Chiều 15/10, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp.
Quy định cụ thể các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập
Báo cáo tại phiên họp, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, dự án luật sửa đổi một số quy định về đánh giá công tác phòng, chống tham nhũng; ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý; cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập; nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập; tài sản, thu nhập phải kê khai; hoạt động xác minh tài sản, thu nhập; phát hiện tham nhũng qua hoạt động thanh tra, kiểm toán; thẩm quyền của cơ quan thanh tra trong thanh tra vụ việc có dấu hiệu tham nhũng; tiếp nhận và giải quyết phản ánh, tố cáo về hành vi tham nhũng và một số nội dung khác để khắc phục những hạn chế, bất cập trong quá trình tổ chức thi hành.
Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong báo cáo tại phiên họp.
Dự thảo luật tập trung sửa đổi, bổ sung 4 vấn đề. Thứ nhất, hoàn thiện các chính sách về các biện pháp phòng ngừa tham nhũng gồm: đánh giá về công tác phòng, chống tham nhũng; cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập; kê khai tài sản, thu nhập và xác minh tài sản, thu nhập. Thứ hai, hoàn thiện các chính sách về phát hiện tham nhũng gồm: thẩm quyền của các cơ quan thanh tra trong thanh tra vụ việc có dấu hiệu tham nhũng; tiếp nhận và xử lý phản ánh, tố cáo về hành vi tham nhũng. Thứ ba, hoàn thiện chính sách về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập để phòng ngừa tham nhũng. Thứ tư, thống nhất, đồng bộ kỹ thuật lập pháp, bảo đảm tính khả thi và phù hợp các văn bản pháp luật có liên quan
Về tài sản, thu nhập phải kê khai, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong thông tin, dự thảo luật sửa cụm từ “nhà ở” thành “quyền sở hữu nhà ở” nhằm đảm bảo phù hợp với quy định của Luật Đất đai, Luật Nhà ở; quy định tăng giá trị tài sản kê khai từ 50 triệu đồng lên 150 triệu đồng cho phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế -xã hội và thời giá hiện nay có nhiều thay đổi so với năm 2018.
Về căn cứ xác minh tài sản, thu nhập, dự thảo luật giao Chính phủ quy định cụ thể việc thực hiện xác minh đối với những người thuộc diện theo kế hoạch hằng năm nhằm khắc phục tình trạng xác minh dàn trải, thiếu trọng tâm, thiếu tính khả thi, hiệu quả hạn chế và các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập không đủ nguồn lực để thực hiện việc xác minh đối với những người thuộc diện theo kế hoạch hằng năm như hiện nay.
Về giá trị tài sản, mức thu nhập để theo dõi biến động, xác minh tài sản, thu nhập, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung quy định tăng giá trị tài sản tài sản, mức thu nhập khi có biến động tăng trong năm từ 300 triệu đồng lên 1 tỷ đồng cho phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay và tạo được sự ổn định trong thời gian dài, đồng thời bảo đảm tính thống nhất với mức tăng giá trị tài sản phải kê khai lên khoảng 3 lần (từ 50 triệu đồng lên 150 triệu đồng).
Một trong những nội dung được sửa đổi, hoàn thiện là cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập, theo Tổng Thanh tra Chính phủ, dự thảo luật đã quy định thống nhất, đồng bộ các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập, để tránh tình trạng không rõ về thẩm quyền, bảo đảm đồng bộ, phù hợp với các quy định của Đảng về kiểm soát tài sản, thu nhập. Dự thảo luật quy định các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập gồm: Ủy ban kiểm tra cấp ủy cấp trên trực tiếp cơ sở trở lên; Thanh tra Chính phủ; TAND Tối cao, Viện KSND Tối cao, Kiểm toán nhà nước, Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chủ tịch nước, Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội, cơ quan Trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội; Bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và Thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Phải tăng cường kê khai, xác minh tài sản, minh bạch trong đấu thầu và quản lý ngân sách
Báo cáo thẩm tra về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban cơ bản tán thành việc điều chỉnh mức tăng tài sản thu nhập phải kê khai và biến động tài sản phải kê khai bổ sung. Điều chỉnh tăng này phù hợp với thực tiễn tình hình kinh tế - xã hội và để tập trung vào kiểm soát việc kê khai tài sản có giá trị lớn, giảm thủ tục hành chính không cần thiết. Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng cho hay, có ý kiến trong cơ quan thẩm tra đề nghị không quy định “cứng” các mức tiền trong luật mà giao Chính phủ quy định cụ thể để linh hoạt điều chỉnh theo từng giai đoạn.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra.
