Sửa Luật Địa chất và khoáng sản: Cần hoàn thiện cơ chế quản lý đất hiếm

3 giờ trướcBài gốc

Sáng 6/11, Quốc hội tập trung thảo luận tại Tổ về Dự án Luật Xây dựng (sửa đổi); Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản; Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Tham gia thảo luận tại Tổ 11 gồm Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ và Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên.

Trưởng Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh phát biểu tại Tổ 11 (Ảnh: Lâm Hiển)

Hoàn thiện cơ chế quản lý đất hiếm - nguồn tài nguyên chiến lược

Thảo luận về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản, các đại biểu thống nhất cao với việc bổ sung quy định về đất hiếm trong Dự thảo Luật, coi đây là nội dung mới, mang tầm chiến lược và phù hợp với chỉ đạo của cấp có thẩm quyền.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh - Trưởng Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ nhấn mạnh, việc bổ sung Chương VIIa về quản lý đất hiếm là bước tiến quan trọng trong thể chế hóa chủ trương quản lý chặt chẽ tài nguyên chiến lược.

Theo dự thảo, đất hiếm được xác định là “tài nguyên chiến lược đặc biệt”, mọi hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến phải tuân thủ quy hoạch quốc gia, bị cấm xuất khẩu thô và có cơ chế dự trữ quốc gia. Giấy phép thăm dò, khai thác sẽ do Bộ Nông nghiệp và Môi trường cấp, song phải có sự chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ, thể hiện mức độ quản lý và giám sát ở cấp cao nhất.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị làm rõ cơ chế phối hợp giữa các bộ, bởi hiện Bộ Công Thương đang được giao chủ trì xây dựng Chiến lược quốc gia về đất hiếm trình Thủ tướng phê duyệt. Cần đánh giá sự phù hợp và hiệu quả của mô hình này, tránh chồng chéo trong quản lý. Đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để quy định rõ hơn vai trò của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ trong điều hành, quản lý khoáng sản chiến lược.

Bên cạnh đất hiếm, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát các khoáng sản chiến lược khác - như khoáng sản phóng xạ, kim loại quý, vật liệu phục vụ quốc phòng - để xem xét có cần bổ sung vào luật hay không, đảm bảo phù hợp với Nghị định số 193/2025/NĐ-CP.

Giải quyết triệt để tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng cho dự án trọng điểm

Một nội dung lớn khác được thảo luận là tình trạng thiếu hụt vật liệu xây dựng cho các dự án trọng điểm quốc gia. Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh cho biết, thời gian qua Chính phủ và Thủ tướng đã chỉ đạo quyết liệt tháo gỡ, nhưng quy trình cấp phép, thăm dò, phê duyệt trữ lượng còn rườm rà, dẫn đến chậm tiến độ nhiều công trình hạ tầng.

Đại biểu đề nghị rút gọn thủ tục hành chính, đặc biệt đối với khoáng sản nhóm III và IV (vật liệu xây dựng thông thường), có thể bỏ bước thăm dò và công nhận trữ lượng với các loại vật liệu đang khan hiếm, phục vụ công trình quốc gia. Cách làm này có thể rút ngắn thời gian từ 6 tháng đến 1 năm, giúp đẩy nhanh tiến độ cung ứng vật liệu.

Đại biểu cũng lưu ý, khi áp dụng cơ chế đặc thù này, cần đánh giá tác động môi trường, đồng thời bảo đảm tính thống nhất với Luật Quy hoạch (cũng đang được Quốc hội xem xét sửa đổi tại kỳ họp này). Cơ quan chủ trì cần làm rõ cách thức cập nhật các khu vực khai thác đã được cấp phép vào quy hoạch tỉnh, tránh chồng chéo và phát sinh vướng mắc.

Phân cấp mạnh cho địa phương nhưng không “thả nổi” quản lý

Nhiều đại biểu đồng thuận với chủ trương phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho địa phương trong công tác cấp phép khoáng sản. Theo dự thảo, Chủ tịch UBND cấp tỉnh sẽ được giao quyền cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản nhóm I tại khu vực nhỏ lẻ, và toàn quyền cấp phép nhóm II, III, IV, thay cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường như trước đây.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đánh giá đây là bước chuyển hệ thống, sâu rộng, giúp rút ngắn thời gian xử lý, tăng tính chủ động cho địa phương. Tuy nhiên, ông đề nghị làm rõ điều kiện năng lực, dữ liệu, hồ sơ kỹ thuật để các địa phương thực hiện tốt thẩm quyền mới, đồng thời cần quy định cụ thể về cơ chế xử lý các trường hợp chuyển tiếp khi thẩm quyền cấp phép được chuyển từ Bộ về địa phương.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa, Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ phát biểu (Ảnh: Lâm Hiển)

Chung quan điểm, đại biểu Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) cho rằng khoáng sản nhóm II vẫn là loại có giá trị và quy trình khai thác phức tạp, do đó cần có sự giám sát chuyên môn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Ông đề nghị quy định rõ: việc cấp phép khai thác khoáng sản nhóm II tại địa phương phải được Bộ Nông nghiệp và Môi trường chấp thuận bằng văn bản đối với đề án thăm dò, báo cáo trữ lượng, thiết kế cơ sở mỏ, nhằm bảo đảm kiểm soát kỹ thuật chặt chẽ.

Đại biểu Lò Thị Luyến (Điện Biên) cũng ủng hộ phân cấp nhưng nhấn mạnh cần thận trọng với các khoáng sản nhóm I - kim loại quý hiếm, tránh “thả nổi” cho địa phương. Bà đề xuất nếu muốn phân cấp sâu hơn thì nên thí điểm tại một số địa phương đủ năng lực, trước khi áp dụng đại trà, vì thực tế cho thấy một số dự án khai thác kim loại đã gây hậu quả lớn về môi trường, không hoàn thổ sau khai thác.

Tổng hợp các ý kiến, các đại biểu thống nhất cho rằng việc sửa đổi, bổ sung Luật Địa chất và khoáng sản là yêu cầu tất yếu, vừa nhằm tháo gỡ “điểm nghẽn” pháp lý trong cung cấp vật liệu xây dựng cho các công trình trọng điểm, vừa thiết lập hành lang pháp lý chặt chẽ, hiện đại cho quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên chiến lược quốc gia như đất hiếm.

Các ý kiến đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp thu, hoàn thiện dự thảo theo hướng phân cấp đi đôi với giám sát, rút gọn thủ tục hành chính nhưng vẫn bảo đảm tiêu chí môi trường, an ninh tài nguyên, góp phần phát triển bền vững ngành địa chất - khoáng sản, khơi thông nguồn lực phục vụ tăng trưởng kinh tế đất nước trong giai đoạn mới.

Huy Tùng

Nguồn PetroTimes : https://petrotimes.vn/sua-luat-dia-chat-va-khoang-san-can-hoan-thien-co-che-quan-ly-dat-hiem-734378.html