Quan điểm trên được Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề cập khi cho ý kiến về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) tại phiên họp thứ 43 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sáng 10/3.
Quan tâm đến nội dung các hành vi bị nghiêm cấm (Điều 8 dự thảo luật), bà Nguyễn Thanh Hải cho biết, hành vi "Lấn, chiếm hành lang an toàn giao thông đường sắt, phạm vi bảo vệ công trình đường sắt" nhằm hướng đến các công trình mới.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải. (Ảnh: quochoi.vn)
"Với những công trình hiện hữu như "phố cà phê đường tàu" (nằm giáp ranh phường Điện Biên, quận Ba Đình; phường Cửa Nam và Hàng Bông, quận Hoàn Kiếm) kinh doanh dịch vụ, du lịch rất nhộn nhịp. Phải có nguồn tiền rất lớn để di dời những hộ dân đi ra khỏi hành lang an toàn đường sắt", Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu nêu thực tế.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu cũng dẫn thực tế khu vực dân cư dọc đường Giải phóng nhà san sát cạnh đường tàu.
"Luật nghiêm cấm việc lấn, chiếm hành lang an toàn giao thông đường sắt, nhưng đối với những công trình hiện hữu, tôi đề nghị cân nhắc có khoản kinh phí để tạo khu tái định cư cho những hộ dân này như thế nào", bà Nguyễn Thanh Hải đặt vấn đề.
Về trách nhiệm bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn trong hoạt động đường sắt của UBND các cấp (Điều 49 dự thảo luật), bà Nguyễn Thanh Hải dẫn quy định "Thực hiện các biện pháp bảo vệ, chống lấn chiếm hành lang an toàn giao thông đường sắt và bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường sắt" hay "Quản lý, tăng cường các điều kiện an toàn giao thông tại lối đi tự mở; giảm, xóa bỏ các lối đi tự mở hiện có theo lộ trình; chịu trách nhiệm trong việc phát sinh lối đi tự mở"...
Tuy nhiên, bà cũng bày tỏ băn khoăn về thực trạng nhiều hộ dân đang sinh sống sát đường sắt và sự tồn tại của các đường ngang tự phát, đặt ra câu hỏi về giải pháp cụ thể để xử lý vấn đề này.
"Đặc biệt là các khu đang kinh doanh du lịch, điểm "check-in" rất nổi tiếng của Hà Nội đang vi phạm. Đề nghị cơ quan soạn thảo hết sức quan tâm", Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu nói thêm.
Trước đó, trình bày dự thảo luật, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết, dự thảo tập trung vào 5 vấn đề đổi mới quan trọng, mang tính đột phá để tạo hành lang pháp lý cho phát triển đường sắt.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy. (Ảnh: quochoi.vn)
Theo đó, dự thảo luật lược bỏ những nội dung chi tiết mang tính kỹ thuật, cũng như các vấn đề mới đang trong quá trình vận động, thực tiễn biến động thường xuyên và chưa ổn định. Thay vào đó, thẩm quyền quy định các nội dung này được giao cho Chính phủ, Bộ trưởng và chính quyền địa phương nhằm đảm bảo sự linh hoạt, kịp thời điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung khi cần thiết để phù hợp với thực tiễn.
Với nội dung cụ thể, về đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt, lần sửa đổi này bổ sung quy định để huy động tối đa nguồn lực của địa phương, các thành phần kinh tế khác tham gia đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt.
Dự thảo luật bao gồm quy định khuyến khích tất cả tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt thông qua nhiều hình thức hợp đồng như BT, BOT, BTO, BLT, BTL… Đồng thời, bổ sung quy định cho phép địa phương sử dụng ngân sách của mình để tham gia vào công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư và đầu tư xây dựng một số hạng mục thuộc kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia.
Ông Nguyễn Danh Huy nêu rõ, dự thảo cũng sửa đổi, bổ sung quy định rõ trách nhiệm của các chủ thể trong việc đầu tư xây dựng công trình đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương, đường sắt chuyên dùng và công trình hạ tầng kỹ thuật đấu nối với công trình đường sắt, công trình đường sắt quốc gia dùng chung với đường sắt địa phương, đường sắt dùng chung với đường bộ.
