Bệnh nhân là bà Mơ (trú tại Hà Nội), nhập viện trong tình trạng đau lưng nặng, không thể đi lại, mất ngủ kéo dài. Sau khi thăm khám, PGS-TS.Đặng Hồng Hoa, chuyên khoa cơ xương khớp, người trực tiếp điều trị cho bệnh nhân chẩn đoán bệnh nhân bị thoái hóa cột sống, xẹp đốt sống L5, thoát vị nhiều đĩa đệm, loãng xương và đặc biệt là suy tuyến thượng thận do sử dụng thuốc không rõ nguồn gốc.
Loại thuốc mà bệnh nhân dùng.
Theo lời kể của bệnh nhân, bà đã dùng loại thuốc xương khớp “gia truyền” dưới dạng viên tễ suốt 4 năm qua, do cháu bà gửi về từ xa. Loại thuốc này không có bao bì rõ ràng, được đựng trong túi nylon, kèm một mảnh giấy nhỏ hướng dẫn liều dùng và số điện thoại liên hệ.
Không có bất kỳ thông tin nào về thành phần, nguồn gốc hay giấy phép lưu hành. Mỗi khi bị đau lưng, tê bì chân, bà uống theo hướng dẫn 20 viên/lần; khi đỡ thì giảm liều, nếu đau tăng thì tự ý tăng liều lên gấp đôi.
PGS.Hoa nhận định, đây là trường hợp điển hình của biến chứng do lạm dụng thuốc "gia truyền" không kiểm soát được thành phần hoạt chất.
Qua thăm khám và khai thác thông tin, các bác sỹ tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội nghi ngờ loại thuốc bệnh nhân sử dụng có chứa corticosteroid ngoại sinh. Đây là một hoạt chất thường bị trộn vào các loại thuốc không rõ nguồn gốc để mang lại tác dụng giảm đau, kháng viêm nhanh.
Corticosteroid vốn là một loại hormone steroid do tuyến thượng thận trong cơ thể tiết ra để điều hòa miễn dịch, kiểm soát viêm và phản ứng với stress. Khi cơ thể nhận corticosteroid từ bên ngoài với liều cao và kéo dài, tuyến thượng thận sẽ tự giảm tiết hormone nội sinh, lâu dần dẫn đến mất chức năng, gọi là suy tuyến thượng thận.
Việc sử dụng corticosteroid không đúng chỉ định và liều lượng có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Các triệu chứng điển hình bao gồm mệt mỏi, yếu cơ, tăng cân vùng bụng, cổ, ngực, mặt tròn đỏ (mặt "trăng rằm"), teo cơ tay chân, rạn da, dễ bầm tím hay còn gọi là hội chứng Cushing.
Bệnh nhân cũng có thể bị tăng huyết áp, tăng đường huyết, thay đổi tâm lý như cáu gắt hoặc trầm cảm. Nếu diễn tiến thành suy tuyến thượng thận cấp, người bệnh có nguy cơ tụt huyết áp, trụy tim mạch, rối loạn điện giải, hôn mê và tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Tại viện, bà Mơ đã được điều trị nội khoa ổn định trước khi thực hiện phẫu thuật bơm xi măng sinh học kết hợp nội soi giải áp ống sống thắt lưng. Sau hai ngày điều trị, bệnh nhân đã có thể tập đi lại, tuy nhiên tình trạng suy tuyến thượng thận cần được theo dõi và điều trị lâu dài dưới sự giám sát của bác sỹ chuyên khoa nội tiết và cơ xương khớp.
PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa khuyến cáo người bệnh xương khớp không nên tự ý sử dụng các loại thuốc “gia truyền”, thuốc đông y trôi nổi không rõ nguồn gốc, thành phần hoặc công dụng.
Việc điều trị các bệnh lý cơ xương khớp cần có chỉ định rõ ràng từ bác sỹ, theo dõi sát liều lượng và thời gian dùng thuốc. Người bệnh cũng nên tái khám đúng lịch hẹn, tuân thủ đơn thuốc và hỏi ý kiến bác sĩ khi muốn sử dụng thêm thực phẩm chức năng hoặc thay đổi loại thuốc đang dùng.
Bởi lẽ, một số loại thuốc có thể tương tác hoặc đối kháng với nhau, làm giảm hiệu quả điều trị hoặc gây hại cho sức khỏe. Trường hợp của bà Mơ là bài học cảnh tỉnh cho cộng đồng trong việc sử dụng thuốc không kiểm soát, đặc biệt là với những bệnh mạn tính như cơ xương khớp.
D.Ngân