Một ngày cuối tuần tháng 5, từ trung tâm huyện Mường Tè, chúng tôi vượt gần 50km đến xã Tà Tổng để tham quan, trải nghiệm hái mận tại vườn. Di dọc tuyến đường trung tâm xã về các bản, nhiều bà con người Mông vận chuyển mận về bày bán cạnh các quán tạp hóa. Các thành viên trong đoàn vô cùng ấn tượng và thích thú với những vườn mận rộng lớn, sai trĩu, quả to đều, lớp vỏ căng bóng, phủ phấn trắng, ăn giòn, vị chua ngọt.
Gặp chị Lý Khánh Ly (xã Ka Lăng, huyện Mường Tè) đang lựa những quả mận chín căng mọng và thư thả thưởng thức. Chị Ly chia sẻ: “Được bạn bè giới thiệu, tôi lên bản Tà Tổng của xã Tà Tổng để hái mận, check-in. Mận rất ngon, chủ yếu là vị ngọt, giòn. Tôi sẽ mua về làm quà cho gia đình và bạn bè cùng thưởng thức”.
Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Sùng A Xá - Phó Chủ tịch UBND xã Tà Tổng cho biết: “Những năm gần đây, nhiều hộ dân trên địa bàn xã trồng và chăm sóc tốt diện tích mận. Từ áp dụng kỹ thuật khâu trồng, chăm bón đến thu hái đã giúp cây mận tăng năng suất, chất lượng quả qua từng năm, được khách hàng ưa chuộng. Bà con cũng tăng cường quảng bá, giới thiệu sản phẩm, chủ động tìm kiếm thị trường tiêu thụ, mang lại thu nhập ổn định”.
Với đặc thù xã vùng cao, có khí hậu lạnh rất thích hợp trồng cây ăn quả như: mận, đào, táo mèo… Khai thác tiềm năng, lợi thế đó, nhiều người dân xã Tà Tổng đầu tư trồng mận và Tà Tổng trở thành địa phương có diện tích mận lớn của huyện. Hiện, toàn xã có gần 20ha mận, tập trung nhiều ở các bản: Tà Tổng, Cao Chải; nhiều hộ có thu nhập từ 40 - 60 triệu đồng/vụ.
Người dân bản Tà Tổng (xã Tà Tổng, huyện Mường Tè) thu hoạch mận tam hoa.
Điển hình như gia đình ông Sùng Vả Co ở bản Tà Tổng có hơn 200 gốc mận trồng từ năm 2010. Chăm sóc đúng kỹ thuật, các mùa, vườn mận đều cho thu nhập cao. Ông Co nói: “Tôi thấy thổ nhưỡng, khí hậu ở đây phù hợp với cây mận. Mỗi vụ, gia đình tôi thực hiện phát quang cỏ xung quang gốc, tỉa cành, bón phân, phòng trừ sâu bệnh nên quả có mẫu mã đẹp, thơm, giòn ngọt, giá bán tại vườn từ 20 - 30 nghìn/kg. Vụ mận năm nay, dự kiến thu hơn 3 tấn quả”.
Cách khu vườn của gia đình ông Co không xa, vườn mận của ông Sùng Chứ Vả cũng đang vào mùa thu hoạch rộ với những chùm quả to tròn, hứa hẹn đem lại thu nhập cao. Theo ông Vả, gia đình có gần 100 gốc mận tam hoa hơn 10 tuổi. Từ giữa tháng 5 đến tháng hết tháng 6, mận cho thu hoạch. Trung bình mỗi vụ, gia đình ông thu trên 1 tấn quả.
Với đặc tính ưa lạnh, cây mận tam hoa phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu ở Tà Tổng, đặc biệt không tốn nhiều công chăm sóc, do đó đã bén rễ với đồng đất nơi đây nhiều năm qua, giúp các gia đình có thêm thu nhập, chuyển đổi cơ cấu cây trồng hiệu quả. Tuy nhiên, theo một số người dân, sau nhiều năm, đất trồng mận bạc màu, bắt đầu có dấu hiệu thoái hóa, nhiều cây cho quả nhỏ dần và vị chua hơn. Hơn nữa, toàn bộ số mận thu hái năm nào cũng tiêu thụ hết nhưng chưa xây dựng được thương hiệu, chủ yếu tiêu thụ nhỏ lẻ, du khách đến trải nghiệm hái tại vườn... Các hộ trồng mận rất mong xây dựng thành sản phẩm OCOP cũng như liên kết chuỗi giá trị, tạo đầu ra bền vững. Đồng thời, cấp ủy, chính quyền xã quan tâm hỗ trợ vốn, giống và có kế hoạch cải tạo giống mận để mở rộng phát triển cây ăn quả mang lại hiệu quả cao.
Gió Pư