"Việc bổ sung các quy định này tạo cơ sở pháp lý cho đầu tư kết cấu hạ tầng đường sắt, ví dụ như việc đầu tư xây dựng cầu chung giữa đường sắt và đường bộ (cầu Lạch Huyện, cầu Cần Thơ 2...)", Thứ trưởng Bộ Xây dựng nói.
Để rút ngắn, đơn giản hóa trình tự, thủ tục thực hiện đầu tư, dự thảo luật bổ sung các quy định được áp dụng thiết kế kỹ thuật tổng thể (thiết kế FEED) thay cho thiết kế cơ sở trong báo cáo nghiên cứu khả thi; UBND cấp tỉnh được quyết định thực hiện ngay việc lập, thẩm định, quyết định đầu tư dự án đường sắt đô thị mà không phải thực hiện các thủ tục về chủ trương đầu tư.
Ông Nguyễn Danh Huy lý giải, việc bổ sung quy định này là một trong những giải pháp đột phá để tháo gỡ điểm nghẽn về trình tự, thủ tục đầu tư cho hệ thống đường sắt đô thị tại địa phương, góp phần hiện thực hóa Kết luận số 49 của Bộ Chính trị về việc đẩy nhanh tiến trình đầu tư, hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị tại TP Hà Nội và TP.HCM vào năm 2035.
Về quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt, dự thảo sửa đổi, bổ sung quy định về phân loại hệ thống đường sắt Việt Nam bao gồm đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương (gồm đường sắt đô thị và đường sắt thông thường vận tải cả hành khách và hàng hóa phục vụ nhu cầu phát triển của địa phương) và đường sắt chuyên dùng.
"Quy định này nhằm giải quyết yêu cầu thực tiễn của các địa phương như Bình Dương, Tây Ninh, Thanh Hóa... có nhu cầu đầu tư đường sắt thông thường (không phải đường sắt đô thị)", Thứ trưởng Nguyễn Danh Huy giải thích.
Nội dung được đề xuất sửa đổi, bổ sung còn có quy định tổ chức được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt do Nhà nước đầu tư tổ chức thực hiện quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt để tháo gỡ vướng mắc tồn tại nhiều năm nay đối với việc giao tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia cho Tổng công ty Đường sắt Việt Nam.
Đồng thời, sửa đổi, bổ sung quy định về cho thuê, chuyển nhượng có thời hạn quyền khai thác tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt do Nhà nước đầu tư để thu hút, đa dạng hóa các loại hình doanh nghiệp tham gia quản lý, đầu tư phát triển đường sắt như "Lãnh đạo công - quản trị tư", "Đầu tư công - quản lý tư", "Đầu tư tư - sử dụng công"...
Về phát triển công nghiệp và nguồn nhân lực đường sắt, ông Nguyễn Danh Huy cho hay, dự thảo bổ sung quy định một số sản phẩm công nghiệp đường sắt thuộc danh mục công nghệ cao được ưu tiên đầu tư phát triển theo quy định của pháp luật về công nghệ cao.
Dự án đầu tư xây dựng đường sắt, công trình công nghiệp đường sắt có gói thầu được tổ chức đấu thầu quốc tế phải có điều kiện ràng buộc nhà thầu nước ngoài thực hiện chuyển giao công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực cho đối tác Việt Nam để làm chủ công tác quản lý, vận hành, khai thác, bảo trì và từng bước làm chủ công nghệ.
"Nhà thầu, chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng đường sắt và dự án mua sắm, đóng mới đầu máy, toa xe phải ưu tiên sử dụng các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà trong nước có thể sản xuất, cung cấp nhằm tạo điều kiện thu hút tối đa mọi nguồn lực đầu tư, phát triển công nghiệp đường sắt, qua đó tạo ra thị trường đủ lớn góp phần phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ...", Thứ trưởng Bộ Xây dựng trình bày.
Anh Văn