Một góc xã Tà Xùa.
Hiện nay, Tà Xùa có 75 cơ sở lưu trú, homestay. Trung bình mỗi tháng xã đón khoảng 8.500 lượt khách du lịch; trong đó khách lưu trú trên 4.600 người, khách đi về trong ngày gần 3.900 người. Mỗi ngày lượng rác phát sinh khoảng 4 tấn.
Ông Đinh Ngọc Sơn, Trưởng phòng Kinh tế xã Tà Xùa, cho biết: Lượng rác thải ở đây tăng nhanh chóng. Ngoài rác sinh hoạt của hơn 500 hộ dân, mỗi đoàn khách đến để lại không ít vỏ chai nước, bao bì mì tôm, túi nilon, hộp xốp… Các điểm “check-in” nổi tiếng như đỉnh Gió, sống lưng khủng long, nhất là ở một số cơ sở lưu trú... đôi khi bị biến thành “điểm tập kết” rác bất đắc dĩ. Do điều kiện địa hình của xã hiểm trở, phương tiện vận chuyển hạn chế khiến công tác xử lý càng thêm áp lực.
Một số cơ sở lưu trú vẫn xả rác không đúng quy định.
Trước thực trạng này, xã Tà Xùa đã tổ chức nhiều cuộc tuyên truyền, vận động nhân dân không vứt rác bừa bãi, không sử dụng túi nilon dùng một lần, không đốt rác gây khói bụi gắn với tiêu chí gia đình văn hóa. Đoàn Thanh niên xã cùng Hội Phụ nữ tổ chức các đội xung kích môi trường. Hiện nay, xã đang thực hiện mô hình "Ngày Chủ nhật xanh" mỗi đợt huy động 80-120 đoàn viên, thanh niên, hội viên... tham gia thu gom, xử lý rác; cùng với đó,nhân dân cũng tập trung dọn vệ sinh đường bản, thu gom rác ở các điểm tham quan. Trẻ em được hướng dẫn phân loại rác từ trường học; các em còn thi vẽ tranh, làm đồ chơi từ vật liệu tái chế để lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường.
Chị Mùa Thị Lan, Bí thư Đoàn thanh niên xã, cho biết: Trước mắt xã giao Đoàn thanh niên xã là lực lượng chủ lực trong việc thu gom, xử lý rác thải. Chúng tôi thường xuyên nhắc nhở các hộ chủ quản các tuyến đường chú trọng việc thu gom, xử lý rác thải; hằng tháng cử 30 đoàn viên thanh niên cùng với nhân dân ra quân thu gom rác.
Đoàn viên, thanh niên xã Tà Xùa tham gia thu gom rác.
Hiện nay, việc thu gom rác được các cơ sở lưu trú và hộ kinh doanh hợp đồng với Chi nhánh Môi trường Đô thị thu gom và xử lý rác thải tại bãi rác thải Bắc Yên cách trung tâm xã khoảng 16 km. Tỷ lệ thu gom rác toàn xã đạt trên 80% (tại khu trung tâm trên 90%), phần còn lại được nhân dân xử lý qua lò đốt rác tại nhà hoặc lò đốt rác chung của nhóm hộ.
Xã Tà Xùa đã xây dựng điểm tập kết rác tạm tại trung tâm xã và cử đoàn viên thanh niên thay phiên nhau xử lý. Đồng thời, xã phối hợp với các cơ quan chức năng khảo sát khu vực xử lý rác quy mô nhỏ, phù hợp với đặc thù vùng cao, vừa tiết kiệm chi phí vừa giảm nguy cơ ô nhiễm thứ cấp.
Các doanh nghiệp du lịch cũng không đứng ngoài cuộc. Một số công ty lữ hành khi tổ chức tour đã lồng ghép hoạt động “Du lịch xanh” yêu cầu hướng dẫn viên và khách tự thu gom rác sau khi tham quan. Các nhà hàng, quán ăn trên địa bàn được vận động hạn chế đồ nhựa dùng một lần và thay bằng vật liệu tre, gỗ, lá chuối… Tại một số homestay, chủ nhà đã treo biển để nhắc nhở du khách không xả rác bừa bãi. Nhiều homestay còn cung cấp túi vải hoặc túi giấy cho khách khi mua đồ lưu niệm, thay cho túi nilon.
Chị Nguyễn Thu Hằng, chủ cơ sở dịch vụ ăn uống "Mị ơi cô đơn", cho biết: Chúng tôi thường xuyên được xã tuyên truyền, nhắc nhở việc vệ sinh môi trường xung quanh, thu gom và phân loại rác thải đúng quy định. Ngoài ra, cơ sở đã đầu tư thêm các thùng rác có nắp đậy, bố trí ở những vị trí thuận tiện cho khách hàng và nhân viên. Hằng ngày, cơ sở đều phân loại rác hữu cơ, rác tái chế và rác thải nguy hại riêng biệt trước khi bàn giao cho đơn vị thu gom. Mong muốn mỗi người dân, mỗi cơ sở kinh doanh cùng nâng cao ý thức, chung tay giữ gìn môi trường để bản làng luôn xanh - sạch - đẹp.
Bãi tập kết, xử lý rác tạm thời của xã Tà Xùa.
Xử lý rác thải, bảo vệ cảnh quan môi trường đang được Tà Xùa triển khai tích cực, tuy nhiên kinh phí thu gom và xử lý vẫn còn hạn chế, nhân lực môi trường mỏng, hạ tầng chưa đồng bộ. Xã Tà Xùa sẽ tiến hành ký kết quy ước bảo vệ môi trường du lịch với 100% hộ kinh doanh dịch vụ lưu trú và ăn uống, đưa các tiêu chí bảo vệ môi trường thành điều kiện bắt buộc để được tiếp tục kinh doanh. Những thay đổi trong ý thức của cộng đồng đang dần tạo nên sự chuyển biến, môi trường, cảnh quan từng bước được cải thiện.
Mục tiêu của xã Tà Xùa trong năm 2026, phấn đấu khoảng 60% hộ gia đình, 100% các cơ sở kinh doanh phân loại, thu gom, xử lý rác thải. Hy vọng rằng với một quyết tâm cao của cấp, chính quyền, nhân dân và cộng đồng du lịch sẽ làm cho "Thiên đường mây" luôn mãi xanh, là điểm đến mơ ước và là nơi đáng sống.
Huyền Trang