Sửa Luật Thuế TTĐB: Hài hòa yêu cầu bảo vệ sức khỏe và thúc đẩy sản xuất, kinh doanh

8 giờ trướcBài gốc

Không tạo cơ hội cho hàng lậu gia tăng

Tại phiên họp thứ 43 mới đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, việc sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) có ý nghĩa quan trọng, nhận được sự quan tâm rộng rãi từ cộng đồng doanh nghiệp.

Quá trình sửa đổi và ban hành luật phải đảm bảo tính chặt chẽ, thuyết phục, đồng thời hướng đến mục tiêu quản lý hiệu quả và thúc đẩy sự phát triển kinh tế.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Bộ Tài chính, cơ quan thẩm tra tiếp tục trao đổi nội dung về thuế suất và mức thuế với thuốc lá, rượu bia, nước giải khát có đường để tránh tác động tiêu cực; tham vấn kỹ ý kiến của các bộ, ngành liên quan, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), các hiệp hội doanh nghiệp để bổ sung thêm thông tin, dữ liệu cho phương án báo cáo Quốc hội tại kỳ họp tới.

Việc tăng thuế suất với các mặt hàng này góp phần định hướng tiêu dùng, song ông lưu ý phải hết sức lắng nghe ý kiến từ doanh nghiệp, tính toán kỹ lưỡng để không làm tổn hại đến ngành sản xuất hợp pháp và không vô tình tạo điều kiện cho thị trường thuốc lá lậu, rượu bia lậu phát triển mạnh.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh cần lắng nghe ý kiến doanh nghiệp, tính toán kỹ lưỡng để tránh ảnh hưởng đến ngành sản xuất hợp pháp và không tạo cơ hội cho hàng lậu gia tăng.

Ông khẳng định, chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt phải cân bằng, đảm bảo hài hòa giữa bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế - xã hội.

Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu các cơ quan soạn thảo "phải nói có sách, mách có chứng", phải dẫn chứng cụ thể để Báo cáo tiếp thu, giải trình trình Quốc hội có tính thuyết phục.

Một chính sách thuế bền vững không thể dựa trên giả định mà phải có luận cứ khoa học, dữ liệu thực tế về tác động đối với sản lượng, giá bán sản phẩm, tỷ trọng thuế trên giá bán lẻ và mức độ giảm tiêu dùng.

Trong bối cảnh lần đầu tiên Việt Nam sẽ áp dụng thuế hỗn hợp bao gồm mức thuế tuyệt đối cho thuốc lá, nên các "sách" và "chứng" của các lần tăng thuế trước đây rất khó thể áp dụng được để dự báo tác động của đề xuất trong dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt lên mặt hàng này.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho ý kiến tại phiên họp (ảnh: quochoi.vn)

Tham khảo kinh nghiệm quốc tế

Từ đó, Chủ tịch Quốc hội cũng gợi ý cần kết hợp tham khảo kinh nghiệm quốc tế trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm đảm bảo phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Điều này cũng phù hợp với nội dung văn bản của VCCI gửi đến Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, chỉ ra rằng kinh nghiệm quốc tế tại các quốc gia như Úc, Malaysia, Indonesia, Philippines và một số nước châu Âu đã ghi nhận lượng thuốc lá nhập lậu tăng gấp nhiều lần sau khi thuế tăng đột ngột.

Ở Malaysia, khi quốc gia này áp dụng cách tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đột ngột với mức tăng thêm hơn 40% vào năm 2015, thị phần thuốc lá lậu năm 2016 tại Malaysia tăng gần 40% so với năm 2015 và đến năm 2020 thị phần thuốc lá lậu đã chiếm 64% thị trường Malaysia.

Tương ứng với việc gia tăng thị phần thuốc lá lậu, thị phần thuốc lá hợp pháp tại Malaysia vào năm 2016 đã giảm ngay lập tức 26%; cho đến năm 2020 đã giảm 42% so với năm 2015.

Trong khi đó tổng sản lượng thuốc tiêu thụ tại Malaysia (tính cả thuốc lá hợp pháp và bất hợp pháp) tiếp tục tăng đều khoảng 5%/năm (và chỉ giảm nhẹ vào năm 2020 do tình hình Covid 19). Đến tháng 5/2024, thống kê cho thấy tỷ lệ buôn bán bất hợp pháp trên thị trường Malaysia cũng chỉ giảm được từ 63,8% xuống còn khoảng 54,8%, mức giảm này là không đáng kể.

Thực tế, mặc dù từ lâu Chính phủ không tăng thuế nhưng tỷ lệ buôn bán bất hợp pháp vẫn phổ biến ở mức hơn 50%.

Còn tại Philippines, việc áp thuế TTĐB cao đã khiến doanh thu thuế của Chính phủ giảm mạnh do lượng thuốc lá nhập lậu gia tăng .

