngày, tăng gần 40% thời gian của cơ quan thanh tra.” Việc này khiến đối tượng thanh tra phải chuẩn bị hồ sơ, tài liệu, bố trí cán bộ làm việc trong thời gian dài, ảnh hưởng đến hoạt động bình thường. Do đó, ông đề nghị phải tính toán kỹ và có lý do rõ ràng vì sao phải tăng thời lượng như vậy.
Về việc tạm dừng thanh tra, ông cho rằng trong dự thảo đang quy định “do cấp thẩm quyền quyết định” nhưng không nói rõ cấp nào. Đại biểu Phạm Văn Hòa nêu rõ: “Tôi nghĩ cần rành mạch, rõ ràng trong việc tạm dừng thanh tra để tránh trường hợp trong quá trình thanh tra thì có một ai đó có thẩm quyền khẳng định tạm dừng thanh tra thì không hay lắm.” Theo ông, việc này cần được quy định cụ thể, minh bạch, đảm bảo tính độc lập và đúng chức năng của cơ quan thanh tra.
Cuối cùng, ông nhấn mạnh về vấn đề hoạt động thanh tra và kiểm tra cần tránh chồng chéo. Hiện nay thanh tra chuyên ngành không còn nhưng bộ, ngành vẫn có quyền kiểm tra chuyên ngành của ngành mình, trong khi Thanh tra Chính phủ cũng thực hiện nhiệm vụ thanh tra. Ông nói: “Đã thanh tra là thanh tra nội dung vấn đề đó rồi, bây giờ kiểm tra chuyên ngành của bộ, ngành cũng vào thực hiện công tác kiểm tra nữa, tôi thấy ở đây có những hoạt động sẽ trùng lắp, sẽ gây khó khăn cho hoạt động của đối tượng thanh tra rất lớn.” Đồng thời, đại biểu Phạm Văn Hòa kiến nghị cần xây dựng quy chế rành mạch, quy định rõ ràng giữa thanh tra và kiểm tra để tránh lặp lại, trùng lắp, và cần phân biệt rõ quyền xử phạt và thẩm quyền của mỗi bên.
Đa số Đại biểu Quốc hội tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật Thanh tra năm 2022 nhằm kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị , trong đó có việc sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.
Hoàng Nhưỡng