Về cơ quan kiểm soát tài sản thu nhập của Đảng, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành bổ sung quy định: “Ủy ban kiểm tra cấp ủy cấp trên trực tiếp cơ sở trở lên kiểm soát tài sản, thu nhập của đảng viên là cán bộ thuộc diện cấp ủy cùng cấp quản lý và đảng viên chuyên trách công tác đảng hoặc có vị trí việc làm ở các cơ quan tham mưu giúp việc, cấp ủy theo quy định của Đảng”. “Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng luật chỉ nên quy định mang tính nguyên tắc, không quy định chi tiết chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan Đảng. Việc xác định cơ quan nào của Đảng có thẩm quyền kiểm soát tài sản thu nhập của đảng viên thuộc thẩm quyền riêng của Đảng” – Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nói.
Nêu ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đặt vấn đề căn cứ nào để nâng mức giá trị tài sản, thu nhập phải kê khai và đề nghị giải trình thêm lý do vì sao nâng mức biến động giá trị tài sản, thu nhập trong năm phải kê khai bổ sung từ 300 triệu đồng lên 1 tỷ đồng. Cũng quan tâm nội dung này, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga cũng đề nghị làm rõ căn cứ chọn giá trị tài sản kê khai là 150 triệu đồng và mức biến động trong năm 1 tỷ đồng.
Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga phát biểu tại phiên họp.
Nêu quan điểm tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng Luật Phòng, chống tham nhũng phải tăng cường kê khai, xác minh tài sản, minh bạch trong đấu thầu và quản lý ngân sách Nhà nước, không để thất thoát, nhất là trong những dự án đầu tư xây dựng. “Ví dụ các dự án đường cao tốc, đường sắt tốc độ cao tới đây suất đầu tư thế nào, giá cả ra sao” - Chủ tịch Quốc hội nói và đề nghị tham khảo kinh nghiệm một số nước để xây dựng luật này.
Nhấn mạnh trách nhiệm của người đứng đầu rất quan trọng, Chủ tịch Quốc hội cho rằng cần mở rộng trách nhiệm này từ khâu phát hiện đến ngăn chặn và có hình thức kỷ luật nếu người đứng đầu để cơ quan dưới quyền tham nhũng, tái diễn tham nhũng. Những quy định này, theo Chủ tịch Quốc hội, có thể giúp Luật Phòng, chống tham nhũng mạnh mẽ hơn.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu ý kiến.
Giải trình, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong nhấn mạnh, đề xuất tăng mức giá trị tài sản, thu nhập phải kê khai là để phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế -xã hội và thời giá hiện nay có nhiều thay đổi so với năm 2018. “Trượt giá và thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức từ năm 2018 đến nay đã tăng. Chúng tôi căn cứ vào tốc độ trượt giá và tốc độ tăng thu nhập cho cán bộ, công chức, viên chức xấp xỉ khoảng 3 lần” - Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết.
Về cơ quan kiểm soát tài sản thu nhập, theo Tổng Thanh tra, Luật phòng chống tham nhũng năm 2018 chưa quy định rõ các cơ quan Đảng, Nhà nước trong kiểm soát tài sản thu nhập. Sau 4 năm, ngày 8/2/2022, Bộ Chính trị mới ban hành Quyết định 56 ban hành Quy chế phối hợp giữa các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập. Tiếp đó, có Quy định số 296 ngày 30/5/2025 của Ban Chấp hành Trung ương về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng. Vì vậy, Tổng Thanh tra Chính phủ nêu quan điểm, sửa luật lần này phải quy định cơ quan kiểm soát tài sản thu nhập có Ủy ban kiểm tra cấp ủy cấp trên trực tiếp cơ sở trở lên để thể chế hóa quan điểm của Đảng
Phương Thủy