Tương tự, ở Indonesia, Bộ trưởng Bộ Tài chính Sri Mulyani Indrawati cũng cảnh báo việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt quá cao đã kích thích sự gia tăng của thuốc lá lậu. Chính phủ Indonesia đã đặt mục tiêu giảm tỉ lệ buôn lậu thuốc lá năm 2020, tuy nhiên, dữ liệu thực tế cho thấy con số này đã tăng lên hơn gấp 4 lần so với chỉ tiêu.

Tình trạng này không chỉ gây thất thu ngân sách mà còn ảnh hưởng xấu đến các doanh nghiệp sản xuất hợp pháp, buộc nhiều đơn vị phải thu hẹp quy mô sản xuất hoặc thậm chí ngừng hoạt động.

Tại Đức, trong giai đoạn 2002-2005 khi thuế tuyệt đối tăng 48% và thuế tương đối tăng khoảng 8%, người tiêu dùng chuyển sang mua thuốc lá từ các quốc gia khác, lượng tiêu thụ thuốc lá hợp pháp giảm khoảng 34%, và thu ngân sách Nhà nước bị trì trệ.

Cũng trong kiến nghị gửi Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội về phương án tăng thuế tiêu thụ đặc biệt, đối với ngành hàng thuốc lá, VCCI cho rằng, mức tăng thuế quá nhanh sẽ gây áp lực lớn lên doanh nghiệp và toàn bộ chuỗi cung ứng.

Các doanh nghiệp sẽ khó có đủ thời gian để điều chỉnh chiến lược kinh doanh, đầu tư vào công nghệ sản xuất mới hoặc nâng cao chất lượng sản phẩm.

Điều này có thể dẫn đến việc thu hẹp quy mô sản xuất, thua lỗ và thậm chí phá sản, ảnh hưởng trực tiếp đến việc làm của hàng triệu lao động trong các ngành liên quan, từ sản xuất, chế biến đến phân phối và xuất khẩu.

Đồng thời, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA) lo ngại, nếu không có lộ trình tăng thuế hợp lý, doanh thu từ thuốc lá hợp pháp có thể giảm tới 20%, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn thu ổn định từ ngành này.

Do đó, các doanh nghiệp sản xuất đề xuất lộ trình điều chỉnh hợp lý hơn đối với thuốc lá, cụ thể: Mức thuế tuyệt đối khởi điểm vào năm 2026 là 2.000 đồng/bao, sau đó tăng 2.000 đồng/bao mỗi hai năm, với mức tối đa là 6.000 đồng/bao vào năm 2030.

VCCI kiến nghị áp dụng mức thuế này theo lộ trình giãn ra, bắt đầu tăng thuế từ năm 2028 để đảm bảo tính khả thi, tránh những tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất, thị trường và nguồn thu ngân sách nhà nước.

Trước đó, Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) cũng đã đưa đề xuất nên tăng thuế thuốc lá 2 năm một lần và mức tăng phần thuế tuyệt đối trong thuế tiêu thụ đặc biệt trong năm đầu tiên 2026 không nên quá 2.000 đồng/bao.

Cân nhắc lùi thời điểm áp thuế đối với nước giải khát có đường

Trước đó, báo cáo một số nội dung cơ bản trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, về thuế suất và mức thuế đối với nước giải khát có đường, một số ý kiến đề nghị cân nhắc mức thuế cao hơn. Một số ý kiến đề nghị cần có lộ trình để doanh nghiệp điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, nước giải khát có đường là mặt hàng mới được đề xuất bổ sung vào đối tượng chịu thuế, việc quy định thuế suất ở mức hợp lý là để từng bước hạn chế việc sử dụng các sản phẩm có hàm lượng đường cao, khuyến khích doanh nghiệp sản xuất các loại nước giải khát có hàm lượng đường thấp.

Do đó, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cân nhắc phương án lùi thời điểm áp thuế đối với sản phẩm này khoảng 1-2 năm so với thời hạn dự kiến trong dự thảo Luật hoặc áp dụng theo lộ trình. Phương án này vẫn bảo đảm thực hiện được mục tiêu chính sách song có linh hoạt hơn để tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thời gian điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh.

Cơ quan soạn thảo đề nghị giữ như dự thảo Luật vì cho rằng, đây là mặt hàng mới được đề xuất bổ sung vào đối tượng chịu thuế, việc quy định thuế suất 10% là hợp lý nhằm khuyến khích doanh nghiệp sản xuất nước giải khát có hàm lượng đường thấp, cũng như nâng cao nhận thức của người tiêu dùng. Sau thời gian thực hiện sẽ tổng kết và nghiên cứu đề xuất phù hợp thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế.

Tuệ Minh

Nguồn Người Đưa Tin : https://nguoiduatin.vn/sua-luat-thue-ttdb-hai-hoa-yeu-cau-bao-ve-suc-khoe-va-thuc-day-san-xuat-kinh-doanh-20425031710333551.htm