Tác động của thuốc kháng virus (ARV) đến tình trạng dinh dưỡng ở trẻ nhiễm HIV

2 giờ trướcBài gốc

Nhờ ARV, trẻ nhiễm HIV có cơ hội kiểm soát bệnh tốt hơn, giảm nguy cơ tử vong và tiếp tục phát triển về thể chất lẫn tinh thần. Tuy nhiên, bên cạnh hiệu quả chống virus, ARV còn có những tác động đáng kể đến tình trạng dinh dưỡng và tăng trưởng của trẻ.

Việc hiểu rõ mối liên quan giữa điều trị ARV và dinh dưỡng sẽ góp phần nâng cao hiệu quả chăm sóc toàn diện, giúp trẻ lớn lên khỏe mạnh, hòa nhập cộng đồng và có một tương lai tốt đẹp hơn.

Dinh dưỡng – nền tảng sống khỏe cho trẻ nhiễm HIV

Trẻ nhiễm HIV thường phải đối mặt với nhiều thách thức về dinh dưỡng hơn so với trẻ khỏe mạnh. Những đợt nhiễm trùng tái diễn khiến nhu cầu năng lượng tăng cao, trong khi tình trạng viêm mạn tính lại làm cơ thể tiêu hao nhiều hơn mức hấp thu được. Bên cạnh đó, rối loạn hấp thu và giảm cảm giác ngon miệng trong giai đoạn bệnh tiến triển hoặc khi điều trị khiến việc cung cấp đủ dinh dưỡng càng trở nên khó khăn.

Hệ quả là nhiều trẻ dễ rơi vào tình trạng suy dinh dưỡng, nhẹ cân, thấp còi – ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thể chất và trí tuệ. Với trẻ nhiễm HIV, dinh dưỡng không chỉ là “bổ sung thêm” mà thực sự là một phần quan trọng của quá trình điều trị.

Điều trị thuốc kháng virus (ARV) sớm và tuân thủ đúng phác đồ là yếu tố quyết định giúp trẻ nhiễm HIV có cơ hội phát triển khỏe mạnh. Khi được điều trị ổn định, tải lượng virus giảm, hệ miễn dịch dần phục hồi, tình trạng viêm và nhiễm trùng giảm đáng kể. Trẻ ăn ngon miệng hơn, vận động tích cực hơn, và chỉ sau 3 - 6 tháng đã có thể thấy rõ sự cải thiện về cân nặng và sức khỏe tổng thể.

ARV không chỉ giúp trẻ “sống” mà còn giúp sống khỏe hơn, mạnh mẽ hơn và phát triển toàn diện hơn. Tuy nhiên, bên cạnh hiệu quả điều trị, thuốc ARV cũng có thể tác động đến chuyển hóa và dinh dưỡng, đòi hỏi cha mẹ và nhân viên y tế cần hiểu rõ để theo dõi, chăm sóc phù hợp.

Với trẻ nhiễm HIV, dinh dưỡng không chỉ là 'bổ sung thêm', mà thực sự là một phần quan trọng của quá trình điều trị.

Những tác động dinh dưỡng cần lưu ý khi điều trị ARV

- Ảnh hưởng đến tạo máu: Một số thuốc như zidovudine (AZT) có thể gây thiếu máu, khiến trẻ mệt mỏi, ăn kém, chậm tăng cân và phát triển.

- Tác động lên xương: Tenofovir disoproxil fumarate (TDF) có thể làm giảm mật độ khoáng xương, tăng nguy cơ loãng xương hoặc chậm phát triển chiều cao nếu thiếu canxi và vitamin D.

- Tăng cân nhanh và thay đổi thành phần cơ thể: Các phác đồ mới như dolutegravir (DTG) hoặc tenofovir alafenamide (TAF) giúp trẻ phục hồi tốt, nhưng nếu tăng cân quá nhanh có thể dẫn tới béo phì, gan nhiễm mỡ, rối loạn chuyển hóa.

- Rối loạn lipid máu: Một số thuốc ARV làm tăng cholesterol hoặc triglycerid, cần theo dõi để bảo vệ sức khỏe tim mạch lâu dài.

Tin vui là, phần lớn những tác động này hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu trẻ được theo dõi định kỳ, tư vấn dinh dưỡng hợp lý và điều chỉnh lối sống khoa học.

Cần kết hợp hiệu quả giữa điều trị ARV và chăm sóc dinh dưỡng ở trẻ nhiễm HIV

Để điều trị ARV phát huy hiệu quả tối đa, chăm sóc dinh dưỡng cần được thực hiện song hành và có hệ thống.

Về chế độ ăn, trẻ nên được cung cấp đủ và đúng nhu cầu dinh dưỡng, trong đó năng lượng thường cần tăng khoảng 10 - 20% so với trẻ khỏe mạnh cùng lứa tuổi. Protein đóng vai trò đặc biệt quan trọng để hỗ trợ tăng trưởng và hệ miễn dịch, với nhu cầu từ 2 - 3 g/kg/ngày. Chất béo nên ưu tiên từ nguồn lành mạnh, đồng thời khẩu phần cần có đầy đủ rau và trái cây nhằm cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ.

Bên cạnh bữa ăn hằng ngày, việc bổ sung vi chất cần được cân nhắc dựa trên phác đồ điều trị và tình trạng từng trẻ. Trẻ dùng tenofovir (TDF) có thể cần bổ sung canxi và vitamin D để bảo vệ sức khỏe xương. Nếu có thiếu máu, sắt và acid folic cần được bổ sung phù hợp. Ngoài ra, kẽm và vitamin A có vai trò quan trọng trong nâng đỡ miễn dịch và duy trì sức khỏe niêm mạc.

Không chỉ dinh dưỡng, vận động thể lực thường xuyên cũng là yếu tố không thể thiếu, giúp tăng khối cơ, phát triển xương và giảm nguy cơ tích mỡ thừa – đặc biệt khi dùng các thuốc ARV có thể gây tăng cân nhanh.

Trẻ cần được tái khám đúng hẹn: Tối thiểu mỗi 3 tháng trong năm đầu điều trị và sau đó định kỳ mỗi 6 tháng. Việc theo dõi liên tục giúp phát hiện sớm những thay đổi bất lợi, từ đó điều chỉnh dinh dưỡng, hoạt động và phác đồ phù hợp, đảm bảo trẻ phát triển khỏe mạnh và bền vững.

ARV đã tạo nên phép màu y học, nhưng chính dinh dưỡng và sự đồng hành của gia đình - y tế - cộng đồng mới giúp phép màu ấy trở nên trọn vẹn. Trẻ nhiễm HIV không chỉ chống lại virus - mà còn có thể tỏa sáng khỏe mạnh.

Mời độc giả xem thêm:

BS Huỳnh Thanh Long

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/tac-dong-cua-thuoc-khang-virus-arv-den-tinh-trang-dinh-duong-o-tre-nhiem-hiv-169251107133400242.htm